Osmanlı Döneminde Bosna Hersek’te Çıkan İlk Özel… (100-116)
115
yılları
arasındaki
savaşta
yakılan
kütüphanlerden canı pahasına kitap kurtarmaya
çalışanlara baktığımızda, Boşnakların tarihine
ve kültürüne sıkı sıkıya bağlı ve ona sahip
çıkan
bir
geleneğe
sahip
oldukları
anlaşılmaktadır.
Türk ve İslam dünyasında faaliyet gösteren ve
bir çok kültürel faaliyeti destekleyen, TİKA ve
Yunus
Emre
Kültür
Merkezi
gibi
kuruluşlarımızın, eski Osmanlı topraklarında
yayınlanan gazetelerin Latin Alfabesiyle tıpkı
basımlarının ve sadeleştirilmiş metinlerinin
yayınlanması için de bir öncülük yapması
fevkalade büyük bir hizmet olacaktır.
Şehirler ve bölgeler ile ilgili araştırma
yapanların, ulusal gazetelerden daha fazla yerel
gazetelerde bilgi ve belge bulabileceklerini
yukarıda ifade etmiştik. Belki de bu yüzden
dünyanın
bütün
belediyeleri,
şehirlerinin
geçmişinde yayınlanmış ne kadar yerel gazete
var ise tamamını araştırmacıların hizmetine
sunmak için projeler yapmalıdır.
SON NOTLAR
(1)
Vilayet
Nizamnamesinin
Dokuzuncu
Maddesi:
Vilayetin
umur-ı
umumiyye-i
tahririyesi vilayet mektupçusu unvanıyla taraf-ı
devletten mensub bir me'mura muhavvel olup
ve maiyetinde bir tahrirat kalemi bulunub
dairenin kaffe-i mekatibat-ı resmiyyesi ve
evrakının ve kuyudunun muhafa'zası bu vasıta
ile icra' kılınacak ve vilayette bir matbaa olup
mektupçuluğun zir-i idaresinde bulunacaktır
(Tural 2004: 111).
(2) 1861-1884 yılları arasında Ahmed Faris eş
Şidyak tarafından Osmanlı devlet desteği ile
İstanbul'da
Arapça
olarak
çıkarılan
bir
gazetedir. Osmanlı'ya bağlılığı, birlik ve
beraberliği savunan gazeteyi neredeyse tek
başına ihtida etmiş bir Maruni olan eş Şidyak
çıkarmıştır. Osmanlı sınırlarını da aşmış
Arapça konuşulan bir çok bölgede etkili
olmuştur. Daha fazla bilg için bkz. Atilla Çetin,
El
Cevaib
Gazetesi
ve
Yayını,
http://www.iudergi.com/tr/index.php/
tarih/article/viewFile/3587/3206.
(3) 1858 yılında Beyrut'da Halil Nuri
tarafından neşredilmiştir. Hariciye Nazırı Fuad
Paşa'nın Beyrut'a görevli olduğu dönemde
devletin sözcüsü bir gazete haline getirilmiştir.
Gazete hakkında geniş bilgi için bkz. Nesimi
Yazıcı, Osmanlı Devletinin Araplarla Meskun
Bölgelerindeki
Resmi
Vilayet
Basını
Konusunda Bir Değerlendirme, Belleten, sayı,
221 s. 2047-2068.
(4) Osmanlı Döneminde Bosna Hersek’in eko-
nomik durumu ile ilgili geniş bilgi için bkz.
Gölen, 2010: s. 249-276.
(5) Zemun, Sırbistan’ın başkenti Belgrad’ın bir
ilçesidir.
(6) Gazetenin yayın tarihini, merkezden yola
çıkan matbaanın Saraybosna'ya geliş tarihini ve
merkezin
durumdan memnun
olmadığını
dikkate aldığımızda; Topal Şerif Osman
Paşa'nın İstanbul'dan istediği matbaanın geç
gelmesi
yüzünden
Sopron'u
matbaasıyla
birlikte Saraybosna'ya davet ettiğini, henüz
Istanbul'dan matbaa gelmeden Sopron'un
gazetesi Bosanski Vjestik'in yayına başladığını
ve vilayetin işlerinin de görülmesi için Osman
Paşa ile Sopron arasında özel bir anlaşmanın
yapıldığını düşünüyoruz.
(7) Dizdar ''milli savaş'' ifadesi ile, Bosna
Hesek halkının ülke içindeki ayrılıkçı gruplarla
ve Rusya ve Avusturya gibi devletlerin Bosna
Hersek halkını birbirine düşürmeyi amaçlayan
propogandalarıyla mücadeleyi kastetmektedir.
KAYNAKÇA
Akın H (2004) Ahmet Cevdet Paşa'nın Bosna
Müfettişliği, Yük. Lis. Tezi, Akd. Ünv. Sos.
Bil. Enst., Antalya.
Ahmet Cevdet Paşa (1991) Tezâkir 21-39,
(Yay. Cavid Baysun) Türk Tarih Kurumu
Yayınları, Ankara.
Bosna Gazetesi, nr:1, s.1, 13 Muharrem
1283/28 Mayıs 1866.
Ćurćić L (1976) Prilog istoriji oblikovanja
srpske i hrvatske ćiriličke knjige štampane u
XVI veku, Zbornik za slavistiku, Novi Sad,
kitap 10, s.115.
Dizdar S (2000) Senada, Sarajevski cvjetnik:
Studija
i
bibliografija,
neobjavljena
magistarska radnja, Sarajevo.
Selçuk İletişim, 7, 3, 2012
116
Djurdjev B (1992) "Bosna-Hersek", T. D. V.
İslâm Ansiklopedisi, Cilt:6, İstanbul.
Gölen Z (2010) Tanzimat Döneminde Bosna
Hersek, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Gülşen-i Saray Gazetesi (Sarajevski Cvjetnik),
1 Mart 1285/13 Mart 1869-17 Temmuz
1285/29 Temmuz 1869, Nr. 11-29.
Idrizović M (1964-65) ''Mehmed Šakir
Kurtćehajić'', POF, Orijentalni Inst., kitap XIV-
XV, Sarayevo.
Kocabaşoğlu U ''Tuna Vilayet Gazetesi''
http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/834/10
550.pdf, (Erişim Tarihi: 20.04.2012).
Koloğlu O (2006) Osmanlı'dan 21. Yüzyıla
Basın Tarihi, Pozitif Yayınları, İstanbul.
Kreševljaković H (1912) Kratak pregled
hrvatske knjige u Herceg-Bosni od najstarijih
vremena do danas,/a Sarajevo.
Kreševljaković H (1920) Štamparije u Bosni za
turskog vremena 1529-1878, Grada za povijest
književnosti
hrvatske,
Jugoslovenska
akademija znanosti i umjetnosti,/b Zagreb,
kitap 9 , s.3-41.
Kruševac T (1978) Bosanskohercegovački
listovi u XIX veku, Veselin Masleša, Sarajevo.
Kruševac T (1966) Štamparije u Bosni, Prilozi
za proučavanje istorije Sarajeva, Sarajevo,
Muzej grada Sarajeva, sene II, kitap 2. s. 157-
184.
Levy M (1996) Sefardi u Bosni, Sarajevo.
Memija E (1991) 'Bosanski vijesnici', El-
Kalem, Sarajevo.
Olaş
Z
(2007)
Avusturya-Macaristan
İmparatorluğu İşgalinde Bosna Hersek, Yüksek
Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sos. Bil.
Enst., Sakarya.
Ortaylı İ ''Osmanlı Bulgar Basını Üzerine
Notlar'',http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/
21/63.pdf, (Erişim Tarihi: 20.04.2012).
Mitar P (1976) “Naša prva dva novinara”,
Tragom kulturnog nasljeđa, Svjetlost, Sarajevo.
Pejanoviç D (1961) Bibliografija Štampe
Bosna I Hercegovina 1850-1941, Veselin
Masleša, Sarajevo.
Salname-i Vilayet-i Bosna (1285/1868), kitap
III, s. 21., Saraybosna.
Tural E (Nisan 2004) Bir Belge: 1861 Hersek
İsyanı, 1863 Eyalet Teftişleri ve 1864 Vilayet
Nizamnamesi, Çağdaş Yerel Yönetimler Derg,
/a 2 (13), 93-123.
Tural E (Ocak 2005) Bir Belge: 1864 ve 1871
Vilayet Nizamnameleri ve 1876 İdare-i
Umumiyye-i Vilayat Talimatnamesi, Çağdaş
Yerel Yönetimler Derg, /b 1 (14), 71-91.
Zaçinoviç N (2003) Bosna Kütüphanelerindeki
Eski Türkçe Gazetelerin Dili, Yüksek Lisans
Tezi, Ankara Üniversitesi Sos. Bil. Enst.,
Ankara.
Dostları ilə paylaş: |