Journal of selcuk communication
Yüklə 4,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
Selçuk İletişim, 7, 3, 2012 196 Cumhuriyet gazetesinde ve 112’si Zaman gaze- tesinde yer almaktadır. Tablo 2. Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara İlişkin Haberlerde Kaynak Kullanımı KAYNAK SIKLIK YÜZDE Uzmanlar 148 40,2 Politik çevre 98 26,6 Kaynak Kullanılmamış 84 22,8 Sivil Toplum Örgütü 38 10,3 Toplam 368 100,0 Haberlerde inandırıcılığı sağlamak ve haberde aktarılan görüşü desteklemek amacıyla çeşitli haber kaynaklarına başvurulur ve bu kaynaklar referans olarak gösterilir (Dağtaş 2006: 155). Yukarıdaki tabloda da gösterildiği gibi GDO’larla ilgili haberler aktarılırken sıkılıkla uzmanlar kaynak gösterilmiştir. Kuşkusuz bunun nedeni, GDO’nun bilimsel bir konu olmasıdır. GDO’lara ilişin haberlerde en sık kullanılan ikinci kaynak politik çevredir. Bi- limsel bir konuda politik çevrenin bu sıklıkta kaynak olarak gösterilmesinin nedeni, 26 Ekim 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve kamuoyunda tartışmalara neden olan GDO’lu ürünlerin kontrolüne ve denetimine dair yönetmeliktir. Aslında ülke- mizde de yıllardır piyasada bulunan GDO’lu ürünler (ilk genetiği değiştirilmiş ürün olan, uzun raf ömrüne sahip Flavr Savr domatesi 1996 yılında raflarda yerini almıştır) bu yönet- meliğin yürürlüğe girmesi ile birlikte tartışıl- maya başlanmıştır. Bu bağlamda medya; hü- kümet, muhalefet, sivil toplum örgütleri ve tarım sektörü arasında yaşanan mücadelenin alanı haline gelmiştir. Yukarıda da değinildiği gibi GDO’lara ilişkin haberlerde uzmanların, başta Tarım Bakanı olmak üzere politik çevreden kişilerin ve sivil toplum örgütlerinin açıklamalarına, görüşlerine yer verilmekte ve haberde referans olarak gös- terilmektedir. Çalışmanın amaçları doğrultu- sunda örnekleme dahil edilen ve farklı bakış açılarına sahip dört gazetede kaynak kullanımı açısından bazı farklılıklar bulunmaktadır. GDO’lara ilişkin haberlerde kullanılan kaynak- ların gazetelere göre dağlımı sayı olarak aşağı- daki tabloda gösterilmektedir. Tablo 3. Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara İlişkin Haberlerde Kullanılan Kaynakların Gazete- lere Göre Dağılımı KAYNAK Toplam GAZETE Uzmanlar Politik Çevre Kaynak Kullanılmamış Sivil Toplum Örgütleri Hürriyet 61 25 30 9 125 Sabah 13 17 21 7 58 Cumhuriyet 19 29 13 12 73 Zaman 55 27 20 10 112 Toplam 148 98 84 38 368 Tablo 3’te görüldüğü gibi muhafazakar kanadı temsilen seçilen Zaman gazetesi (55 haberde) ile anaakım medyayı temsilen seçilen Hürriyet gazetesinde sıklıkla (61 haberde) uzmanların görüşlerine yer verilmiştir. Merkez solu temsilen seçilen Cumhuriyet gazetesinde ise sıklıkla (29 haberde) politik çevre referans olarak gösterilmiştir. Cumhuriyet gazetesinde yer alan haberlerde gazetenin bakış açısıyla örtüşecek şekilde CHP’li milletvekillerinin açıklamalarına, eleştirilerine yer verilmiştir. Zaman gazetesinde ise politik çevrenin referans olarak gösterildiği haberlerde çoğunlukla hü- kümetin söylemlerine yer verildiği görülmüş- tür. Bu doğrultuda, gazetelerin habere konu olan olay ya da olguları aktarırken kullandıkları Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara İlişkin Tartışmaların… (191-205) 197 kaynakların, tıpkı kullanılan dil ve seçilen kelimelerde de olduğu gibi, gazetenin bakış açısına paralel olarak değişiklik gösterdiğini söylemek mümkündür. GDO’lara ilişkin haberlerin gazetelerde nasıl çerçevelendiğini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışma kapsamında, çalışmanın örneklemini oluşturan GDO’larla ilgili toplam 368 haber, haberin başlığı ve spotu temel alınarak haber- deki başat çerçeveye göre kodlanmıştır. Haber- lerdeki çerçevelere ilişkin bulgular Tablo 4’te yer almaktadır. Tablo 4. Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara İlişkin Haberlerde Kullanılan Çerçeveler ÇERÇEVELER SIKLIK YÜZDE Risk 72 19,6 Fayda 14 3,8 Protesto 36 9,8 Ekonomik Sonuç 45 12,2 Etik Ahlak 6 1,6 Bilimsel Gelişme 16 4,3 Politika Çatışması 45 12,2 Denetim 134 36,4 Toplam 368 100,0 Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi 368 haberin 134’ünde denetim çerçevesi kullanıl- mıştır. En sık kullanılan çerçevenin denetim çerçevesi olması, Listerman’ın (2010) çalışma- sının bulgularıyla örtüşmektedir. Nitekim yazar çalışmasında biyoteknoloji ile ilgili haberlerde en sık kullanılan çerçevelerin denetim ve fayda olduğunu bulgulamıştır. Denetim çerçevesinin en sık kullanılan çerçeve olmasının nedeni, GDO’ların denetim ve kont- rolüne dair yönetmeliğin Resmi Gazetede yer alması ve GDO yasasının mecliste görüşülmesi süreci ile birlikte GDO gibi sağlık, ekoloji, tarım, ekonomi üzerinde önemli sonuçları ve etkileri bulunan bilimsel bir konunun, yasal düzlemde tartışılmaya başlanmasıdır. Bu bağ- lamda medyada GDO’larla ilgili haberlerde çoğunlukla yasal düzenlemeler, GDO’lu ürün- lerin ülkeye girişinin denetlenmesi, ürünlerin laboratuarda incelenmesi vb. gibi içeriklerle, denetim ve düzenlemeye yönelik çerçeve oluş- turulmuştur. Listerman’ın (2010) çalışmasın- dan farklı olarak haberlerde sıklıkla kullanılan ikinci çerçevenin risk çerçevesi olduğu bulgu- lanmıştır. Oysa Listerman’ın (2010) çalışma- sında denetim ile birlikte fayda çerçevesi en sık kullanılan çerçeve olarak tespit edilmiştir. Bu farklılığın temel nedeni, Türkiye’nin üretici konumda değil, GDO’lu ürünleri ithal eden bir ülke olması ile açıklanabilir. Kuşkusuz üretici konumda olsaydı, üretici firmalar tarafından yürütülecek faaliyetler ve baskılar nedeniyle risk çerçevesi değil, fayda çerçevesi önplana çıkarılacaktı. GDO’lu tarım ürünlerinin dünya ticaretine girmesiyle birlikte GDO’lu ürünlerin insan sağlığını olumsuz yönde etkilediği, tarımsal verimi düşürdüğü, çevreyi olumsuz yönde etkilediği vb. gibi riskleri artan biçimde tartı- şılmaya başlanmıştır. Buna karşılık, genetik transferin tarım dışındaki alanlarda ve özellikle de tıp alanında uygulanması olumlanmaktadır. Nitekim bu çalışma kapsamında GDO’lu ürün üretimi ile ilgili haberlerde risk çerçevesi sık- lıkla kullanılırken, çoğunlukla tarım dışı alan- larla ilgili genetik transferi haberleri bilimsel gelişme çerçevesinde verilmektedir. Bu bulgu, biyoteknolojinin tarımda kullanılmasının, tıpta kullanılmasına oranla daha sık risk çerçevesin- de sunulduğunu ortaya koyan ve Marks vd. (2007) tarafından yapılan çalışmanın bulgula- rıyla örtüşmektedir. Sıklıkla kullanılan diğer çerçeveler ise GDO’ların ekonomik anlamdaki olumlu ve olumsuz sonuçlarının yer aldığı ekonomik sonuçlar çerçevesi, GDO’lara ilişkin farklı bakış açılarına yer verilen politika çatışması çerçevesi ve GDO’lu ürünlerin olumsuz etkile- rini ortaya koyan, GDO’lara yönelik eylemlerin sunulduğu protesto çerçevesidir. Çerçevelerin örnekleme dahil edilen ve farklı bakış açılarını temsilen seçilen gazetelere göre dağılımı farklı- lık göstermektedir. Çerçevelerin gazetelere göre dağılımı aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Yüklə 4,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|