132
Y
akın
D
oğu
Ü
nİversİtesİ
İ
lahİYat
F
akÜltesİ
D
ergİsİ
ef- Takdim ve tehirle meydana gelen farklılık.
،قحل اب ِتوملا ُةَرْك َس تءاجو
توملاب قحلاةركسو
ayetinde
94
olduğu gibi.
eg- Ziyade ve noksanlıkta ortaya çıkan değişiklikler.-
ًةجعن نوعست و عست
ناكف ًارفاك نينمؤم هاوبا ناكو ملاغل ا اماو يثنأ
örneklerinde
95
olduğu gibi.
96
İbn Kuteybe’nin (276/889), yedi vecihle
ilgili görüşleri şöyledir
1- Kelimenin irabında veya harekesinde olup yazısında ve mana-
sında meydana gelmeyen değişiklikten doğan farklar.
2- Kelimenin irabında veya harekesinde meydana gelip manasını
değiştiren ancak yazılışı değişmeyen farklılıklar.
3- Kelimenin irabında değil harflerinde meydana gelen değişikliktir
ki, burada mana değişir yazı ise değişmez.
4- Kelimede yazılış şeklini değiştirip manayı değiştirmeyen ihtilaf-
lar.
5- Kelimede yazılşın ve mananın değiştiği farklılık.
6- Takdim ve tehir açısından meydana gelen farklılık.
7- Ziyade ve noksanlıktan doğan ihtilaflar.
97
Bazı âlimler de yedi harfi yedi vecih olarak değerlendirmiş ve bu
konuda şu yorumu yapmışlardır.
a- Bir lafzı (kelimeyi) başka bir kelime ile değiştirmek.
توحلا
kelime-
sini
كمسلا
kelimesi ile değiştirmek gibi. İbn Mesud
شوفنملا نهعلاك
pasajı-
nı
98
شوفنملا فوصل اك
şeklinde okumuştur.
b- Bir harfi başka bir harf ile değiştirmek.
توباتلا
kelimesini
99
ةوباتلا
şeklinde okunması gibi.
c- Takdim-tehir.
اونمآ نيذلا ِسأْيَي ملفا
âyetini
100
اونمآ نيذلا ِسَي ْأَي ملفا
şeklinde
okunması gibi.
d- Harf ziyadesi veya noksanlığı.
هيناطلس– هيلام
kelimelerinde
101
olduğu
gibi.
e- Asli harekelerin değişmesi.
َّانَب َس ْحَت
kelimesinin
102
“sin” harfinin
kesresi ile
َّانَب ِس ْحَت
şeklinde okunması gibi.
94 Kaf, 5019.
95 Sad, 38/23; Kehf, 18/80.
96 Kurtubî,
a.g.e., I, 49; İbn Atiyye,
a.g.e., I, 43.
97 Abdullah b. Müslim b. Kuteybe,
Te’vîlü Müşkili’l-Kur’ân, Beyrut, 1978, s. 36-38; Çetin,
Abdurrahman,
a.g.e., s. 142.
98 Karia, 101/5.
99 Bakara, 2/248.
100 Ra’d, 13/31.
101 Hakka, 69/28-29.
102 Al-i İmran,3/169, 188; İbrahim, 14/42, 47; Nur, 24/57.
Klasik Tefsir Mukaddimelerinde Yedi Harf Meselesi ve Yorumları
133
f- İ’rab ihtilafları. İbn Mesud’un,
ًارشَب اذه ام
ayetini
103
,
ٌر َشَب اذه ام
şeklinde
okuması gibi.
g- Tefhim ve İmale gibi farklılıklar. Bu farklılıklar dilin kendisinde
değil tezyin ve lahn açısından gerçekleşmektedir.
104
Suphi Salih’e göre Yedi Harf’le ilgili görüşlerin en doğrusu, ifrat ve
tefritten en uzak olanı, yedi vechi ifade eden görüştür. Yedi harften
murat -Allah en iyisini bilir- Allah Teâlâ’nın bu ümmete genişlik/ko-
laylık olarak tayin ettiği yedi vecihtir. Kârî hangi vecihle okursa isabet
etmiş yani doğru okumuştur.
105
Suphi Salih’in bu konudaki görüşleri
şöyledir.
a- Mâna ister değişsin ister değişmesin
irab vecihlerindeki değişik-
likler. Manada olan değişikliğe dair
ٍتاملك هبر نم ُمدآ يقلتف
ayeti
106
َمدآ يقلتف
ٌتاملك هبر نم
şeklinde “te” harfinin ötresi ile okunması misal verilmiştir.
Manada olmayan değişikliğe dair ise
ديهش لاو بتاك َّاراضي لاو
ayetindeki
107
لاو َّاراضي
kelimesinin
ُّراضي لاو
şeklinde okunması örnek verilmiştir.
b- Harflerdeki farklılıklar. Bu da yazının şekli (sureti) değil mana-
nın değişmesiyle olur ki, bu bazen noktalar açısından ihtilaf (değişik-
lik) şeklinde ifade edilir.
نوملعتو نوملعي
misallerinde olduğu gibi. Veya
mana yönünden değil yazının (suretin) değişmesiyle gerçekleşir.
طارصلا
نورطيسملاو نورطيصملا طارسلاو
- kelimelerinde olduğu gibi.
c- İsimlerin müfred, tensiye, cemi, müzekker ve müennes oluşların-
daki ihtilaflar (farklılıklar)
نوعار مهدهعو مهتاناملأ مه نيذلاو
ayetinde
108
تاناما
kelimesinin
نوعار مهدهعو مهتن املأ مه نيذلاو
şeklinde müfred okunması gibi.
d- Bir kelimenin diğer kelime ile değişmesinden dolayı meydana
gelen farklılık.
شوفنملا فوصلاك -شوفنملا نهعلاك
misalinde olduğu gibi.
e- Takdim ve tehir ihtilafları.
َنوُلَتْقُيَو َنوُلُتْقَيَف ِ ّٰهللا ِليٖب َس ىٖف َنوُلِتاَقُي َةَّانَجْلا ُمُهَل َّانَاِب ْمُهَلاَوْمَاَو ْمُه َسُفْنَا َنيٖنِم ْؤُمْلا َنِم ىٰرَت ْشا َ ّٰهللا َّانِا
ayetinde
109
نوُلَتْقُيو نُولُتْقَيف
kelimelerinin takdim ve tehirle
َنوُلُتْقَيَو َنوُلَتْقُيَف
şek-
linde okunması gibi.
f- Ziyade ve noksanlıktan doğan farklılıklar.
اهتحت يرجت تانج مهل َّادَعاو
راهنلاا
ayetinin
110
راهنلاا اهتحت نم يرجت
şeklinde “min” harfi cerinin ziyadesiy-
le okunması gibi ki, bu her iki okuyuş da mütevatir kıraattir. Noksan-
103 Yusuf, 12/31.
104 Muhammed b. Hüseyin el-Kummî en-Nisâbûri,
Tefsîru Ğarâibü’l-Kur’ân ve Furkân,
Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut, 1996, I, 24-25.
105 Suphi Salih,
a.g.e., s. 108-109.
106 Bakara, 2/37.
107 Bakara, 2/282.
108 Mü’minun, 23/8.
109 Tevbe, 9/111.
110 Tevbe, 9/100.