Piramidalar qurilishi.
ЖАҲОН САНЪАТИ ТАРИХИ
51
Misrda piramidlar va maqbaralar qurilishi podshoning hukmdorligini
qanchalik kuchli bo‘lganidan dalolat beradi. Bu maqbaralarga vafot etgan
fir’avnlar dafn etilar edi. Eng katta piramida eramizdan avval 2600 yil avval
Memfis yaqinida fir’avin Xeops uchun qurilgan. Piramidaning balandligi 150
metr, uning atrofini aylanib chiqishi uchun 1 km yurish kerak. Uni ko‘rishga
2300 xarsang tosh ketgan. Toshning eng kichigi 2 tonna keladi ulkan Sfinks
Piramidalar yaqinida butun bir g‘oyadan Sfinks-sher boshli juda katta haykal
o‘yib ishlangan. Fir’avinlarning biri Sfinks shaklida tasvirlangan, haykalning
balandligi 20 metrdan ortadi. Tosh paxlavon shunday qurquv uyg‘otar ediki,
daxshat otasi deb atashardi. Bu ulkan piramidalar va Sfinks misrliklarga
fir’avinlar oddiy odamlar emas, balki qudratli hudolardir degan fikrni
singdirilishi lozim edi. Bu piramidalar hozir xam fir’avinlar hokimiyatining
guvoxi sifatida kad ko‘tarib turibdi. Piramidalardan topilgan haykalchalar
fir’avin taxtda (qadimgi Misrdagi haykalcha), jangchidardan kochayotgan
churi (qadimgi Misrdagi haykalchalar), qadimgi Misrdagi tibbiyotda
ishlatiladigan bronza asboblari, koxinning qadimgi maqbaradagi haykalchasi,
nazoratchining maqbaradagi haykalchasi, Fir’avin Tutanxomonning oltin
tobuti (unda marxumning yuzi tasvirlangan), amaldorning yegochdan
ishlangan haykalchasi. Misrda maqbaralarga uning egasining toshdan o‘yib
yoki yegochdan kesib ishlangan haykalchalari kuyilgan. Mirsliklarning
e’tikotiga karaganda, ruh haykalchaga xam joylashib olar ekan. Marxumni
ulug‘vor bir qiyofada tasvirlaganlar, marxum ulganidan keyin xam, hayot
vaktida qanday bo‘lgan bo‘lsa, shunday bo‘lib kolishi, fir’avin bo‘lib kolishi
kerak ekan. Birok barcha haykalchalarning yuz qiyofalari xar xil bo‘lgan;
Misrlik haykaltaroshlar insonning kuz qiyofasini tasvirlashda katta mahoratga
erishganlar. Xaykallarning hayotiyligi yana shu tufayli kuprok ortganini, ularni
bo‘yoqlar bilan buyaganlar, ularga billur va rangli toshlardan kuzlar xam
yasaganlar. Maqbaraga kiruvchiga shunday tuyuladiki, bir necha ming yil ilgari
yasalgan haykalcha emas, balki yirik odam qarab turgandek bo‘ladi.
Yevropaning janubida Bolqon yarim oroli bo‘lib, uning janubiy qismi
uncha katta bo‘lmagan tog‘lik mamlakat - Gretsiya joylashgan. Gretsiyada
temir, mis, kumush, marmar konlari uchrab turadi. Arxeologik tekshirishlar shuni
isbotlab beradiki, eramizdan avvalgi III-II ming yilliklarda qadimda, Yevropada 1-
sinfiy jamiyat va davlat tashqil topgan, fan va madaniyat ancha taraqqiyotga
erishgan.
Gretsiyada IV-V asrlarda arxitektura juda rivojlangan bo‘lib, qadimda
portiklar yog‘och ustunlar ko‘tarib turadigan. Oddiy bostirmalardan iborat
bo‘lgan. Portiklar oftob nuridan saqlagan va shabada esib turishiga xalaqit
bermagan. Keyinchalik yog‘och ustunlar o‘rnini tosh va marmardan ishlanadigan
|