Selçuk İletişim, 7, 3, 2012
184
aşkın tekil ziyaretçisiyle alanında lider konum-
dadır. Ayrıca yine Hürriyet İnternet Grubu
bünyesinde faaliyete sunulan WEB TV aracılı-
ğıyla görüntülü yayıncılık hizmeti verilmekte-
dir ve Hürriyet İnternet Grubu’nun aylık 23
milyon kullanıcısı bulunmaktadır. (6) Bunların
yanında Hürriyet Seri İlanlar hem basılı hem de
online alanda faaliyetini alanında lider olarak
sürdürmektedir.
Kuruluşlarının yatırım ve büyüme stratejilerini
açıklayan Hürriyet yöneticilerinin, yukarda
sözünü ettiğimiz, yeni medyada geleneksel
olarak güçlü oldukları alanlarda yatırım yapma
eğilimini özellikle vurguladıkları görülmekte-
dir. Hatta Hürriyet’in, geçmişten gelen dene-
yimleri nedeniyle, DYH içinde özellikle bu
misyonu üstlendiği de belirtilmiştir:
“Hürriyet’in izlediği yatırım stratejileri ve
politikalarına baktığımız zaman, Türki-
ye’de Hürriyet’in yazılı basında en güçlü
şirket olduğunu söyleyebiliriz ve reklam
pazarında oldukça büyük pazar payına sa-
hiptir. Dolayısıyla Hürriyet’in Türki-
ye’deki yatırımları ancak internet, yeni
medya, daha genel olarak da dijital medya
alanında
olduğu
söylenebilir”
(Suzi
Apalaçi Dayan’la Yapılan Görüşme 2011).
Bu aşamada belirginleşen bir diğer önemli
nokta da, Hürriyet yöneticilerinin, seri ilan ve
reklam sektöründeki geleneksel pazarda doğal
sınırlarına ulaştıklarını düşünüp, bunun üzerine
online alana el atmayı düşünmeleridir. Böylece,
geleneksel medyada içerik üretenlerin yeni
medyada da içerik üretme eğilimlerinde önce-
likle geleneksel mecralarda yeterince büyük bir
oyuncu olmanın gerektiğini düşündürtmektedir.
Hürriyet, 2007 Nisan ayında, bu tarih itibariyle
4 bin 900 civarında çalışanı olan ve Rusya,
Polonya, Macaristan, Hırvatistan, Ukrayna,
Kazakistan, Beyaz Rusya, Bosna Hersek, Sır-
bistan, Slovenya ve Litvanya’da başta emlak,
otomotiv, insan kaynakları alanlarında seri ilan
ve reklamcılık faaliyeti gösteren Trader Media
East’in (TME) % 67,3 hissesi için 336,5 mil-
yon dolar ödeyerek tarihindeki en büyük yatı-
rımı gerçekleştirmiştir. (7) Şirket Mayıs 2011
itibariyle, haftalık 3,2 milyon okuyucuya sahip
181 basılı yayını ve 28 web sitesini bünyesinde
bulundurmaktadır. Hürriyet bu ortaklıkla bera-
ber, bölgesel bir medya gücü haline gelerek
deneyim sahibi olduğu seri ilan ve reklam
sektöründe çokuluslu bir aktör konumuna gel-
miştir.
(8)
Kuramsal çerçevede, bir şirketin çokuluslu
şirket kategorisinde değerlendirilebilmesi için
en az iki ülkede faaliyet göstermesinin yeterli
olmayacağını belirtmiştik. Bir şirketin çokulus-
lu olarak nitelenmesi için, yatırım yaptığı ülke-
de “gelişmemiş, bakir sektörler ve alanlara
yönelmesi” ve “şirket evliliği” ya da doğrudan
satın almalara yönelerek başka şirketlere ortak
olma ya da sahip olma stratejisiyle hareket
etmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, istatistik-
lere göre şirket evliliği ve doğrudan satın al-
manın çok daha yaygın bir strateji olduğu bi-
linmektedir. Ayrıca çokuluslu şirketlerin mer-
kezlerinin (her ne kadar çokuluslu şirketler
gelişmekte olan ülkelerde de yükselen bir eği-
lim gösterseler de) ezici çoğunlukla OECD
ülkelerinde bulunmasından hareketle onların
gerçekten “çokuluslu” oldukları noktasında
şüpheler bulunduğu ve “üst düzey personeline,
şirket kültürüne, doğduğu ülkenin hükümetiyle
ilişkilerine ulusal niteliklerin damga vurduğu”
belirtilmiştir. Bu nedenle söz konusu çokuluslu
şirketler, “ulusüstü” değillerdir.
Hürriyet de buna benzer olarak TME’nin %
67,3 hissesini satın alarak, faaliyet gösterdiği
coğrafyada seri ilan ve reklam sektörünün yeni
yeni gelişmeye başladığı düşünülür ve üst dü-
zey personelinin konumu ile şirket kültürünün
ulusal nitelikleri göz önünde bulundurulursa,
ulusüstü değil ama çokuluslu bir şirket olarak
nitelenebilir. 1980’li yıllarla beraber yaygınla-
şan (eski Doğu Bloku ülkelerinde 1990’larla
beraber) serbestleşme politikalarının yarattığı
olanaklar aracılığyle görece bakir bir coğrafya-
ya giren Hürriyet, kontrol ve stratejik karar
alma mekanizmasıyla ulusüstü değil ama faali-
yet gösterdiği alan açısından çokuluslu bir
şirket olarak rahatlıkla görülebilir.
Özer, Hürriyet’in yatırım stratejisiyle ilişkili
olarak, Doğu Avrupa ve Rusya pazarının, dün-
yanın diğer bölgeleriyle karşılaştırıldığında
kapitalizmin yeni geliştiği coğrafyalar olarak
görülmesi gerektiğini belirtmiş ve bu nedenle
Türkiye’dekinden daha büyük bir reklam ve
seri ilan sektörünün gelişmekte olduğunu vur-
Hürriyet A.Ş. Örneğinde Yeni Medya Sektörü… (173-190)
185
gulamıştır. Bu bağlamda Hürriyet’in bu büyük
yatırımı gerçekleştirmesinin arka planında,
TME’nin hem Türkiye’den daha büyük ve
gittikçe gelişen hem de yeni yeni oluşmaya
başlayan bir reklam pazarında güçlü bir aktör
olması yatmaktadır (Ahmet Özer’le Yapılan
Görüşme 2009).
Hürriyet’in neden böylesine büyük bir yatırıma
gittiğini açıklayan Özer, daha önce de değindi-
ğimiz gibi, hâlihazırda Türkiye’de seri ilan ve
reklam sektöründe yeterince deneyimli olan
kuruluşlarını daha fazla büyütmenin yolunun
yurtdışı yatırımlarından geçtiğini vurgulamıştır.
Buna ek olarak da, bir hedef olarak toplam
cirolarının % 50’sinden fazlasının yurtdışından
gelmesini istediklerini belirtmektedir. Bu yolla
Hürriyet, seri ilan ve reklam sektöründeki güç-
lü konumlarını daha da boyutlandırmak iste-
mektedir (Ahmet Özer’le Yapılan Görüşme
2009). Özer’in burada vurgulamak istediği
durum, Hürriyet’in Türkiye pazarında hâliha-
zırda lider olduğu ve doğal sınırlarına ulaştığı-
dır. Bu nedenle, daha çok büyümenin yegâne
yolunun, yurtdışındaki pazarlara açılmaktan ve
buralarda büyümekten geçtiğini vurgulamakta-
dır.
Bu noktada, medya alanında çokuluslu yatırım-
lar yapmanın önemli bir koşulunun, iç pazarda
yeterli büyüme oranına ulaşmaktan geçtiğini
söyleyebiliriz. Daha önce de söylediğimiz gibi,
Hürriyet, TME’nin faaliyet alanı olan seri ilan
ve reklam sektöründe Türkiye pazarını, hem
yeni hem geleneksel mecrada, büyük ölçüde
elinde tutmaktadır. Ulusal ölçekte sınırlarına
ulaşan Hürriyet, ancak bu güveni ve deneyimi
kazandıktan sonra çokuluslu bir yatırım yap-
maya niyetlenmiştir.
Dayan’a göre, Türkiye ise seri ilan ve reklam
sektöründe geleneksel pazar koşulları itibariyle
Rusya ve Doğu Avrupa ülkelerinin gerisinde
bir görünüm sergilemektedir, çünkü Türkiye’de
seri ilan sayfalarının gazetenin bir eki olarak
ortaya çıktığını ve ulusal ölçekte tüketicilerin
bir seri ilan gazetesine para verip satın almak
istemesi alışılagelmiş bir tüketici davranışı
değildir. Dayan, Türkiye’de seri ilan ve rek-
lamların ulusal gazeteler aracılığıyla tüketildi-
ğini, bu alanda da zaten lider olduklarını ifade
etmiş, Rusya ve Doğu Avrupa’da ise tam tersi-
ne bir görünüm olduğunu, seri ilan ve reklam-
ların, yerel yayınlar ve internet siteleri aracılı-
ğıyla tüketilmesinin yaygın olduğunu belirtmiş-
tir (Suzi Apalaçi Dayan’la Yapılan Görüşme
2009 ve 2011).
2.4. Yerelde Farklılaşan Küresel Aktör
TME’nin faaliyet ölçeği, yerel ama bölgesinde
önde gelen yayınları ve yine yerel kitlelere
dönük internet sitelerini kapsamaktadır. Sözü
edilen coğrafya içine serpilmiş yüzlerce yayın
ve internet sitesi, hedefledikleri müşteriler ve
almak istedikleri hizmet veya ürün açısından
farklılaşmış, homojen olmayan bir kitleye yö-
nelik seri ilan ve reklam hizmeti sunmaktadır.
Özer, Hürriyet açısından sözü edilen bu duru-
mu, toplumun “farklı segmentleri arasındaki
çok geniş ekonomik alana odaklanmak” olarak
tanımlamaktadır. Yani Hürriyet, toplumun
hemen her kesiminin ihtiyacına dönük seri ilan
ve reklam hizmeti sunarken, sektörün ekono-
minin genel gidişatına ya da örneğin petrol
fiyatlarındaki ani yükselişlere oldukça duyarlı
olmasından dolayı, makro planda da ekonomi-
nin gidişatını yakından takip etmek ve hızlı,
merkezi önlemler almak durumundadır (Ahmet
Özer’le Yapılan Görüşme 2009).
Hürriyet yöneticilerinin seri ilan ve reklam
sektörünün geleceğinin internette olduğunu
belirtmesiyle TME’nin “farklı segmentleri
arasındaki çok geniş ekonomik alana odaklan-
ması” arasında vurgulanması gereken önemli
bir bağ vardır. Yeni medya araçlarıyla kıyas-
landığı zaman basılı medyanın ya da bir başka
ifadeyle geleneksel medyanın, zaman ve mekân
açısından belirgin bir esneklik problemi yaşa-
dığını belirtilmiştir. Yeni medya araçları, sahip
olduğu teknik olanaklarla zaman ve mekâna
dönük sıkıntıları aşma noktasında önemli ola-
naklar sağlamaktadır. Bir başka ifadeyle,
TME’nin “farklı segmentler arasındaki çok
geniş ekonomik alana odaklanması” en etkin
biçimde yeni medya teknolojilerine daha çok
adapte edilmesiyle, yani online hizmetler ala-
nını daha çok geliştirmesiyle mümkün olmak-
tadır. Hürriyet yöneticilerinin kendi stratejik
hedefleri açısından esasında vurguladıkları
durum, iletişim teknolojilerinin yapısı açısın-
dan düşünüldüğünde, yeni medya araçlarının
sağladığı yeni olanakların ticari rolüdür. Online
hizmetlerin gelişmesi, çok geniş bir coğrafyada,
toplumun çok farklı kesimlerine dönük seri ilan
Dostları ilə paylaş: |