İstanbul üNİversitesi

______________________________________________________ART-SANAT 2014/1________________________________________________________ 
 
 
107
 
 
ayrıca  bu  iki  kapının  orta  ve  yukarısında  yer alan  duvar  “zerinde,  Bizans  dönemi 
duvar resimleri “zerlerindeki sıvalar kaldırılarak ortaya çıkarılmıştır  Fig. 24). 
İç narthexten naosa giriş kapısı “zerinde yer alan sahnenin sol ve yukarı kısmı 
bulunmamaktadır.  Yuvarlak  bir  kemer  içerisinde  kırmızı  çerçeve  içerisine  alınmış 
sahnede; ye
şil lacivert renkli fon “zerinde, ortada ters perspektifli bir seki “zerinde 
gör“len  kadın  fig“r“n“n,  içi  lacivert  renkli  “zerinde  ise  mor  renkli  giysi 
bulunmaktadır. Bu resim hakkında çalışma yapan araştırmacılar bu kadın fig“r“n“n 
Meryem,  sağ  yanında  bulunan  fig“r“n  ise  bir  piskopos  olduğu  gör“ş“nde 
hemfikirdir (Tunay 1993: 522
–523; Ousterhout-Bakirtzis 2007: 30–
. Bu fig“r“n 
sağ yanında yer alan fig“r“n “zerinde ise; sade ve lacivert renkli tunik  sticharion  
“zerine  yeşil  ve  kahve  renkli  pelerin  pheloninon   bulunmaktadır.  Gövdesinden 
eteklerine  kadar,  “zerinde  siyah  haçlar  bulunan  kalın  bir  şerit  halinde  bant 
inmektedir.  Bu  piskoposların  giydiği  omophorion  adı  verilen  piskopos  boyun 
atkısıdır. Sağ elinde bir kitap tutan piskopos Meryem e doğru saygı ifadesiyle hafifçe 
eğilmektedir. Bu fig“r“n simetrisinde yer alması gereken fig“r ve var olan fig“rlerin 
omuz hizasından yukarısı g“n“m“ze ulaşmamıştır  Fig. 25–26). 
Sağdaki  kapı  “zerinde  yuvarlak  bir  kemer  içerisinde  yer  alan  diğer  resimde 
ise; Birbirine g
eçmeli dairelerden oluşan resim bulunmaktadır. Boyaları bozulmaya 
uğrayan resim hakkında fikir beyan etmek yanıltıcı olabilir  Fig. 27). 
İç  narthex ten  noasa  giriş  kapısının  sağ  kısmının  “zerinden,  beşik  tonoza 
kadar devam eden duvar resmi bulunmaktadır. Ortadan kırmızı bir şeritle ayrılan 
sahnenin alt kısmında lacivert bir fon “zerinde kısmen var olan sarı renkli bir hale 
bulunmaktadır.  Kırmızı  şeridin  “st  kısmında  ise  yeşil  fon  “zerine  “ç  çift  ayak 
gör“lmektedir  soldaki  ayakların  “zerine  lacivert  elbisenin  etek  kısımları 
gör“lmektedir. Ayaklarında sandalet bulunan bu fig“rler hakkında, eldeki verilerle 
fikir beyan 
etmek yanıltıcı olabilir  Fig. 28). 
Naos’ta Bulunan Duvar Resimleri 
Kilisede  İ. Tunay  zamanında  yapılan çalışmalar esnasında, haçın  g“ney  kolu 
m
inber  arkasında  yer  alan  duvarda,  fragmanlar  halinde  yer  alan  duvar  resmi 
kaldırılarak  Taşınabilir  K“lt“r  Varlıklarını  Koruma  ve  Onarım  Laboratuarına 
getirilmiştir  Fig. 
.  E.   )va  envanter  numaralı,  x   cm  ölç“lerinde,  oldukça 
k“ç“k boyutlarda fig“rlerin bulunduğu bu duvar resminin alt hizasında lacivert fon 
“zerinde  “ç  adet  sarı  hareli  insan  fig“r“  yer  almaktadır.  Ortada  yer  alan  fig“r 
cepheden resmedilmiştir, bu fig“r“n iki yanında yer alan iki fig“r ise ortadaki fig“re 
doğru  hafif  eğilmiş  pozisyondadır.  Ayrıca  bu  resimde  tek  bir  fragman  halinde, 
başlıklı genç bir erkek başı fig“r“ bulunmaktadır. Resim ortasından kırmızı bir şerit 
geçmektedir. İnce sıva tabakasıyla kaldırılan ve boş alanları t“mlenen çok parçalı bu 
resim  g“n“m“zde  çok  köt“  durumda  olmakla  beraber  doğru  bir  konservasyon 
uygulamasıyla kurtarılabilir durumdadır. Y“zey temizliği sonrasında sahne ile ilgili 
fikir beyan etmek daha doğru olacaktır. 
 

---

______________________________________________________ART-SANAT 2014/1________________________________________________________ 
 
 
108
 
 
Osmanlı Dönemi Duvar Resimleri 
Kilisenin Enez in fethiyle camiye çevrilmesinin ardından 
 yılına dek cami 
olarak  işlevini  s“rd“rmesi  sebebiyle,  bu  s“reçte  birçok  kez  yapı  sıvanmış  ve 
badanalanmıştır. 
S. Bozdağ ın 
 yılında Enez in Eski Eserleri başlıklı yayımlanmamış bitirme 
tezinde  ve  S.  Eyice nin  Trakya da  Bizans  Devrine  ait  eserler  adlı  makalesinde 
bulunan  siyah-
beyaz  fotoğraflar,  yapının  g“n“m“ze  ulaşamamış  duvar  resimleri 
hakkında bilgi vermektedir  Bozdağ 
: 
–
. Mihrap nişinin iç y“zeyindeki 
kıvrımlı  perde  motifinin  merkezinde  bulunan  yarım  daire  içerisine  alınmış  g“lçe 
motifi 
gör“lmektedir. G“lçe motifinden başlayan, “ç adet zincirin ucunda sarkan bir 
kandil resmi gör“lmektedir. Bu motif g“n“m“ze ulaşmamıştır  Fig. 30–31). Kavsara 
kısmında  ise  kıvrımlı  bitkisel  motifler  kısmen  gör“lebilmekte,  sivri  kemerinin 
yanlarında  ve  “st“nde  bitkisel  motifler  bulunmaktadır. 
  yılında  Sait  Başaran 
Başkanlığında  mihrapta  yapılan  konservasyon  çalışmaları  sonrasında,  mihrap 
kemeri  “zerinde iki  yanda  buketler  halinde çiçek demetleri,  kemerin  “zerinde  ise 
oval  kartuşlar  içerisinde  çiçek,  karşılıklı  iki  lale  motifi  ve  baklava  içerisinde  çiçek 
şeklinde birbirini takip eden motifler ortaya çıkarılmıştır. Bu motiflerin  .y“zyıla 
ait olduğu d“ş“n“lmektir (Fig. 32). 
S. Bozdağ ın çalışmasında yer alan ve İ. Tunay a ait fotoğraflarda gör“len ve 
g“n“m“ze kadar ulaşamayan baldaken tipindeki minberin “st ört“s“n“n iç ve dış 
kısmında  kalem  işi  s“slemeler  gör“lmektedir  Fig.  33–
.  Kilisenin  g“ney 
kısmındaki  pencerelerin  “st  kısımları  bitkisel  tarzda  s“slenmiştir  Fig. 
.  (açın 
g“ney  kolu  duvarının  “st  kısmında  ise  kıvrımlı  dal  ve  çiçek  motifleri  arasında, 
yuvarlak  madalyonlar  içerisinde  Allah,  Muhammed,  (asan,  (“seyin  isimleri  yer 
almaktadır.  Bu  madalyonlar  b“y“k  ölç“de  bozulmaya  uğramış  olarak  g“n“m“ze 
ulaşmıştır  Fig. 37). 
Naos  kısmında  yer  alan  iki  kemerde  ise  “ç  boyutlu  testere  dişi  motifi  yer 
almaktadır  Fig. 
.  Bu  motifte  siyah  ve  siyahın  tonları  ve  beyaz  renkler 
kullanılarak  resme  “ç  boyut  kazandırılmıştır.  Naosta  bulunan  s“t“n  başlıklarının 
“zerinde ise lacivert renkli lale motifleri bulunmaktadır  Fig. 39). Pandantiflerde ise 
mavi, lacivert ve turuncu renkler kullanılarak oluşturulan stilize bitkisel motifler yer 
almaktadır  Fig. 
. G“n“m“ze kadar ulaşamayan S. Eyice nin çalışmasına yer alan 
pandantif  fotoğrafında  “stte  bir  yazı  kuşağı,  altta  ise  madalyon  içinde  bir  isim  ve 
etrafında bitkisel motifler gör“lmektedir  Fig. 
. Bu yazı kuşağının bir kısmı tahrip 
olmuştur, bu yazının okunabilen kısımları şöyledir,  …men-zellezî yeşfe'û 'indehû…  
buda  Âyet′el-k“rsî nin  bir  kısmıdır. Madalyon  içerisinde  gör“len  isim ise  Osman  
olarak okunmuştur. Yapının naos ve apsis kısmında koyu mavi şeritler ve yer yer 
turuncu  renkli  stilize  dal  motifi  gör“lmektedir.  Kemerlerin  iç  kısmında  bu 
motiflerden  başka  net  olarak  gör“lemeyen  lacivert,  mavi  ve  turuncu  renklerin 
kullanıldığı dilimli kemere benzeyen motifler bulunmaktadır  Fig. 42). Bu motiflerin 

---