Selçuk İletişim, 7, 3, 2012
160
maddeleridir (2). Barış gazeteciliği bağlamında
haber söylemi içinde tüm aktörlerin sesini
duyurmak, savaşı bir sorun olarak görmek,
toplumsal uzlaşının sağlanmasında yaratıcı
odaklı olmak, insani değerleri ön planda tuta-
rak bir tarafgirlik sergilemek önem kazanmak-
tadır.
Barış gazeteciliği, savaş gazeteciliğinin yani
savaşı kışkırtan gazeteciliğin karşıtı olarak
tanımlanmaktadır. Johann Galtung’a göre barış
gazeteciliği, barış-çatışma yönelimliyken, sa-
vaş gazeteciliği savaş-şiddet yönelimlidir.
Birincisi tarafların kazançları üzerine odakla-
nırken, diğeri bir “kazananlar-kaybedenler”
karşıtlığı içinden kurulan haberciliği anlatmak-
tadır. Barış gazeteciliği “doğru”, sıradan insan,
süreç ve çözüm yönelimliyken, savaş gazeteci-
liği propaganda, seçkinler, zafer/sonuç yöne-
limlidir (Alankuş 2009: 112). İnceoğlu ve
Sözeri (2011) ise barış gazeteciliğinin temel
ilkelerine ilişkin
“Medya çarpıtılmış, eksik, dramatize edil-
miş ve zaman zaman paranoyaya varan
komplo teorileriyle donatılmış, geçmişte
yaşanan acı, felaket, şiddeti, nefreti ve
düşmanlığı kurcalayan haberleri gündem-
de tutmaktan ziyade, barışa ve çözüme
odaklı, insan hakları ve demokrasiden ta-
raf, ayrımcılık ve kutuplaşmayı körükleme-
yen bir tavır sergilemesi ve en önemlisi
yurttaşın bilgi edinme hakkını ihlal etme-
mesi gerekmektedir.”(http://bianet.org) şek-
linde vurgu yapmaktadır.
Habere konu olan olay ve bu olaydan etkilenen
tüm kesimler haberin içinde var olmalıdır.
İnsanlar sadece sayısal olarak değil, az sayıda
olsa dahi etkilenme düzeyiyle haberin içinde
olmalıdır. İnsani değerler ön planda tutularak
işlenen bir haber, okuyucuyu pasif birer alıcı-
lardan -kendisini de aynı insani değerleri taşı-
yan birey olarak görüp- habere aktif olarak
katılan ve içinde yaşadığı toplumun sorunları-
na daha duyarlı yaklaşan, sorunlarına çözüm
üretmek için birlik ve beraberlik duygusuyla
hareket eden bireylere doğru bir gelişim göste-
rebilir. Çözüm odaklı bir bakış açısıyla ele
alınan haberde olaydan etkilenen tarafların
içinde bulundukları durum “net” ve “eleştirel”
bir yapıda ortaya koyulurken bir yandan da,
benzer olayların yaşanmaması için öneriler
içeren bir yaklaşım benimsenmelidir.
Galtung 1998 tarihinde yayınlanan “Barış Ga-
zeteciliği Seçeneği” yayınında barış gazetecili-
ği ile savaş gazeteciliğinin karşılaştırmasını
yaparken “gazeteciliğin içine barış katmanın”
yollarını dört farklı odakla ifade etmektedir:
“Barış odaklı, gerçek odaklı, halk odaklı ve
çözüm odaklı bir gazetecilik yapmak” (Korkut
2007). Barış gazeteciliği ile savaş gazeteciliği-
nin temel farklılıklarını ortaya koyan ana baş-
lıklar aşağıdaki şekilde ifade edilebilir:
Yerel Basında Etnik Çatışma Söylemi: Mersin İli Örneği (155-172)
161
Tablo 1. Barış gazeteciliği-Nasıl Yapmalı?
BARIŞ/UZLAŞMAZLIK GAZETECİLİĞİ
SAVAŞ/ŞİDDET GAZETECİLİĞİ
I.BARIŞ UZLAŞMAZLIK ODAKLI
I. SAVAŞ ŞİDDET ODAKLI
Uzlaşmazlığın oluşumunu keşfeder
Uzlaşmazlık alanına odaklanır
Genel “kazan-kazan” yönelimi
Genel elde var sıfır yönelimi
Açık uzam, açık zaman; uzlaşmazlıkları saydam-
laştırır herhangi bir yerdeki nedenler ve çıktılar,
tarih ve kültür dâhil
Kapalı uzam, kapalı zaman; uzlaşmazlık alanının
nedenleri ve çıkışları, ilk taşı kim attı
Bütün tarafların sesini duyurmak; duygudaşlık,
uzlaşmalığı/savaşı bir sorun olarak görüp anlamak,
uzlaşmazlıkla ilgili yaratıcılığa odaklanmak
Onlar-biz gazeteciliği, propaganda, “bizimkilerin
sesi “onlar”ı sorun olarak görmek, savaşta kimin
önde gittiğine odaklanmak
Bütün tarafların insanlaştırılması: bütün silahları
olumsuzlaştırır.
“Onların” insanlıktan çıkarılması; bir tarafın sila-
hını olumsuzlaştırır
Proaktif: herhangi bir savaş/şiddeti gerçekleşmeden
önce önlemek
Reaktif: haber yapmak için şiddetin gerçekleşmesi-
ni beklemek
Şiddetin görünmeyen etkilerine odaklanmak (trav-
ma ve zafer, yapıya kültüre zarar)
Şiddetin görünür etkilerine odaklanmak (öldürülen
yaralananlar ve maddi hasar)
II. GERÇEK ODAKLI
II. PROPAGANDA ODAKLI
Bütün taraflardaki gerçek dışılıkları ifşa et-
mek/bütün üstünü örtmelerin üstünü açmak
“onların” gerçek dışılıklarını ifşa etmek/ “bizim”
üstünü örtmelerimize/yalanlarımıza yardımcı olmak
III. HALK ODAKLI
III. SEÇKİN ODAKLI
Bütün acılara odaklanmak;kadınlara, yaşlılara,
çocuklara, bütün sesi duyulmayanların sesini du-
yurmak
“bizim” acılarımıza odaklanmak;güçlü kuvvetli
seçkin erkeklere odaklanmak, onların borazanı
olmak
Bütün haksızlık yapanları adlandırmak
“onların” haksızlık yapanlarını adlandırmak
Halkın içindeki barıştırıcılarına odaklanmak
Seçkinlerin barıştırıcılarına odaklanmak
IV. ÇÖZÜM ODAKLI
IV. ZAFER ODAKLI
Barış=şiddetsizlik+yaratıcılık
Barış=zafer+ateşkes
Barış girişimine dikkat çekmek, aynı zamanda daha
fazla savaşı önlemek
Zafer elde edilmedikçe barış girişimlerini örtbas
etmek
Yapıya, kültüre, barışçıl topluma odaklanmak
Anlaşmaya, yerleşik kurumlara, dizginlenen toplu-
ma odaklanmak
Sonuç: çözüm, yeniden inşa, uzlaşma
Başka bir savaş için ayrılmak, eski alevler yüksel-
diğinde geri dönmek
Kaynak: Annabel McGoldrick ve Jake Lynch’ten çeviren Korkut 2007.
Dostları ilə paylaş: |