Jakobo Biffi

Ĉapitro 11

Fajromanĝulo tirnigas kaj pardonas Pinokjon, kiu poste

defendas kontraŭ la morto sian amikon Arlekenon.

Aŭ

ANKORAŬ PRI MARIONETOJ KAJ MARIONETISTOJ

Fajromanĝulo, la timegiga marionetisto, decidas bruligi en ka­me­neto Pinokjon, kiu kaŭzis tiun tute nekutiman malordon en lia teatro. Temas funde pri repreno de la malnova projekto de majstro Ĉerizo. Sed, kortuŝite per la kriegoj de la malfeliĉulo kaj per la neatendita sci­igo, ke ĝuste tiu ĉi havas patron, la marionetisto kompateme lin absolvas kaj anstataŭigas per Arlekeno en la rolo de rostiga lignaĵo. Pinokjo ardege petegas pri sia amiko kaj, ruze kaj kore flatante la marionetestron, lin eligas el la danĝerego.

Eĉ, la marionetisto subite tiom malsovaĝiĝas, ke, forpermesinte la aventureman marioneton, lin regalas per kvin el oro moneroj, kiuj in­s­tigu kaj helpu lin rehejmeniĝi ĉe la patro.

Kiel oni vidas, ĉi ĉapitro intime kunligiĝas kun la antaŭa; tial an­kaŭ la temo ne ŝanĝiĝos.

Iom marionetumas ni ĉiuj sendube; tial, antaŭ ol ni transnaturiĝos, finante niajn enspertiĝojn, iu marionetisto krozadas tra nia vivo kun pli aŭ malpli da aroganteco. La homo revas esti duondio kaj ofte el tio orgojle pufiĝas, sed efe­ktive li travivas ĉiam kondukata de fortoj fremdaj kaj blindaj, kontraŭ kiuj nesencas protesti.

La kazo prezidas ĉe lia eniro al ekzisto, elĵetita de hazarda renkonto de du ĉeloj, kiuj povintus ankaŭ neniam surmetiĝi. La kazo regulas la sekvon de la vivo kun iu superregado fronte al kiu la pezo de la individuaj decidoj praktike ne influas.

La transviveblo mem de la homa raso ligiĝas nedisiĝe ĉe amasiĝo de faktoserioj pravigataj de neniu interna neceso; pure fenomene kon­siderita, ĉio aperas okaza kaj hazarda: la distanco de la tero al la suno (kiu povus esti nek pli granda nek pli malgranda), la teraksa kliniĝo (kiu ebligas la sezonalterniĝon kaj pluan loĝeblan spacon de tera areo), la ĉeesto de atmosfero ktp.

Envolvite en tiaj multoblaj hazardaĵoj, homo libere estras sin mem same kiel ligneto forlasita en rapide fluanta akvo. Certas - la ĉiu­tem­pa homo - ke mem kapablas laŭvole direktiĝi kaj elekti sian celon. La unika diferenco - tre grava kaj tragika - kompare kun lignaĵeto elstariĝus do nur en alia plua iluzio.

Ankaŭ la socia kunvivado, konsistanta el komplekseco de fortoj ko­luziantaj kaj koliziantaj, preskaŭ konturiĝantaj laŭ la fizika mondo, evoluas al tiraneco, alinatura certe, sed ne malpli grava, kiu streĉige su­perŝvebas ĉiujn. La ekonomiaj leĝoj modlas la ekziston, ne permes­ante al la unuopulo sin liberigi de iliaj kunkondiĉigoj, eĉ pormomente. Kaj politika povo estas mastrumata, sur multaj nekonsciaj homoj, de malmultaj homoj, kiuj juĝas sin senkondiĉitaj kaj senligaj, sed reale aranĝas la aliulan sorton sen superregi la sekvojn de siaj de­cidoj.

Tiaj sufokaj pezoj nerviĝas tra ĉiuj socioj, eĉ la plej humane kaj ju­ste binditaj. Ekzistas fakte kromaj eksplicitaj tiranecoj de tiuj, kiuj klare celas servutuligi la civitanojn, kaj de tiuj, kiuj, elirinte el instru­aĵoj de la bonkora utopio de ĉiam pli perfektigita humanismo, senk­ri­tike enkapriciĝas pri organizaj formoj amasiĝaj, premaj, malhuma­naj.

Kiel oni vidas, kun kelka marionetisto ĉiuj devas mezuriĝi.

La marionetisto, kiam kapablas je amsento, neniun amas escepte sin mem. Li opinias, ke nenio ŝuldigas lin al liaj submetitoj: ili servutule sin dediĉu al li! Ankaŭ la naturo tiele reguliĝas pri la unuopaj vivoj. Mi volas, ke mia virŝafo estu bone kuirita: kiu posedas la povon, facile kutimiĝas al tia konduto.

Kiu rajtas miri, ke ekĝermas - apartmaniere el la koro de poetoj, kiuj alpruntas al politika areno - iluzion, ke la problemo de la tiraneco aboliciiĝus per eliminado de la marionetisto?

La okcidenta civilizacio dum tiuj lastaj jarcentoj, tute kaptita de la religio de la "progreso", provis homigi la lignecajn pupojn igante pli kaj pli mondfora kaj neprobabla la ideon, ke ili povas havi patron. Tio encerbigas la plej tragikan el miskomprenoj. La homa promocio estas mira alirpunkto, sed tiucele oni ne trairis la plej saĝan vojon. La rezulto videblas: en la hodiaŭa mondo marionetisto ĉiutage plinece­si­ĝas kaj fariĝas invadema.

Fajromanĝulo aspektis terura homo... sed funde li estis ne malbona ulo. Li kapablas fakte emociiĝi kiam ĉe li flustriĝas ekscio pri in­for­mo, ke kelkloke ekzistas kaj pro amo penas patreto por Pinokjo: kiu sci­as kia ĉagreno estus al via patro se nun mi vin ĵetigus sur tiujn brulantajn karbojn! Kompatinda maljunulo! Mi lin kompatas!. Etci, etci, etci".

La marionetisto - ekstermetafore, la ekonomiaj fortoj, la politika po­vo, la scienco senbridiĝinta preterhumanece - kiu en si mem sen­du­be teruregas, reale kaj efike povas esti plibonigata kaj malso­va­ĝigata, kiam oni lin alfrontas per daŭra ago kaj oportuna sciigo pri la ekzisto de la patro.

Alvenos ankaŭ por ni la tago, en kiu ni, transcendinte la lignecan kondiĉon, estos liberigitaj je Fajromanĝulo kaj ĉiuj liaj parencoj, kaj ĉesos la tiranecoj okaza aŭ politika aŭ ekonomia aŭ freneze sciencisma aŭ kontraŭhome teknika, ĉar, enirante en la plenecon de la fila vivo, al ni sufiĉos nur la Patro. Nun se ni, katenite en nia mallerta stato, ne povas eviti la tiranecon de ma­rionetistaj despotismoj, ni ka­pablas tamen ilin submeti, submetante ilin al la Dia regado. Nur la sentemo kaj atentemo pri Dio garantias iom da spiro al nia libero kaj iom da amo al la ligneca malmoleco de niaj koroj.

Ju pli homo fleksiĝas al sklavecstato kaj sufokiĝas pro la per­forto de la absolutismoj, en kiujn ni enfalis aŭ ni mem kontribuis igi ilin bezonaj per incitego de nia marioneteca plastro, des pli urĝiĝas, ke iu po­tenculo, kapabla regi la homajn okazaĵojn kaj enteni kaj fleksi al siaj celoj ĉiun ajn blindan povon, baru kontraŭpeze ĉiun furiozan el­ĉenigon de la malhumaniganta aŭtokratio.

Al Pinokjo estas evitigitaj la malfeliĉo stagnadi por ĉiam en la ma­rioneteco kaj la superŝvebanta risko finiĝi per fajro, kiam li trairas surstraten serĉante la patron. Kaj Fajromanĝulo ne nur ĉesas lin pre­megi, sed al li donacas kvin monerojn el oro.

Kiel ĉiuj kontribuaĵoj de la politiko, ekonomio, scienco, na­tu­ro, tiu monaĵo ambivalencas: ĝi povas helpi, por ke ni hejmeniĝu plej rapide kaj plej sekure, aŭ haste konduki en la vilaĝon de Barbagianni (Bar­ba­ĝanni = strigo personiganta naivecon aŭ stultecon) aŭ, kio sa­mas, de Acchiappacitrulli (Akkiappaĉitrulli = Kaptasnaivegulojn = Nai­vul­kaptisto).