16
regional inkişaf mexanizmlərini gücləndirə bilər.
Planlaşdırmanın davam etdirilməsi daha əvvəl
əldə olunan nəticələrə əsaslanacaq və iqlim
dəyişikliyinə uyğunlaşmaq üçün görülən işləri
əlaqələndirəcək, eyni zamanda təsis edilmiş
regional akademik şəbəkələrlə əməkdaşlıq
edəcək və hər üç ölkəni ən qabaqcıl təcrübələr
bölüşməyə təşviq edəcək.
Gürcüstan hökuməti separatçı bölgə olan
Abxaziya və Tsxinvali bölgəsi/Cənubi Osetiya
ilə barışıq səylərini intensivləşdirməyə konkret
istəyinin
olduğunu
nümayiş
etdirmişdir.
Gürcüstan hökuməti tərəfindən genişləndirilən
belə təşəbbüslərə donor təşkilatlarla tərəfdaşlıq
etmək və öz resurslarını etimad qazanma
fəaliyyətlərinə sərf etmək, eləcə də inzibati
sərhəd xəttinin hər iki tərəfində barışıq
fəaliyyətlərinin aparılması daxildir. İnzibati
sərhəd xətti boyunca kənd təsərrüfatı və ticarət
fəaliyyətlərinin həyata keçirilməsi nəzərdə
tutulan təşəbbüslər siyahısına daxil edilə bilər.
Əgər bu öhdəlik davam etsə, İƏİA üçün
Abxaziya ilə regional iqtisadi əlaqələrini
gücləndirmək
məqsədilə
fəaliyyətlərini
genişləndirmək üçün unikal imkanlar yaranacaq
və
bu
da
İƏİA-nın
münaqişələrin
transformasiyasına dair göstərdiyi səylər üçün
əlavə fəaliyyət rolunu oynayacaq.
Acarıstan bölgəsindəki bu kənd daşqın
nəticəsində məhv edilmişdir. Daşqın kimi təbii
fəlakətlər yerli infrastrukturu məhv edir,
kəndlərin bazarlara gedən yollarını bağlayır və
sahələri məhv edir. Mühafizə tədbirləri çayların
sahilindəki təsərrüfata dəyən zərəri azaltmağa
yönəlir.
Strategiya məsələn heyvanların müəyyən
edilməsi və izlənilməsi üzrə regional yanaşma
vasitəsilə üç ölkə arasında körpü rolunu
oynamağı nəzərdə tutur.
17
5.
2017-2020-ci illər üzrə Strateji Oriyentasiyalar və Prioritet
Məsələlər
5.1. Ümumi məqsəd
İsveçrənin Cənubi Qafqaz üçün 2017-2020-ci
illər üzrə Əməkdaşlıq Strategiyası İƏİA, SECO
və İTB-in birgə hazırladığı strategiyadır. Bu
strategiyanın İsveçrənin fəaliyyəti ilə bağlı
ümumi məqsədinə daxildir: regional dialoq və
əməkdaşlığın
gücləndirilməsi
ilə
Cənubi
Qafqazın hər üç ölkəsinin xarici iqtisadi, siyasi
və təbii fəlakət sarsıntılarının öhdəsindən
gəlməsi; ölkələrin əhalisinin inklüziv iqtisadi
inkişaf, o cümlədən daha demokratik və legitim
müəssisələrin xidmətlərindən faydalanması;
münaqişələrlə bağlı siyasi həll yollarının
tapılması və insan təhlükəsizliyinin artırılması
üçün sülh quruculuğu fəaliyyətlərinin aparılması.
Gender bərabərliyi və yaxşı idarəçilik bir-biri ilə
üst-üstə
düşən
mövzulardır.
İsveçrənin
Əməkdaşlıq Strategiyası bu mövzulara xüsusi
diqqət yetirməklə sülh və inkişafın qovşağında
yerləşən bir-biri ilə qarşılıqlı asılı olan
problemləri həll etməyə çalışır. Məqsədyönlü
və inklüziv daxili inkişaf etibarlı idarəetmə
strukturlarına malik etibarlı və təhlükəsiz
mühitin olmasını tələb edir; Eyni zamanda,
gələcək münaqişələrin qarşısı alınmalı və
ictimai xidmətlər daha yaxşı təmin edilməlidir.
Beləliklə, İsveçrənin 2017-2020-ci illər üzrə
Əməkdaşlıq Strategiyası iki əlavə sahə üzrə
fəaliyyət göstərir: (i) inklüziv və davamlı iqtisadi
inkişaf və (ii) effektiv demokratik müəssisələr,
insanların təhlükəsizliyi və mühafizəsi
Azərbaycan, Naxçıvan yolunda becərilmiş
təsərrüfat torpağı .
18
5.2. "İnklüziv və davamlı iqtisadi inkişaf" sahəsi
Bu sahənin məqsədi aşağıdakı kimidir: Cənubi
Qafqazın qadınları və kişiləri regionda daha
inklüziv və davamlı iqtisadi inkişafdan
faydalanırlar. Kənd təsərrüfatına əsaslanan
inkişaf kənd yerlərində yayılmış yoxsulluqla
mübarizə aparılmasında əsas prioritet olaraq
qalmaqda davam edir. Bu məqsədlə, İsveçrə
əməkdaşlığın üç istiqaməti ilə məşğul olacaq.
Birincisi, kənd yerlərində sahibkarlığın inkişaf
etdirilməsi və üç ölkədə əlaqələr və
mübadilələrin artırılması ilə kənd təsərrüfatı
üzrə dəyər zənciri inkişaf etdiriləcək. Məsələn,
Gürcüstanda heyvanların müəyyən edilməsi və
izlənilməsi sistemlərinin yaradılmasına dəstək
göstəriləcək, eyni zamanda Ermənistan və
Azərbaycanda uyğun sistemlərin yaradılması
niyyətilə Cənubi Qafqaz ölkələri arasında
əməkdaşlıq
gücləndiriləcək.
Belə
uyğunlaşdırılmış sistemlərin olması canlı
heyvanlar və heyvan məhsullarının regional
ticarəti üçün dəstəkləyici çərçivə şərtləri
yaradacaq. Həm qadınlar, həm də əhalinin ən
yoxsul təbəqəsi, o cümlədən münaqişə
nəticəsində
təsirə
məruz
qalmış
əhali
qruplarının iqtisadi inklüziyasına xüsusi diqqət
yetiriləcək. Dəyər zəncirlərinin strateji seçimi, o
cümlədən seçilmiş dəyər zəncirlərində qadınlar
və kişilərin qarşılaşdığı çətinliklər və maneələrin
analizindən istifadə etməklə bu inklüziyaya nail
olunacaq.
İkincisi, transsərhəd təşəbbüsləri (məs., ticarət)
asanlaşdırmaq üçün inteqrativ proseslər ilə
bağlı çərçivə şərtləri və imkanlar araşdırılacaq.
Böyük regionda cənub-şimal və şərq-qərb
arasındakı əməkdaşlıq üçün mühüm və strateji
əlaqələndirici məntəqə kimi mümkün iqtisadi
inteqrasiya modelləri nəzərə alınacaq.
Üçüncüsü, SECO İTB ilə birlikdə biznes mühitini
yaxşılaşdırmağa və inkişaf potensialına malik, o
cümlədən kənd yerlərində yerləşən KOM-ların
maliyyə mənbələrinə çıxışını artırmaq üçün
dəstək göstərməyə davam edəcək. Bununla
əlaqədar, görülən işlər kənd təsərrüfatı və özəl
sektorla bağlı siyasətlər, standartların müəyyən
edilməsi və icrası, o cümlədən maliyyə
mənbələrinə çıxış imkanlarının təmin edilməsi,
(kənd
yerlərində
yerləşən)
KOM-ların
bacarıqları
və
maliyyə
savadlılığının
artırılmasına
yönələcək.
SECO
maliyyə
infrastrukturunun inkişafı və diversifikasiyası
(məs., mobil ödəniş və bank xidmətlərinin
inkişafına dəstəyin artırılması və qadınların
maliyyə xidmətlərinə çıxış imkanının artırılması)
ilə
bağlı
fəaliyyətlərdə
iştirakını
intensivləşdirəcək. Əlavə olaraq, iqtisadi
fəaliyyətlər üzrə etibarlı və institusional
çərçivəni fəal şəkildə təbliğ etmək üçün özəl
sektora dəstək göstəriləcək.
Yerli fermerlər üçün yun ciddi ixrac imkanları təklif edir.
19
Süd məhsulları istehsal edən kiçik zavodlar yerli bazara pendirin yeni bərk növünü təqdim etməklə
istehsal məhsullarının həcmini və çeşidini artırmışdır.
Acarıstanın hündür dağlarının arıları mehmanxananın qonaqları üçün bal hazırlamaq məqsədilə
Gürcüstanın Batumi şəhərindəki mehmanxanaların birinin terrasında yerləşdirilmişdir.
20
5.3. "Effektiv demokratik müəssisələr, insanların təhlükəsizliyi və
mühafizəsi" sahəsi
Bu sahənin məqsədi aşağıdakı kimidir: Cənubi
Qafqazda yaşayan əhali daha güclü və daha
demokratik
müəssisələrin,
o
cümlədən
insanların təhlükəsizliyi və mühafizəsi ilə bağlı
xidmətlərdən faydalanır. Funksional demokratik
idarəçilik mexanizmləri və müəssisələri, insan
hüquqlarına hörmət, eləcə də etibarlı və
təhlükəsiz mühit davamlı və inklüziv inkişaf
üçün ilkin şərtdir.
Bu sahə iqtisadi inkişaf üçün zəruri olan
idarəçilik prinsiplərini dəstəkləməklə "inklüziv və
davamlı iqtisadi inkişaf"ın digər sahəsini
tamamlayır. Bu sahə çərçivəsində İsveçrə
aşağıdakı əməkdaşlıq sahələrində selektiv
şəkildə fəaliyyət göstərəcək.
Xüsusilə, Azərbaycanda dövlət xərcləri və
müəssisələrin
səmərəliliyi
və
şəffaflığını
artırmaq üçün davamlı institusional potensialın
gücləndirilməsi yolu ilə dövlət maliyyəsinin idarə
edilməsi təkmilləşdiriləcək. Konkret sahələrə
maliyyə bazarının tənzimlənməsi və nəzarəti, o
cümlədən borcların idarə edilməsi aid olacaq.
Yerli iqtisadi inkişafı təşviq etmək, müvafiq
ictimai xidmətlər göstərmək və vətəndaşların
iştirakı (məs., dövlət və özəl sektor arasında
dialoq) üçün mexanizmlər təmin etmək
məqsədilə yerli hakimiyyət orqanlarının kadr
potensialı gücləndiriləcək. İsveçrə qərarvermə
prosesi barədə daha yaxşı məlumatlandırmanın
aparılması üçün inkişafla bağlı kompleks
yanaşmaların istifadə olunması və özəl sektorla
daha sıx əməkdaşlığın əldə olunmasını
dəstəkləyəcək. Regional iqtisadi əməkdaşlığı
gücləndirmək, o cümlədən yerli idarəetmə və
desentralizasiya ilə bağlı təcrübə və qabaqcıl
təcrübə mübadiləsini aparmaq məqsədilə yerli
hakimiyyət
orqanları
arasında
regional
səviyyədə transsərhəd əməkdaşlıq üçün
imkanlar araşdırılacaq.
İsveçrənin
fəlakətlərlə
bağlı
risklərin
institusional idarə olunmasına verdiyi töhfələrlə
əlaqədar əldə olunan müsbət nəticələrə
əsaslanaraq iqlim dəyişikliyinə adaptasiya və
risklərin kompleks idarə olunması üzrə strateji
qarşılıqlı əlaqələr inkişaf etdiriləcək. Bu, kənd
yerləri və dağlıq ərazilərə yönləndiriləcək və
regional əməkdaşlıq və maarifləndirmə üzrə
mövcud transsərhəd akademik və vətəndaş
cəmiyyəti şəbəkələrinə dəstək göstəriləcək. Bu
təşəbbüs insanlar və əhali qruplarının
təhlükəsizliyi, o cümlədən investisiyalar və
iqtisadi inkişafın davamlılığını artıracaq.
Başlıca olaraq, İTB proqramı və İƏİA-nın
Abxaziyada mümkün əlavə dəstəyi ilə regionda
dialoqlar, etimad qazanma və əlaqələrin
gücləndirilməsi kimi fəaliyyətlər, o cümlədən
münaqişələrlə bağlı siyasi həll yollarının
tapılmasına
köməklik
göstərmək
üçün
təşəbbüslər həyata keçiriləcək.
Dövlət maliyyəsinin idarə edilməsi sahəsində
təkmilləşdirilmə
işlərinin
aparılması
Azərbaycanda daha səmərəli və cavabdeh
dövlət müəssisələrinin təsis edilməsinə töhfə
verəcək.
"Vahid pəncərə" prinsipi ilə işləyən ofis sözün
həqiqi mənasında çoxsaylı xidmətlər təklif edən
ofisdir.
Nəticədə,
Ermənistanın
əksər
hissələrində vətəndaşlar əmlak vergilərini
ödəyə, arayış və ya icazə sənədləri əldə edə və
yaxud bir məkanda bələdiyyə işçiləri ilə görüşə
bilər.
21
Acarıstanın Coko bölgəsində sakinlərin
təhlükəsiz keçidini təmin etmək üçün taxtadan
hazırlanmış divar inşa edilmişdir. Daha əvvəl
insanlar torpaq sürüşməsinə meylli asfalt
döşənməmiş yamaclarla hərəkət edirdilər.
22
5.4. İncəsənət və Mədəniyyət
İƏİA-nın mədəniyyət və inkişafla bağlı
siyasətinə uyğun olaraq Cənubi Qafqazın hər
üç ölkəsində incəsənət və mədəniyyətin
təbliğatı İsveçrənin regiondakı fəaliyyətinin
mühüm elementi olacaq. İncəsənət və
mədəniyyətin
əlaqələndirici
imkanları
strategiyanın regional yanaşması sayəsində
daha məqsədyönlü şəkildə istifadə edilməklə
daha yaxşı tədqiq ediləcək. İsveçrə hər üç
ölkənin
Cənubi
Qafqaz
üçün
gələcək
perspektivləri formalaşdıra və nümayiş etdirə
bilən, o cümlədən regionun gələcəyi ilə bağlı
geniş müzakirələrə töhfə verə bilən incəsənət
xadimləri üçün məkanlar və imkanlar yaratmağa
səy göstərir. Eyni zamanda, hər üç ölkənin
mədəniyyət hadisələrinə dəstək göstəriləcək.
Tbilisidə baş tutan müasir rəqs festivalı region
və regionun hüdudları xaricindən incəsənət
xadimlərini bir araya gətirmişdir və yaradıcı
mübadilə və təlim üçün unikal imkanlar
yaratmışdır.
23
6.
Proqramın İcrası və İdarə edilməsi
İsveçrənin 2017-2020-ci illər üzrə Əməkdaşlıq
Strategiyası
İsveçrənin
Cənubi
Qafqaz
regionunda fəaliyyət göstərən müxtəlif hökumət
orqanlarının birgə fəaliyyəti üçün əsas rolunu
oynayır. Xüsusi diqqət aşağıdakı fərziyyələrin
yoxlanılmasına
yönələcək:
(i)
inteqrativ
proseslər vasitəsilə regionun xarici sarsıntılara
müqavimətini arta bilər; və (ii) mövcud
şəbəkələr daha çox regional dialoqun
keçirilməsi və əməkdaşlığı gücləndirə bilər. Bu
məqsədlə,
Deutsche
Gesellschaft
für
Internationale Zusammenarbeit - Almaniya
Beynəlxalq Əməkdaşlıq Cəmiyyəti (GIZ)
təşkilatı və Avstriya İnkişaf Agentliyi (AİA) kimi
inkişaf məsələləri üzrə həmfikir tərəfdaşlar, o
cümlədən BMT, Bretton Vuds müəssisələri və
Avropa İnvestisiya Bankı kimi çoxtərəfli
təşkilatlar ilə regional inkişaf imkanlarına dair
intensiv dialoqlara start verilmişdir.
Siyasi konteksti və hər üç ölkədə mövcud olan
məhdudiyyətləri nəzərə alaraq, bu yanaşmanın
əlaqə məntəqəsi Gürcüstan olacaq. İsveçrə
riskləri minimuma endirmək, eləcə də effektivlik
və səmərəliliyi artırmağa yardım etmək
məqsədilə müxtəlif tərəfdaşlar, alətlər (məs.,
çoxtərəfli agentliklərə yardımlar, ikitərəfli
müdaxilələr, vətəndaş cəmiyyətinə və özəl
sektora dəstək) və yardım metodları (məs.,
ikitərəfli və regional layihələr, qlobal təşəbbüslər,
çoxdonorlu və yerli etimad fondları) ilə işləyəcək.
İsveçrə neytral mövqeyini qorumaqla siyasi
dialoq və birgə təşəbbüslər ilə islahatların
həyata keçirilməsini təşviq etmək üçün həmfikir
donor
təşkilatlarla
əməkdaşlıq
edəcək.
Davamlılığa nail olmaq məqsədilə müdaxilələrin
institusionalizasiyası və ölkə sistemlərinin
istifadəsinə xüsusi diqqət yetiriləcək.
İsveçrənin iştirakını daha yığcam etmək və
təsirlərini daha da artırmaq məqsədilə
İsveçrənin 2017-2020-ci illər üzrə Əməkdaşlıq
Strategiyası çərçivəsində müdaxilə sahələrinin
sayı ikiyə endirilmişdir. İƏİA-nın humanitar
yardımla bağlı fəaliyyətləri 2016-cı ildə başa
çatsa da, fəlakətlə bağlı risklərin idarə edilməsi
və iqlim dəyişikliyinə adaptasiya, o cümlədən
Abxaziya bölgəsində münaqişə kimi ayrı-ayrı
fəaliyyətlərin davamı əldə olunan müsbət
nəticələrə əsaslanmağa və Cənubi Qafqazın
xeyrinə olan keçmiş illərdə əldə olunan
biliklərdən gələcəkdə istifadə etməyə köməklik
göstərəcək.
2017-ci ildən etibarən İsveçrənin Ermənistan,
Azərbaycan və Gürcüstanda vahid regional ofis
kimi fəaliyyət göstərən əməkdaşlıq ofisləri hər
üç ölkədə inzibati cəhətdən İsveçrənin
səfirliklərinə daxil ediləcək. Bu konsolidasiya
effektivlik və səmərəliliyi artıracaq və İsveçrənin
müxtəlif müəssisələrinin müdaxilələri arasında
güclü bağlılıq yaradacaq. Bakı və İrəvanda
ümumi məkanlar artıq mövcud olsa da, Tbilisi
üçün həll yolu növbəti illərdə reallaşdırılacaq.
Təhlükəsizlik mühüm komponent olaraq
qalacaq. Xüsusilə, münaqişəyə həssaslığa
əsaslanan idarəetmə prosesinin bir hissəsi kimi
ölkə və regionda ümumi vəziyyət barədə
anlayışın artırılması yolu ilə hər üç ölkənin
səfirliyi və regional əməkdaşlıq ofisinin işçiləri
arasında mədəniyyət və regional müxtəliflik
genişləndiriləcək. Humanitar Yardıma tədricən
keçid və portfelin müvafiq konsolidasiyası və
selektiv genişləndirilməsi əsasında cari işçi
heyətinin potensialı yeni proqram tələblərinə
uyğunlaşdırılacaq. İsveçrənin hər üç ölkədəki
nümayəndəliklərində xidmət göstərən tematik
komandalar proqramın icrasına rəhbərlik
edəcək və müqayisəli üstünlüklər və müvafiq
təcrübələyə uyğun olaraq ofislərin işçiləri
arasında
təlimin
keçirilməsinə
köməklik
göstərəcək. İTB İnsan Təhlükəsizliyi üzrə
Məsləhətçinin təyin olunması ilə İsveçrənin
regiondakı iştirakını artıracaq.
24
7.
Rəhbərlik və Monitorinq
Əməkdaşlıq üzrə Regional Rəhbər tərəfindən
rəhbərlik edilən idarəetmə komandası Tbilisidə
yerləşəcək və İrəvan və Bakının Səfirliklərində
xidmət göstərən əməkdaşlıq üzrə komanda ilə
birlikdə proqramın icrasına nəzarət edəcək. Hər
ölkənin inkişafı həm ümumi proqram, həm də
konkret layihələr, eləcə də əlavədə təqdim
edilmiş planlar (Əlavə 3) əsasında yaxından
monitorinq ediləcək. Aşağıdakı sahələrə xüsusi
diqqət yetiriləcək: (i) islahatların icrası və
əlverişli mühitin yaradılması; (ii) mübahisəli
ərazilərin və həmsərhəd bölgələrdə etnik
azlıqların vəziyyəti; və (iii) regional dialoq və
əməkdaşlıqla
bağlı
vəziyyət.
Nəticələrin
davamlı
monitorinqi
milli
və
regional
səviyyələrdə həyata keçiriləcək. Proqramın
monitorinqi və idarəedilməsi müddətində
gender boşluqlarını başa düşmək və azaltmaq
üçün təşəbbüslər həyata keçiriləcək. Hər üç
ölkədə İƏİA, SECO və İTB-in işçi heyəti regional
komanda olaraq işləməyə davam edəcək,
birlikdə ildə iki dəfə planlaşdırma və yoxlama
üzrə seminarlar keçirəcək, eləcə də regional
təlim və idarəetmə ilə bağlı tapşırıqlar icra
olunacaq.
İsveçrənin Cənubi Qafqaz üçün 2017-2020-ci
illər üzrə Əməkdaşlıq Strategiyası çərçivəsində
proqramın nəzərdə tutulan ödənişləri 67.2
milyon İsveçrə Frankı təşkil edəcək, 2013-2016-
cı illər üzrə Strategiyanın ümumi məbləği isə
103 milyon İsveçrə Frankı (idarəetmə xərcləri
istisna olmaqla) təşkil etmişdir (-35%, daha
təfərrüatlı məlumat üçün Əlavə 4-ə baxın).
Təklif olunan məbləğə idarəetmə xərcləri daxil
deyil. Belə ki, idarəetmə xərcləri daha Şərqlə
Əməkdaşlıq üzrə çərçivə kredit sazişinin bir
hissəsi olmayacaq, lakin ölkənin təmsilçiliyi
əsasında
Xarici
İşlər
üzrə
Federal
Departamentin qlobal büdcəsinə daxil ediləcək.
Ümumilikdə, İƏİA-nın yardımı 48.2 milyon
İsveçrə Frankı, SECO-nun yardımı 15 milyon
İsveçrə Frankı, İTB-in yardımı isə 4 milyon
milyon İsveçrə Frankı təşkil edəcək.
Dörd illik müddət üçün planlaşdırılmış öhdəliklər
və ödənişlər barədə məlumat indikativ xarakter
daşıyacaq. Aktual ödənişlər tərəfdaş ölkənin
çərçivə şərtləri, o cümlədən İsveçrə Parlamenti
tərəfindən icazə verilən mövcud ödəniş
kreditləri kimi müxtəlif faktorlardan asılı olacaq.
(Maliyyə Planlaşdırması)
25
Kredit imkanlarına çıxışın olması özəl sektorun inkişafı, o cümlədən kənd yerlərində yaşayan və
sərbəst şəkildə çalışan ailələr üçün aparıcı qüvvədir.
Əlavələr
1. Nəticələrin ümumi strukturu
2. Müdaxilə sahələri üzrə əldə olunan nəticələrin strukturu
3. Cənubi Qafqazla bağlı planlar və proqramın fəaliyyət planları ilə uyğunlaşdırılması
4. İndikativ maliyyə planlaşdırması
Dostları ilə paylaş: |