İsveçrə Əməkdaşlıq Təşkilatının
Yüklə 4,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
8
(KOM) kimi güclü sektorun yaradılmasına mane olur. Hər üç ölkədə təcili olaraq islahatlar həyata keçirilməsi və ələlxüsus kənd yerlərində iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi üçün daha çox öhdəlik götürülməlidir. Kənd təsərrüfatı, turizm və informasiya texnologiyaları kimi sektorlar böyük inkişaf potensialına malikdir.
Region təbii fəlakətlər və texnogen qəzalara olduqca həssasdir və bu da xüsusilə dağlıq ərazilərdə iqtisadi inkişafa mane olur. Bu həssaslıq davamlı iqlim dəyişikliyi, torpaqların deqredasiyası və meşələrin qırılması ilə daha da pisləşir. İqlim dəyişikliyinin təsirləri xüsusilə ölkə
sərhədlərdə koordinasiyalı cavab tədbirlərinin həyata keçirilməsini tələb edir, lakin regionda hökm sürən siyasi gərginliklər ucbatından bu tədbirləri maliyyələşdirmək hələ mümkün olmamamışdır.
Hakimiyyət uğrunda mübarizələrin təsirlərini və popülist qanunverici orqanların risklərini azaltmaq məqsədilə icraçı və məhkəmə orqanları üçün əlavə gücləndirmə işləri aparılmalıdır. Yaxşı idarəçiliyi, qanunun aliliyi, səlahiyyətlərin bölüşdürülməsi və şəffaflığı daha da təşviq etmək üçün həlledici tədbirlər görülməlidir. Siyasi rəhbərliklə bağlı ictimai narazılığın artması və iqtisadi imkanların məhdud olması çoxsaylı küçə etirazlarına səbəb olmuşdur. Bununla belə, vətəndaşların iştirak səviyyəsi aşağı olaraq qalır və siyasi elitaya məhdud
dəyişikliklər edilmişdir. Gürcüstan və Ermənistanda fəal vətəndaş cəmiyyəti qrupları mövcud olsa da, onların hakimiyyət orqanları ilə qarşılıqlı əlaqəsi daha güclü ola bilərdi. Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti hakimiyyət tərəfindən ciddi şəkildə nəzarət edilir. Bununla belə, Azərbaycanda hökm sürən bariz iqtisadi böhran institusional və iqtisadi islahatlar üçün unikal imkanlar yaradır. Lakin insan hüquqları sahəsində əməkdaşlığın problemli olaraq qalması gözlənilir.
2017-2020-ci illər ərzində İsveçrə Cənubi Qafqazda məqsədyönlü müsbət irəliləyişlərə nail olmağı gözləyir. Bununla belə, qlobal iqtisadi durğunluq çox güman ki, regiona mənfi təsir edəcək. Regionun geosiyasi mühiti əsasən gözlənilməz olaraq qalacaq, lakin hər üç ölkənin Qərb, Rusiya və digər ölkələrlə müvafiq siyasi oriyentasiyaları çətin ki, dəyişsin. "Həssas stabillik" ərazi mübahisələri üçün ən çox ehtimal olunan ssenaridir, lakin Dağlıq Qarabağ ilə bağlı hərbi münaqişələrin müvəqqəti alovlanması istisna edilə bilməz.
Cənubi Qafqaz çox müxtəlif landşafların özəyidir və Gürcüstanın Acarıstan bölgəsində yerləşən bu kənd kimi dağlıq və təcrid edilmiş kənd ilə
Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhəri arasındakı fərqlər artır.
9
2. İsveçrə və Cənubi Qafqaz Regionu arasında Əməkdaşlıq üçün səbəblər
İsveçrənin 1988-ci ildən etibarən regionla əməkdaşlığa başlaması Cənubi Qafqazın bu üç ölkəsi
ilə siyasi
münasibətlərin gücləndirilməsinə töhfə vermişdir. Uzunmüddətli humanitar, inkişaf və maliyyə sahəsində göstərdiyi əməkdaşlıq və sülh quruculuğu təşəbbüslərinə görə İsveçrə hər üç ölkə tərəfindən qərəzsiz və etibarlı tərəfdaş hesab olunur. İƏİA kənd yerlərinin inkişafına investisiya yatıran inkişaf məsələləri üzrə ilk tərəfdaşlardan biri olmuşdur və yerli idarəçiliklə bağlı islahatlar, fəlakətlə əlaqəli risklərin azaldılması və münasib mənzillərin təmin edilməsi sahəsində malik olduğu təcrübəyə görə böyük rəğbət qazanmışdır. Azərbaycanda SECO maliyyə və qeyri-neft sektorunun inkişafı sahəsində təcrübəsi, o cümlədən makroiqtisadi dəstək, daha şəffaf və cavabdeh dövlət maliyyə idarəçiliyini təmin etdiyinə görə tanınır. İTB-in münaqişələrin transformasiyası və
sülh quruculuğunda iştirakı İsveçrənin regionda sülhlə bağlı vasitəçilik işlərində neytral və vicdanlı vasitəçi kimi nüfuz qazanması ilə nəticələnmişdir.
Hər üç ölkə İsveçrə üçün yüksək siyasi və iqtisadi əhəmiyyət kəsb etmişdir. 2008-ci ildə Gürcüstan və Rusiya arasında diplomatik münasibətlərin kəsilməsindən sonra İsveçrə həm Rusiya, həm də Gürcüstanın müdafiəçi qüvvəsi kimi çıxış etməklə bağlı razılığa gəlmişdir: Rusiya Federasiyasının Tbilisidəki maraqlar payı və Gürcüstanın Moskvadakı maraqlar payı hal-hazırda İsveçrənin hər iki ölkədə yerləşən müvafiq səfirliklərinin işinin bir hissəsini təşkil edir. 2011-ci ildə İsveçrə Gürcüstan və Rusiya arasında Gömrük Monitorinqi haqqında Razılaşmanın imzalanmasına köməklik göstərmiş və
Rusiyanın ÜTT-yə daxil edilməsinə yol açmışdır. Əlavə olaraq, İsveçrə diplomatına Aİ-nin 2008- ci il münaqişəsinə dair faktların araşdırılması üzrə müstəqil missiyasına rəhbərlik etmək həvalə edilmişdir. İsveçrənin həmçinin 2009-cu ildə Sürix Protokollarının imzalanması ilə Türkiyə-Ermənistan münasibətlərində irəliləyiş əldə edilməsində əməyi olmuşdur; bu protokolların icrasının dayandırılmasına baxmayaraq bu sənədlər iki ölkə arasında istənilən yanaşma üçün etalon rolunu oynayır. Ümumilikdə, İsveçrə həm birbaşa, həm də Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı (ATƏT) vasitəsilə regionda mövcud olan münaqişələr ilə əlaqədar çoxsaylı vasitəçilik fəaliyyətlərində iştirak etməyə davam edir. Cenevrə Beynəlxalq Müzakirələrinə dəstək göstərmək və münaqişə xətləri boyunca dialoq layihələrini həyata keçirməklə İsveçrə münaqişələrin həll edilməsi ilə bağlı səylərə davamlı olaraq dəstək göstərmişdir.
İsveçrənin Cənubi Qafqazın fəaliyyətlərinə cəlb olunması 2016-2019-cu illər üzrə Xarici Siyasət Strategiyaının prioritet məsələləri, xüsusilə də üçüncü (sülh və təhlükəsizlik) və dördüncü (davamlı inkişaf və firavanlıq) prioritet məsələləri ilə uyğunluq təşkil edir. İsveçrə fəaliyyətlərini Cənubi Qafqazda fəaliyyət göstərən digər donor təşkiilatlarla koordinasiya edir və həyata keçirdiyi müdaxilələr hər ölkənin müvafiq ehtiyaclarına uyğundur. Cənubi Qafqazın əsas fəal donor təşkilatlarına daxildir: Aİ, Amerika Birləşmiş Ştatları, Almaniya, İsveç, Böyük Britaniya, Yaponiya və Avstriya, eləcə də BMT-nin təşkilatları (BMTİP, UNWOMEN, FAO, KTİBF, BMT QAK), beynəlxalq maliyyə təşkilatları (Dünya Bankı Qrupu, BVF, AİB AİB, AYİB) və BQXK. Azərbaycan Dünya Bankının (DB) İsveçrə seçki dairəsi, Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) və Qlobal Ekologiya Fondunun (QEF) üzvüdür; Azərbaycan həmçinin enerji təchizatı baxımından İsveçrə üçün mühüm tərəfdaşdır.
Fındıq emalçısı İsmayıl başlanğıcda çətinlik çəksə də, hal-hazırda Azərbaycanın Zaqatala şəhərinin ən uğurlu iş adamlarından biridir.
Yüklə 4,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|