|
Жаҳон санъати тарихиjahon sanati tarixiЖАҲОН САНЪАТИ ТАРИХИ
8
Realist rassomlardan P.Fedotov, V.Perov, V.Maksimov, V.Makovskiy,
K.Savitskiy, I.Repin kabilar maishiy janrning taraqqiyotiga katta hissa
qo‘shdilar. o‘zbek rassomlaridan R.Ahmedov, M.Saidov, Z.Inog‘omov,
R.Choriev, O‘.Abdurahmonovlar ham shu janrda barakali ijod etmoqdalar.
Ibtidoiy jamoa san’ati.
Ibtidoiy jamoa tuzumi insoniyat taraqqiyoti tarixidagi eng birinchi va uzoq
davom etgan bosqichlardan hisoblanadi. Bu bosqichni hamma xalq va elatlar o‘z
boshidan kechirdilar. Ana shu uzoq davom etgan taraqqiyot jarayonida hozirgi
zamon odami tipi paydo bo‘ldi, odamlar jamoasi yuzaga keldi. Ishlab chiqarish
kuchlarining zaifligi odamlarni kollektiv bo‘lib yashash va mehnat qilishga
da’vat etdi. Ular qudrat birlikda ekanligini, hayotning ilk bosqichidayoq
sezdilar. Bu qudrat ularni tabiat sirlarini o‘rganishga boshladi. Madaniyat va
san’at ravnaqiga zamin yaratdi.
Ibtidoiy jamoa tuzumidan bizgacha ashyoviy dalillar - mehnat va ov
qurollari, uy-anjomlari va bezak buyumlari, odamlar yashagan manzil qoldiqlari
yetib kelgan. Shular ibtidoiy jamoa kishisining estetik va diniy qarashlarini
bilishga, ibtidoiy jamoaning madaniyati haqida tasavvur hosil qilishga yordam
beradi. Tuproq ostida qolib ketgan moddiy yodgorliklar, odam va hayvonlar
jasadining qoldiqlari, G‘or va yerto‘la devorlariga chizilgan surat va bo‘rtma
tasvirlar ibtidoiy jamoa davri tarixini o‘rganishning muhim manbai hisoblanadi.
San’at qachon va qanday paydo bo‘lgan? San’at qadim-qadimda kishilarning
mehnati jarayonida yuzaga keldi va rivojlandi. Inson madaniyati taraqqiyot
olamiga qadam qo‘ydi. San’atning yuzaga kelishi insonning ob’ektiv voqelik
to‘g‘risidagi bilimlarining chuqurlashishiga, o‘z avlodi tajribalaridan bahramand
bo‘lishga olib keldi. Bu uni tabiat kuchlariga qarshi kurashishga da’vat etdi,
uning aqliy kamoloti, estetik qarashlari rivojini jadallashtirdi.
Arxeologiyada ibtidoiy jamoa tuzumi tarixi qurol yasash uchun
ishlatiladigan materiallarga qarab, uch asosiy bosqichga ajraladi:
1. Tosh asri - eramizdan avvalgi 3 ming yillikkacha bo‘lgan davr.
2. Mis va bronza asri - eramizdan avvalgi 3-2 ming yillik.
3. Temir asri - eramizdan avvalgi 1 ming yillik.
Haykaltaroshlikda hayvonlar tasvirini yasash keng o‘rinni egallaydi. Odam
tasviri, ayniqsa, ayollar haykali paleolit davrida keng uchraydi. G‘arbiy
Yevropadan (Avstriya) topilgan “Villendorf Venerasi” deb nomlangan haykal
mashhurdir. Haykal hajm jihatidan katta emas, (balandligi 0,06 m.) lekin
ko‘rinishi jihatidan monumental. Haykalda ortiqcha detallar yo‘q. Ichki kuch-
qudratga to‘la haykalda bosh qismi bir oz belgilangan, yuz deyarli ishlanmagan,
past tomonida tugallik yo‘q, lekin shunga qaramasdan, haykal o‘zining
to‘laqonliligi, ichki kuchga to‘laligi bilan yaxshi taassurot qoldiradi.
|
|
|