Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University
Yüklə 3,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
Dinin Aydınlanmacı Eleştirisi ve Hıristiyanlığın Mitolojik Karakteri 21 girişimi çarmıha gerilerek cezalandırılmasıyla sonuçlanmış, bu akıbet karşısında umutlarının yok olmasını kabullenemeyen İsa taraftarları, onun ölümden dirildiğini ve tanrının oğlu olarak gökyüzüne yüksel- diğini iddia ederek İsa’nın Rab, kurtarıcı ve dinsel bir Mesih olduğu- nu iddia etmişler ve bu kabulü bir inanç esası haline getirmişlerdir. 55 Hz. İsa’nın Politik başarısızlığı, Yahudi taraftarlarını, hayal kırıklığı ve ümitsizlik içinde ağlamak yerine onunla ilgili yeni düşünceler üreterek ilk Kiliseyi kurmaya sevk etmiştir. Tarihsel İsa araştırmaları geleneksel dogmaların ve Yeni Ahit me- tinlerinin de ötesine geçerek İncillerdeki İsa’ya yönelik şüpheye dö- nüşmüştür. Aydınlanma dönemi teologlarına göre İsa bizzat kendisi yazılı hiçbir şey bırakmadığından, onunla ilgili İncillerdeki kayıtlar güvenilir olmaktan uzaktır. İncillerdeki İsa anlatıları, onun çarmıha gerilmesinden sonra geçmişin tahayyülü ile yazıya dönüştürülmüştür. İncil yazarları, Hz. İsa’nın başarısızlığına rağmen bir ümidi yeşertmeyi amaçlamışlardır. Dolayısıyla bu süreçte hayaller ile gerçekler, arzular ile tarihi olaylar arasındaki sınırlar kaldırılmış ve tarihsel realite ma- nipüle edilerek yeni İsa portresi ortaya konulmuştur. Bütün bunların neticesinde tarihsel İsa’dan tamamen farklı bir İsa figürü ortaya çık- mıştır. Oysa gerçek İsa, politik girişiminde başarısızlığa uğramış bir devrimciden başkası değildir. Tarihsel realiteyi manipüle ederek, yan- lış olduğunu bildikleri bu hikâyeyi yayan Havariler de, hilekârlardır. 56 Havarilerin tarihsel realiteyi manipüle ederek yaydıkları hikâye, ilk Kilise tarafından İsa’nın asli tabiatından uzaklaştırılarak kavranması- na dönüştürülmüştür. Söz konusu dönüşüm şu sürece tabi tutularak yapılmıştır. Öncelikle İsa’nın yaşamındaki olaylar, O’nun mesajının tamamlanması ve Eski Ahit inanç ve beklentilerinin yerine getirilmesi olarak yorumlamıştır. Daha sonra ise, toplumdaki egemen inançları vasıtasıyla çeşitli mitoslar ve efsaneler yaratılarak tarihsel İsa, ilahi Mesih’e dönüştürülmüştür. Tarihsel İsa ilk Hıristiyan toplumun üret- tiği mitos ve efsanelere o kadar bulanmıştır ki, İsa’nın gerçek yaşamını anlatan bir biyografinin ortaya konulması imkânsız hale gelmiştir. 57 İncillerdeki İsa anlatıları toplumdaki egemen inançlar etrafında şekil- lendirilen anlatılardır. Dolayısıyla İncillerdeki İsa anlatılarını, zama- nın egemen Yunan antropomorfik tanrı kavrayışından bağımsız olarak değerlendirmenin yanlış, en azından eksik bir kavrayış olacağını söy- lemek mümkündür. 55 Alister, E. McGrath, The Making of Modern Germen Chiristology:1750-1990 (Grand Ra- pids: Apollos,1994, s.33-34’den, Aydın, a.g.m. 56 Rowland, Cristopher, “İsa ve İlk Kilisesi”, Çev.: Mahmut Aydın, İslamiyat 4/3 (2000), ss. 40-41 57 Brown, Colin, Quest of Historical Jesus, s. 328’den Aydın, a.g.m. 22 Y akın D oğu Ü nİversİtesİ İ lahİYat F akÜltesİ D ergİsİ Sonuç Felsefi ve bilimsel düşünce, mitoslara genellikle küçümseyici bir tavırla, insanları doğru yoldan saptıran, değersiz söylenti, uydurma ve boş inanç şeklinde yaklaşmıştır. Fakat Claud Lêvi Strauss ve Mircea Eliade gibi bazı antropolog ve din bilimciler, Mitleri farklı bir mantı- ğa sahip birer anlatım biçimi şeklinde değerlendirmişlerdir. Farklı bir mantık ve dil ile kutsalı anlatan mitler, Yunanlılar tarafından seküler- leştirilmiştir. Modern dönemde mitoslara yönelik yaklaşımı belirleyen 19. Yy. pozitivizmi olmuştur. Söz konusu yaklaşımlar, mitosları insan- lığın entelektüel erginleşmemiş döneminin bir niteliği olarak değerlen- dirmiştir. Dolayısıyla bu yaklaşım gereği, modern insan, mitolojik (ve metafizik) dönemi geride bırakmıştır. Aydınlanmacı düşüncenin dine yönelik tutumunun temelinde, mitoslara yönelik kabulün ve Hıristi- yanlığın mitolojik karakterinin yattığını söyleyebiliriz. Hıristiyanlığın mitolojik karakterini tezahür ettiren Yeni Ahit’te bir çok argüman bulmak mümkündür. Özellikle yeni ahit kozmolojisin- deki egemen mitik dilin neredeyse tüm Yeni Ahit anlatılarına egemen olduğunu görebiliriz. Söz konusu nitelik Hıristiyanlığı modern dönem için oldukça problemli duruma düşürmüştür. Aydınlanmacı düşün- cenin hem mitlere hem de mitolojik karakteri dolayımıyla Hıristiyanlı- ğa yönelik eleştirisi, Yeni Ahit’in mitolojik karakterinden arındırılması çalışmalarına ve Tarihsel İsa soruşturmalarının başlamasına neden olmuştur. Dinin Aydınlanmacı Eleştirisi ve Hıristiyanlığın Mitolojik Karakteri 23 KAYNAKçA Alan, Dundes (ed.)‚ Sacred Narrative: Readings in the Theory of Myth Alister, E. McGrath, The Making of Modern Germen Chiristology:1750-1990 (Grand Ra- pids: Apollos,1994) Aydın, Mahmut, “Tarihsel İsa Araştırmaları ve Onların Bulguları Üzerine BazıMülaha- zalar”, İslami Araştırmalar Dergisi, Sayı 5, 2001 Aydın, Mehmet, Din Felsefesi, İzmir 1990 Aydın, Mehmet, Müslümanların Hıristiyanlığa Karşı Yazdığı Reddiyeler ve Tartışma Ko- nuları , Konya 1989 Bilgin, Abdülcelil, Din, Dindar, Dindarlık: Özeleştirel Bir Değerlendirme, Anemon, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ISSN: 2147-7655, Cilt:2 Sayı:2 Aralık: 2014. Bultmann, Rudolf, “Yeni Ahit ve Mitoloji”, Çev.: Cengiz Batuk, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi , VI.(2006), Sayı 4 Dulles,Avery, A History of Apologetics, Ore- gon 1999 el-Behiy, Muhammed, İslam Düşüncesinin İlahi Yönü, Çev.: Sabri Hizmetli, Fecr Yayın- ları, Ankara 1992, s.77 Eliade, Mircea, Mitlerin Özellikleri, Çev.: Sema Rifat, Simavi Yayınları, İstanbul 1993 Furseth,Inger, Repstad, Pâl, Din Sosyolojisine Giriş, Klasik ve Çağdaş Kuramlar, Çev.: İhsan Çapçıoğlu- Halil Aydınalp, Birleşik Yayınları Ankara 2013 Giddens, Anthony, Elimizden Kaçıp Giden Dünya, Çev.: Osman Akınhay, Alfa Yayınları, İstanbul, tarihsiz. Gilson, ‘Etienne, Tanrı ve Felsefe, Çev.: Mehmet Aydın, İzmir 1986 Gökberk, Macit, Felsefe Tarihi, İstanbul, 1990 Görgün, Tahsin, Anlam ve Yorum, Gelenek Yayınları, İstanbul 2003 Grant, Frederick C. “Trinity” The Encyclopedia Americana, Washington 1963 Gündüz, Şinasi, “Kutsal Hakkında Konuşmak: Dinsel Söylemde Mitos”, Milel ve Nihal, C.6, S. 1 Hick, John, Philosophy of Religion, New Jersey, 1983 Keskin, İbrahim, Modernizmin Kıskacından Postmodern Dünyaya Din ve İslam, Sentez Yayıncılık, İstanbul 2014 Levi-Strauss, Claude, Modern Dünyanın Sorunları Karşısında Antropoloji, Çev.: Akın Ter- zi, Metis Yayınları, İstanbul 2011 Macit, Nadim, Kur’an’ın İnsan Biçimci Dili, İstanbul 1996 Öztürk, Mustafa, “Demitolojizasyon ve Kur’an”, Ç. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, Ocak-Haziran 2004 Palmer, E. Richard, Hermenötik, Çev.: İbrahim Görener, Ağaç Yayınları, İstanbul 2008 Paul Veyne, Yunanlılar Mitlerine İnanmışlar mıydı? Çev.: Mehmet Alkan, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2003 Plotinus, Enneadlar, Çev.: Zeki Özcan, Bursa 1996 Raffaele Pettazzoni, ‚The Truth of Myth, Sacred Narrative Ramnn, Bernard, Varieties of Chiristian Apologetics, Michigan 1984 Robert A. Segal, Myth A Very Short Introduction, Oxford-New York: Oxford University Press, 2004 Rowland, Cristopher, “İsa ve İlk Kilisesi”, Çev.: Mahmut Aydın, İslamiyat 4/3 (2000) Ruhattin, Yazoğlu, “Antropomorfizm ve Hıristiyanlık”, Ekev Akademi Dergisi, c.1, S. 2 (Mayıs 1998) s. 262 Şerif, M.M.,” Yunan Düşüncesi”, İslam Düşüncesi Tarihi, Çev.: Kasım Turhan, İstanbul 1990, C.I Yüklə 3,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|