İ
stehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə
ə
mək qabiliyyətinin itirilməsi hallarından icbari sığorta haqqında
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ
Q A N U N U
Bu Qanun Azərbaycan Respublikasında istehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə
xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi hallarından icbari sığorta
sahəsində münasibətləri tənzimləyir, bu münasibətlərin hüquqi, iqtisadi və təşkilati
ə
saslarını müəyyən edir.
Maddə 1. İstehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində
peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi hallarından icbari sığorta
haqqında qanunvericilik
İ
stehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək
qabiliyyətinin itirilməsi hallarından icbari sığorta haqqında Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasından,
Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsindən, Azərbaycan Respublikasının
Ə
mək Məcəlləsindən, “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının
Qanunundan, bu Qanundan, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrdən və digər normativ hüquqi aktlardan ibarətdir.
Maddə 2. Əsas anlayışlar
2.0. Bu Qanunda istifadə olunan əsas anlayışlar aşağıdakı mənaları ifadə edir:
2.0.1. istehsalatda
bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə
ə
mək qabiliyyətinin itirilməsi hallarından icbari sığorta (bundan sonra – icbari
sığorta) – istehsalatda
bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək
qabiliyyətinin itirilməsi hallarından sığorta olunanların həyatına və sağlamlığına
dəyən zərər nəticəsində onların peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi və ya ölümü ilə
bağlı sığorta ödənişinin verilməsini nəzərdə tutan sığorta sinfidir;
2.0.2. istehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə
ə
mək qabiliyyətinin itirilməsi hallarından icbari sığorta müqaviləsi (bundan sonra -
2
icbari sığorta müqaviləsi) - icbari sığortanın təmin edilməsi üçün sığortalının
müvafiq sığorta haqqı ödəməsi müqabilində sığorta hadisəsi nəticəsində sığortaçının
sığorta ödənişini həyata keçirmək öhdəliyini nəzərdə tutan yazılı razılaşma;
2.0.3. sığorta olunan - xeyrinə icbari sığorta müqaviləsi bağlanılan və bu
Qanunla müəyyən olunmuş hallarda sığorta ödənişi almaq hüququ olan bu Qanunun
3-cü maddəsində göstərilən şəxslər;
2.0.4. sığortalı – sığorta olunanın xeyrinə icbari sığorta müqaviləsi bağlayan
Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən hüquqi və fiziki şəxslər, dövlət
orqanları;
2.0.5. sığortaçı – Azərbaycan Respublikasında həyat sığortası sahəsi üzrə
sığorta fəaliyyətini həyata keçirmək üçün lisenziyaya malik olan və istehsalatda
bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi
hallarından icbari sığorta növünü aparmağa, həmçinin qanunvericiliklə müəyyən
olunmuş hallarda annuitet sığortası aparmağa müvafiq icazə almış yerli hüquqi şəxs;
2.0.6. faydalanan şəxs - bu Qanuna uyğun olaraq sığorta müqaviləsindən
faydalanan (sığorta ödənişi almaq hüququ olan) şəxs;
2.0.7. annuitet müqaviləsi - qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada
müvafiq icazə almış sığortaçı və faydalanan şəxs arasında bağlanılan, həmin
faydalanan şəxsin xeyrinə dövri sığorta ödənişinin həyata keçirilməsini nəzərdə
tutan sığorta müqaviləsi;
2.0.8. müqavilə ili - icbari sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu birinci il və
həmin müqavilənin qüvvədə olduğu bütün dövr ərzində tamam olan hər növbəti il;
2.0.9. istehsalat - fiziki şəxsin işləri, xidmətləri (bundan sonra - əmək
funksiyalarını) haqqı ödənilməklə yerinə yetirdiyi iş yeri;
2.0.10. istehsalatda bədbəxt hadisə - əmək funksiyalarını yerinə yetirərkən
xeyrinə icbari sığorta müqaviləsi bağlanılmalı olan şəxsin bədən üzvlərinin,
toxumalarının zədələnməsi ilə
sağlamlığının qəflətən və kəskin pozulması halı;
2.0.11. peşə xəstəliyi – əlverişsiz və zərərli istehsalat amillərinin sığorta
olunanın orqanizminə təsiri nəticəsində baş verən xroniki və ya kəskin xəstəlik;
2.0.12. sığorta hadisəsi - icbari sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu dövr
ə
rzində istehsalatda bədbəxt hadisə və ya peşə xəstəliyi nəticəsində sığorta olunanın
peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi, yaxud ölümü ilə əlaqədar bu Qanuna görə
sığorta ödənişinin faydalanan şəxsə ödənilməsi üçün əsas olan hal;
2.0.13. sığorta ödənişi - sığorta hadisəsi baş verdikdə, sığorta olunanın peşə
ə
mək qabiliyyətinin itirilməsi və ya ölümü ilə bağlı maddi itkilərin bərpası
məqsədilə faydalanan şəxsə verilən pul təzminatı;
2.0.14. sığorta haqqı - icbari sığorta müqaviləsi üzrə risklərin qəbul edilməsi
müqabilində sığortalı tərəfindən sığortaçıya ödənilməli olan pul məbləği;
2.0.15. sığorta məbləği – icbari sığorta müqaviləsi üzrə sığortaçının
öhdəliyinin son həddi;
2.0.16. annuitet haqqı - bu Qanuna uyğun olaraq annuitet müqaviləsi
bağlanıldığı hallarda faydalanan şəxsə dövri sığorta ödənişlərinin ödənilməsi
öhdəliyi müqabilində annuitet müqaviləsi üzrə sığortaçıya ödənilən pul məbləği;
3
2.0.17. sığorta tarifi - icbari sığorta müqaviləsi üzrə sığorta haqqının
hesablanması üçün bu Qanuna uyğun olaraq müəyyən olunan əmək haqqı fonduna
tətbiq olunan faiz dərəcəsi;
2.0.18. peşə riskinin dərəcəsi - əmək funksiyalarını yerinə yetirərkən peşə
ə
mək qabiliyyətinin itirilməsi və ya ölüm ehtimalının iqtisadi fəaliyyət növləri və
sığorta olunanların kateqoriyaları üzrə səviyyəsi;
2.0.19. sığorta olunanların kateqoriyaları - sığorta olunanların istehsalatda
yerinə yetirilən əmək funksiyalarının xarakterinə görə müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş qaydada bölgüsü;
2.0.20. peşə əmək qabiliyyəti - müəyyən ixtisasa uyğun olaraq əmək
funksiyalarını müəyyən edilmiş həcmdə və keyfiyyətlə yerinə yetirmək bacarığı;
2.0.21. peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi dərəcəsi - sığorta olunanın sığorta
hadisəsi baş verənədək malik olduğu peşə əmək qabiliyyətinin davamlı itirilməsinin
faizlə ifadəsi.
Maddə 3. Sığorta olunanlar
3.1. Aşağıdakı şəxslər bu Qanunun əsasında bağlanılan icbari sığorta
müqaviləsi üzrə icbari sığorta olunmalıdırlar:
3.1.1. hüquqi şəxslə və ya hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti ilə
məşğul olan fiziki şəxslə qanunvericiliyə uyğun olaraq bağlanılmış əmək müqaviləsi
və ya mülki-hüquqi
müqavilə əsasında
ə
mək funksiyalarını yerinə yetirən şəxslər,
dövlət orqanında çalışan dövlət qulluqçuları və digər işçilər (hərbi və ya xüsusi
rütbəsi olan şəxslər istisna olmaqla);
3.1.2. azadlığın məhdudlaşdırılması növündə cəzaya məhkum olunmuş və
işləyən şəxslər;
3.1.3. məcburi dövlət sosial sığortasına cəlb olunması nəzərdə tutulan seçkili
ödənişli vəzifələrdə işləyənlər (Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin
deputatları və Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin deputatları istisna
olmaqla);
3.1.4. istehsalat təcrübəsi (təlimi) keçən tələbə və şagirdlər;
3.1.5. müəssisələrdə işə cəlb edilən hərbi qulluqçular;
3.1.6. təbii fəlakətlərin qarşısının alınmasına və nəticələrinin aradan
qaldırılmasına, habelə hərbi və fövqəladə vəziyyət rejimində işlərin yerinə
yetirilməsinə cəlb edilən şəxslər;
3.1.7. fərdi qaydada sahibkarlıq və əmək fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki
şə
xslər.
3.2. Bu Qanun qanunvericiliyə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasında
ə
mək fəaliyyəti ilə məşğul olan əcnəbilərə və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə də
(“Sosial sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq
məcburi dövlət sosial sığortasına cəlb olunmayan əcnəbilər istisna olmaqla) şamil
olunur.
4
Maddə 4. Sığortalılar
4.0. Bu Qanuna əsasən aşağıdakılar icbari sığorta müqaviləsi bağlamaq
vəzifəsi daşıyırlar:
4.0.1. Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən mülkiyyət və təşkilati-
hüquqi formasından asılı olmayaraq, Azərbaycan Respublikasının və ya xarici
dövlətin qanunvericiliyinə uyğun olaraq yaradılmış hüquqi şəxs statusunda olan
müəssisə, idarə və təşkilatlar, onların filial və nümayəndəlikləri;
4.0.2. dövlət orqanları;
4.0.3. hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki
şə
xslər;
4.0.4. seçkili orqanlar;
4.0.5. fərdi qaydada sahibkarlıq və əmək fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki
şə
xslər.
Maddə 5. Faydalanan şəxslər
5.0. Aşağıdakı şəxslər bu Qanuna əsasən faydalanan şəxs sayılırlar:
5.0.1. sığorta hadisəsi nəticəsində zərər çəkmiş sığorta olunanlar;
5.0.2. sığorta hadisəsi nəticəsində sığorta olunanın öldüyü halda aşağıdakı
şə
xslər:
5.0.2.1. sığorta olunanın himayəsində olmuş və ya onun öldüyü günədək
ondan dolanacaq təminatı almaq hüququna malik olmuş əmək qabiliyyəti olmayan
şə
xslər;
5.0.2.2. sığorta olunanın ölümündən sonra doğulmuş uşağı;
5.0.2.3. sığorta olunanın himayəsində olmuş və onun on dörd yaşına
çatmamış, yaxud bu yaşa çatsa da, tibb orqanlarının rəyinə əsasən sağlamlıq
vəziyyətinə görə başqasının qulluğuna ehtiyacı olan uşaqlarına, nəvələrinə,
qardaşlarına və bacılarına qulluq etməklə məşğul olan və əmək qabiliyyətindən asılı
olmayaraq işləməyən valideynlərdən biri, arvad (ər) və ya digər ailə üzvü;
5.0.2.4. sığorta olunanın himayəsində olmuş və onun ölümündən sonra beş il
ə
rzində əmək qabiliyyətini itirmiş şəxslər.
Maddə 6. Sığorta olunanın hüquq və vəzifələri
6.1. Sığorta olunanın aşağıdakı hüquqları vardır:
6.1.1. qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada istehsalatdan
ayrılmadan və
ya istehsalatdan ayrılmaqla, təhlükəsiz əmək metodlarına, əməyin mühafizəsi
qaydalarına və təlimatlarına dair ödənişsiz təlim keçmək;
6.1.2. qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada sığortalının hesabına ilkin
və vaxtaşırı icbari tibbi müayinələrdən keçmək;
6.1.3. sığortalıdan və sığortaçıdan icbari sığorta ilə bağlı hüquqları və
vəzifələri barədə ödənişsiz məlumat almaq;
6.1.4. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər hüquqları həyata keçirmək.
6.2. Sığorta olunanın aşağıdakı vəzifələri vardır:
5
6.2.1. əməyin mühafizəsi qaydalarına və əməyin mühafizəsinə dair təlimatlara
riayət etmək;
6.2.2. əmək müqaviləsində və ya mülki-hüquqi
müqavilədə nəzərdə tutulmuş
vəzifələrini yerinə yetirmək;
6.2.3. icbari sığorta müqaviləsində göstərilmiş məlumatların dəyişməsi
haqqında, belə halların yarandığı tarixdən 10 iş günündən gec olmayaraq sığortalıya
məlumat vermək;
6.2.4. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər vəzifələri yerinə yetirmək.
Maddə 7. Sığortalının hüquq və vəzifələri
7.1. Sığortalının aşağıdakı hüquqları vardır:
7.1.1. icbari sığorta müqaviləsinin bağlanması üçün sığortaçını bu Qanunun
11.2-ci maddəsində göstərilən tələbləri nəzərə alaraq sərbəst seçmək;
7.1.2. müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş qaydada
istehsalatda baş verən bədbəxt hadisələrin təhqiqatında iştirak etmək;
7.1.3. sığorta hadisəsinin baş verdiyi halda müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada sığorta olunanın müayinə olunmasında şəxsən
və ya nümayəndəsi vasitəsilə iştirak etmək;
7.1.4. özünün, habelə sığorta olunanların hüquq və qanuni mənafelərini
müdafiə etmək;
7.1.5. sığortaçıdan icbari sığortanın şərtlərinin, icbari sığorta müqaviləsi üzrə
hüquq və vəzifələrin izah edilməsini tələb etmək;
7.1.6. sığorta ödənişinin həyata keçirilməsindən imtina və ya onun məbləğinin
azaldılması haqqında sığortaçının qərarından qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş
qaydada şikayət etmək;
7.1.7. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər hüquqları həyata keçirmək.
7.2. Sığortalının aşağıdakı vəzifələri vardır:
7.2.1. bu Qanunla müəyyən edilmiş qaydada sığortaçı ilə icbari sığorta
müqaviləsi bağlamaq;
7.2.2. icbari sığorta müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş məbləğdə, qaydada və
müddətlərdə sığorta haqqını sığortaçıya ödəmək;
7.2.3. sığorta olunanların kateqoriyalarında və peşə riski dərəcəsində
dəyişikliklər edildikdə, onların kateqoriyalarında dəyişikliklərin edildiyi andan 10 iş
günü müddətində sığortaçını bu barədə məlumatlandırmaq;
7.2.4. sığorta hadisələrinin baş verməsinin qarşısının alınması sahəsində
tədbirlər həyata keçirmək, habelə qanunvericiliyə uyğun olaraq təhlükəsiz əmək
şə
raitini təmin etmək;
7.2.5. müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada
sığorta hadisələrinin araşdırılmasını təmin etmək;
7.2.6. sığorta hadisəsinin baş verməsi tarixindən 3 iş günü ərzində sığortaçıya
bu barədə məlumat vermək;
7.2.7. sığorta haqqının hesablanmasına və ödənilməsinə, sığorta ödənişinin
təyin edilməsinə əsas verən, icbari sığortanın həyata keçirilməsi üçün zəruri olan və
ə
ldə edilməsi özündən asılı olan digər sənədləri sığortaçıya təqdim etmək;
6
7.2.8. qanunvericiliklə müəyyən edilmiş müddətdə və qaydada sığorta
olunanın ilkin tibbi müayinədən və vaxtaşırı icbari tibbi müayinədən keçirilməsini
təmin etmək;
7.2.9. yenidən təşkil olunması, ləğv edilməsi və ya fəaliyyətinə xitam
verilməsi barədə sığortaçıya dərhal məlumat vermək;
7.2.10. sığorta hadisələrinin baş verməsinin qarşısının alınması və onların
araşdırılmasının nəticələri üzrə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qərarlarını və
göstərişlərini yerinə yetirmək;
7.2.11. sığorta olunanlara onların hüquq və vəzifələrini, habelə icbari
sığortanın şərtləri və qaydalarını izah etmək;
7.2.12. sığorta haqlarının hesablanmasının və köçürülməsinin düzgün uçotunu
aparmaq, sığorta ödənişi üçün əsas olan sənədlərin qorunub saxlanmasını təmin
etmək, sığortaçıya sığorta müqaviləsində müəyyən edilmiş qaydada məlumat təqdim
etmək;
7.2.13. sığorta hadisəsindən irəli gələn itkilərin azaldılması üçün tədbirlər
görmək;
7.2.14. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər vəzifələri yerinə yetirmək.
7.3. Bu Qanunla sığorta etdirmək vəzifəsi daşıyan sığortalı həmin vəzifəni
yerinə yetirmədikdə və ya icbari sığorta müqaviləsini qanunvericiliklə nəzərdə
tutulmuş şərtlərlə müqayisədə sığorta olunanın vəziyyətini pisləşdirən şərtlərlə
bağladıqda, sığorta hadisəsinin baş verdiyi halda bu Qanuna uyğun olaraq xeyrinə
sığorta müqaviləsi bağlanmalı şəxslər qarşısında azı bu Qanunla müəyyən edilmiş
sığorta təminatı həcmində öhdəlik daşıyır.
Maddə 8. Faydalanan şəxsin hüquq və vəzifələri
8.1. Faydalanan şəxsin aşağıdakı hüquqları vardır:
8.1.1. bu Qanunla müəyyən olunmuş qaydada və şərtlərlə sığorta ödənişini
almaq;
8.1.2. bu Qanuna uyğun olaraq annuitet müqaviləsi bağlamaq üçün sığortaçını
sərbəst seçmək;
8.1.3. müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş qaydada
sığorta hadisəsinin araşdırılmasında şəxsən, həmçinin müvafiq həmkarlar ittifaqının
nümayəndəsi ilə birlikdə iştirak etmək;
8.1.4. sığorta hadisəsinin araşdırılmasının nəticələri ilə razılaşmadığı halda
qanunvericiliyə uyğun olaraq şikayət etmək;
8.1.5. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər hüquqları həyata keçirmək.
8.2. Faydalanan şəxsin aşağıdakı vəzifələri vardır:
8.2.1. bu Qanunun 18.6-cı maddəsində nəzərdə tutulan sənədləri sığortaçıya
təqdim etmək;
8.2.2. icbari sığorta müqaviləsində və ya annuitet müqaviləsində göstərilmiş
məlumatların dəyişməsi haqqında, habelə sığorta ödənişinin məbləğinin dəyişməsinə
və ya bu ödənişi almaq hüququnun itirilməsinə səbəb ola bilən hallar barədə belə
halların yarandığı tarixdən 10 iş günündən gec olmayaraq sığortaçıya məlumat
vermək;
7
8.2.3. 6 aydan gec olmamaq şərti ilə annuitet müqaviləsi üzrə sığortaçını
həmin müqaviləyə xitam verilməsi barədə niyyəti haqqında yazılı şəkildə xəbərdar
etmək;
8.2.4. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər vəzifələri yerinə yetirmək.
Maddə 9. Sığortaçının hüquq və vəzifələri
9.1. Sığortaçının aşağıdakı hüquqları vardır:
9.1.1. müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş qaydada
sığorta hadisələrinin araşdırılmasında iştirak etmək;
9.1.2. sığorta hadisəsi nəticəsində zərər çəkmiş sığorta olunanın peşə əmək
qabiliyyətinin itirilməsinin müəyyənləşdirilməsi məqsədilə müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən aparılan müayinədə iştirak etmək, belə müayinənin nəticələri ilə
bağlı qərarla razı olmadıqda həmin qərarı qanunvericiliyə uyğun olaraq məhkəmədə
mübahisələndirmək, yeni müayinənin keçirilməsini tələb etmək;
9.1.3. icbari sığorta müqaviləsi bağlandığı zaman sığorta riskinin
qiymətləndirilməsi üçün həmin müqavilənin tərəfi qismində çıxış edən sığortalının
istehsalat şəraitinin araşdırılması tədbirlərini həyata keçirmək, bu məqsədlə müstəqil
ekspertləri cəlb etmək;
9.1.4. sığorta hadisələri üzrə məlumatı əldə etmək, yoxlamaq və zəruri
hallarda səlahiyyətli dövlət orqanlarına sorğular vermək;
9.1.5. sığortalılardan, sığorta olunanlardan və faydalanan şəxslərdən sığorta
hadisəsi ilə əlaqədar bu Qanuna uyğun olaraq zəruri sənədləri tələb etmək;
9.1.6. sığorta hadisələrinin baş verməsinin qarşısının alınması ilə bağlı
tövsiyələr vermək;
9.1.7. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda sığorta ödənişini həyata
keçirməkdən imtina etmək;
9.1.8. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər hüquqları həyata keçirmək.
9.2. Sığortaçının aşağıdakı vəzifələri vardır:
9.2.1. sığorta haqlarının vaxtında və tam məbləğdə hesablanıb ödənilməsinə
nəzarət etmək;
9.2.2. sığorta ödənişinin bu Qanunla müəyyən edilmiş qaydada və müddətdə
verilməsini təmin etmək;
9.2.3. sığorta ödənişinin həyata keçirilməsindən imtina haqqında qərar qəbul
etdiyi halda sığorta olunana və faydalanan şəxsə imtinanın səbəbləri barədə
ə
saslandırılmış yazılı bildiriş göndərmək;
9.2.4. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər vəzifələri yerinə yetirmək.
Maddə 10. Sığorta hadisəsinin müəyyən olunması
10.0. Bu Qanuna əsasən sığorta hadisəsi aşağıdakılar əsasında müəyyən
olunur:
10.0.1. istehsalatda
bədbəxt hadisə haqqında qanunvericiliklə müəyyən
edilmiş formada tərtib olunmuş akt, yaxud xeyrinə icbari sığorta müqaviləsi
8
bağlanılmalı şəxslə bağlı istehsalatda
bədbəxt hadisənin baş verməsi barədə
məhkəmə qərarı;
10.0.2. müvafiq icra hakimiyyəti orqanının istehsalatda
bədbəxt hadisə və ya
peşə xəstəliyi nəticəsində sığorta olunanın peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi
dərəcəsini təsdiq edən qərarı və ya şəxsin ölümü haqqında şəhadətnamə.
Maddə 11. İcbari sığorta müqaviləsi
11.1. İcbari sığorta müqaviləsi yalnız həyat sığortası sahəsi üzrə sığorta
fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə hüquq verən lisenziyaya və istehsalatda
bədbəxt
hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi
hallarından icbari sığorta növü üzrə fəaliyyətin həyata keçirilməsinə sığorta nəzarəti
orqanının verdiyi icazəyə malik olan sığortaçı tərəfindən bağlanıla bilər.
11.2. Sığortalı bu Qanunun 11.1-ci maddəsində göstərilən tələbləri nəzərə
alaraq sığortaçını seçməkdə sərbəstdir. Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallar
istisna olmaqla, sığortaçı icbari sığorta müqaviləsini bağlamaqdan imtina edə
bilməz.
11.3. İcbari sığorta müqaviləsi sığortalının yazılı müraciəti əsasında yazılı
formada bağlanılır. İcbari sığorta müqaviləsinin məzmunu və forması müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.
11.4. İcbari sığorta müqaviləsi sığorta olunanın və ya faydalanan şəxsin
vəziyyətini qanunvericiliklə müəyyən olunmuş şərtlərlə müqayisədə pisləşdirirsə,
sığortaçı sığorta olunan və ya faydalanan şəxs qarşısında bu Qanunla müəyyən
olunmuş sığorta təminatı həcmində öhdəlik daşıyır.
11.5. İcbari sığorta müqaviləsi müddətsiz bağlanılır.
11.6. İcbari sığorta müqaviləsi Azərbaycan Respublikasının Mülki
Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş qaydada qüvvəyə minir.
11.7. İcbari sığorta müqaviləsinə aşağıdakı hallarda xitam verilir:
11.7.1. müqavilə ilinin sonuna azı 30 gün qalmış icbari sığorta müqaviləsinə
xitam verilməsi barədə sığortaçının xəbərdar edilməsi şərti ilə sığortalının təşəbbüsü
ə
sasında;
11.7.2. qanunvericiliyə uyğun olaraq sığortalı ləğv edildikdə və ya onun
fəaliyyətinə xitam verildikdə;
11.7.3. sığortalının sığorta olunanla bağlamış olduğu əmək müqaviləsinə,
yaxud mülki-hüquqi müqaviləyə xitam verildiyi halda, həmin sığorta olunana
münasibətdə;
11.7.4. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər hallarda.
11.8. İcbari sığorta müqaviləsinə xitam verilməsi sığortaçını faydalanan şəxsə
həmin müqavilənin qüvvədə olduğu dövr ərzində baş vermiş sığorta hadisələri üzrə
sığorta ödənişini vermək öhdəliyindən azad etmir.
11.9. Əqdlərin etibarsızlığının qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş əsasları ilə
yanaşı, icbari sığorta müqaviləsi aşağıdakı hallarda da bağlandığı andan etibarsız
sayılır:
11.9.1. sığorta müqaviləsi sığortaçının və ya sığortalının adından müqavilə
bağlamağa səlahiyyəti olmayan şəxslərlə bağlandıqda;
9
11.9.2. bu Qanunda nəzərdə tutulmayan və sığortalının vəziyyətini pisləşdirən
ə
lavə şərtlər sığorta müqaviləsinə daxil edildikdə həmin şərtlərə münasibətdə;
11.9.3. sığorta fəaliyyəti ilə məşğul olmaq hüququ olmayan və ya müvafiq
sığorta növünü aparmağa icazəsi olmayan şəxs sığortaçı qismində müvafiq sığorta
müqaviləsini bağladıqda (bu halda ödənilmiş sığorta haqları tam həcmdə sığortalıya
qaytarılır).
Maddə 12. Annuitet müqaviləsi
12.1. Bu Qanunun 16.3-cü maddəsinə əsasən birdəfəlik sığorta ödənişi almış
faydalanan şəxs annuitet müqaviləsi bağlamaq hüququ olan sığortaçı ilə annuitet
müqaviləsi bağlaya bilər.
12.2. Annuitet müqaviləsinin məzmunu və forması, onun bağlanılması,
dəyişdirilməsi və ona xitam verilməsi qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən edilir.
Maddə 13. Sığorta tarifi
13.1. Peşə riskinin dərəcəsindən və sığorta olunanların kateqoriyalarından
asılı olaraq fərqləndirilən sığorta tarifləri 2 faizdən artıq olmamaq şərtilə müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.
13.2. Sığorta tarifləri hər təqvim ili üçün müəyyən olunur.
13.3. Növbəti təqvim ili üçün sığorta tarifləri cari ilin dekabr ayının 1-dək
müəyyən olunmalıdır.
Maddə 14. Sığorta haqqı və sığorta məbləği
14.1. Sığorta haqqı bu Qanuna uyğun olaraq xeyrinə icbari sığorta müqaviləsi
bağlanılmalı olan şəxslərin müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən
olunmuş qaydada hesablanan bir illik əmək haqqı fondunun sığorta tarifinə hasili
ə
sasında müəyyən edilir.
14.2. Sığorta haqqı sığortalı tərəfindən sığortaçıya müqavilə ilinin əvvəlində
icbari sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulmuş qaydada hissə-hissə və ya birdəfəlik
ödənilir.
14.3. İcbari sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində sığorta
olunanların kateqoriyalarında və peşə riski dərəcəsində, həmçinin əmək haqqı
fondunda dəyişikliklər baş verərsə, sığorta haqqı bu dəyişikliklərin tarixindən
müvafiq müqavilə ilinin başa çatmasına qədər qalmış vaxta mütənasib şəkildə
yenidən hesablanmalıdır.
14.4. Bu Qanunun məqsədləri üçün icbari sığorta müqaviləsi üzrə sığorta
məbləğinin müəyyənləşdirilməsi qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyən edilir.
10
Maddə 15. Annuitet haqqı
Annuitet haqqının məbləğinin hesablanması qaydaları müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən aktuar prinsiplər gözlənilməklə müəyyən olunur.
Maddə 16. Sığorta ödənişi
16.1. Bu Qanuna uyğun olaraq faydalanan şəxslərə aşağıdakı sığorta
ödənişləri verilə bilər:
16.1.1. aylıq sığorta ödənişi;
16.1.2. birdəfəlik sığorta ödənişi;
16.1.3. əlavə sığorta ödənişi.
16.2. Aylıq sığorta ödənişi sığorta hadisəsi baş verdikdə sığorta olunanın peşə
ə
mək qabiliyyətinin itirilməsi ilə bağlı itirilmiş aylıq əmək haqqı əvəzində
faydalanan şəxsə verilən pul təzminatıdır.
16.3. Birdəfəlik sığorta ödənişi bu Qanunla müəyyən olunmuş qaydada aylıq
sığorta ödənişi məbləğlərinin cəm halda birdəfəlik ödənilməsidir. Birdəfəlik sığorta
ödənişi aşağıdakı hallarda verilir:
16.3.1. sığorta hadisəsi nəticəsində zərər çəkmiş sığorta olunana əlillik
növbəti müayinə müddəti göstərilmədən təyin edildikdə;
16.3.2. sığorta hadisəsi nəticəsində sığorta olunanın öldüyü halda.
16.4. Əlavə sığorta ödənişi sığorta hadisəsi nəticəsində zərər çəkmiş sığorta
olunana müalicəyə, əlavə qidalanmaya, dərman alınmasına, protezləşdirməyə,
başqasının qulluğuna, sanatoriya-kurort müalicəsinə, xüsusi nəqliyyat vasitələri əldə
edilməsinə, başqa peşəyə hazırlanmaya çəkdiyi xərclərinin əvəzinin ödənilməsinə
görə verilən pul təzminatıdır.
Maddə 17. Sığorta ödənişi məbləğlərinin hesablanması
17.1. Aylıq sığorta ödənişinin məbləği sığorta hadisəsi nəticəsində zərər
çəkmiş sığorta olunanın peşə əmək qabiliyyətini itirdiyi tarixdən əvvəl malik olduğu
orta aylıq əmək haqqının həmin sığorta hadisəsi nəticəsində itirilmiş peşə əmək
qabiliyyətinin faizi miqdarında müəyyən edilir.
17.2. Bu Qanunun 17.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş orta aylıq əmək
haqqı miqdarının hesablanması qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyən edilir.
17.3. Aylıq sığorta ödənişi məbləğinin hesablanması zamanı sığorta hadisəsi
nəticəsində zərər çəkmiş sığorta olunanın orta aylıq əmək haqqı barədə lazımi
sənədləri əldə etmək mümkün olmadıqda aylıq sığorta ödənişinin məbləği müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən iqtisadiyyatın müvafiq sahəsində lazım olan dövr
üçün müəyyən edilmiş orta aylıq əmək haqqı əsasında hesablanır.
17.4. Birdəfəlik sığorta ödənişinin məbləği müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən olunmuş qaydada hesablanır.
17.5. Əlavə sığorta ödənişi məbləğinin hesablanması qaydası müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunur.
11
17.6. Sığortaçı öz müstəqil qərarına əsasən bu Qanunla müəyyən olunmuş
sığorta məbləğlərinə üstəlik sığorta ödənişi ödəyə bilər.
Maddə 18. Sığorta ödənişinin verilməsi qaydası
18.1. İcbari sığorta müqaviləsi üzrə aylıq sığorta ödənişi sığorta hadisəsi
nəticəsində sığorta olunanın əvvəlki peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi dərəcəsinin
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edildiyi gündən verilir.
18.2. Annuitet müqaviləsi üzrə sığorta ödənişi sığorta olunana müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən müddətsiz əlillik müəyyən edilən gündən, sığorta
hadisəsi ölümlə nəticələndiyi halda isə sığorta olunanın vəfat etdiyi gündən, lakin
faydalanan şəxsin həmin ödənişi almaq hüququnu əldə etdiyi gündən tez olmayaraq
verilir.
18.3. Birdəfəlik sığorta ödənişi icbari sığorta müqaviləsi və ya annuitet
müqaviləsi üzrə faydalanan şəxslə sığortaçı arasında razılaşmaya əsasən bu Qanunun
17.4-cü maddəsinə uyğun olaraq verilir.
18.4. Əlavə sığorta ödənişi müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qərarında
müəyyən olunmuş tarixdən və müddət ərzində verilir.
18.5. Əlavə sığorta ödənişi sığorta hadisəsi nəticəsində zərər çəkmiş sığorta
olunanın həmin ödənişə aid yardım və qulluq növlərinə möhtac olduğu və bunları
pulsuz almaq hüququnun qanunvericilikdə nəzərdə tutulmadığı halda verilir.
18.6. Sığorta ödənişinin təyin edilməsi sığortaçı tərəfindən faydalanan şəxsin
tələbinə və müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş siyahıda
göstərilən sənədlərə əsasən həyata keçirilir.
18.7. Sığorta ödənişinin təyin edilməsi, verilməsinin dayandırılması və bərpa
olunması qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.
18.8. Sığortaçı sığorta ödənişi təyin etmək üçün bu Qanunun 18.6-cı
maddəsində göstərilən sənədlərdən əlavə digər sənəd tələb edə bilməz.
18.9. Sığorta ödənişini almaq üçün sığorta tələbi və müvafiq sənədlərin
təqdim edildiyi tarixdən 10 iş günü ərzində (sığorta olunan öldükdə isə 2 iş günü
ə
rzində) sığortaçı sığorta ödənişinin verilib-verilməməsi barədə qərar çıxarır və bu
barədə faydalanan şəxsə rəsmi məlumat verir.
18.10. Sığortaçı bu Qanunun 9.1.2-ci maddəsinə uyğun olaraq müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının aparılmış müayinənin nəticələri barədə qərarı ilə razı
olmadıqda həmin qərarı qanunvericiliyə uyğun olaraq mübahisələndirmək və yeni
müayinənin keçirilməsini tələb etmək niyyəti barədə bu Qanunun 18.9-cu
maddəsində nəzərdə tutulmuş müddət ərzində faydalanan şəxsə rəsmi məlumat
verməlidir.
18.11. Faydalanan şəxs sığorta tələbini sığorta ödənişini almaq hüququ
yarandıqdan sonra üç ildən gec təqdim etdikdə sığorta ödənişi bu tələbin verildiyi
tarixdən əvvəlki üç il üçün ödənilir. Bu müraciət üç il ərzində edildikdə isə, sığorta
ödənişi bu hüququn yarandığı gündən etibarən bütün dövrə şamil edilir.
12
Maddə 19. Peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi dərəcəsinin müəyyən
edilməsi qaydası
19.1. Sığorta hadisəsi nəticəsində zərər çəkmiş sığorta olunanın peşə əmək
qabiliyyətinin itirilməsi dərəcəsinin müəyyənləşdirilməsi məqsədilə müayinə
edilməsi sığorta olunanın, sığortalının və ya sığortaçının müraciəti, yaxud
qanunvericiliyə əsasən məhkəmənin qərarı əsasında müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən həyata keçirilir.
19.2. Sığorta hadisəsi nəticəsində zərər çəkmiş sığorta olunanın peşə əmək
qabiliyyətinin itirilməsi dərəcəsinin müəyyənləşdirilməsi, o cümlədən həmin
məqsədlə ilkin və təkrar müayinə edilməsi qaydası qanunvericiliklə müəyyən
olunur.
Maddə 20. Sığorta ödənişindən imtinanın əsasları
20.0. Sığortaçı aşağıdakı hallarda sığorta ödənişinin verilməsindən imtina
edir:
20.0.1. sığorta hadisəsi sığorta olunanın həmin hadisənin baş verməsinə
yönəldilmiş qəsdən etdiyi hərəkətlərinin nəticəsi olduqda;
20.0.2. sığorta hadisəsi sığorta olunanın əmək funksiyalarını icra edərkən
alkoqollu içkilər, narkotik vasitələr və psixotrop, toksik və digər zəhərli maddələrin
təsirindən sərxoş vəziyyətdə olması halında baş verdikdə;
20.0.3. Azərbaycan Respublikasının sığorta qanunvericiliyinə uyğun olaraq
sığorta ödənişindən imtinanın digər ümumi əsasları mövcud olduqda.
Maddə 21. İstehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri
nəticəsində peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi hallarından
icbari sığorta sahəsində dövlət nəzarəti
21.1. Sığortaçıların icbari sığorta üzrə fəaliyyətinə dövlət nəzarəti Azərbaycan
Respublikasının sığorta qanunvericiliyinə uyğun olaraq sığorta nəzarəti orqanı
tərəfindən həyata keçirilir.
21.2. Sığortalılar tərəfindən bədbəxt hadisələrin və peşə xəstəliklərinin
azaldılması üzrə qabaqlayıcı tədbirlərin görülməsi və əməyin mühafizəsi üzrə
vəzifələrin yerinə yetirilməsi üzərində qanunvericiliyə uyğun olaraq dövlət
nəzarətini müvafiq icra hakimiyyəti orqanı həyata keçirir.
21.3. Sığortalılar tərəfindən istehsalat zədələri və peşə xəstəlikləri üzrə baş
vermiş hadisələrin uçotunun aparılması qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən edilir.
Maddə 22. Mübahisələrin həlli
Bu Qanundan irəli gələn mübahisələr qanunvericiliklə müəyyən edilmiş
qaydada, o cümlədən məhkəmə qaydasında həll edilir.
13
Maddə 23. Qanunun pozulmasına görə məsuliyyət
Bu Qanunun pozulmasına görə sığortaçılar, sığortalılar, sığorta olunanlar və
faydalanan şəxslər qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyırlar.
İlham Əliyev
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Bakı şəhəri, 11 may 2010-cu il
№
999-IIIQ
Dostları ilə paylaş: |