Journal of selcuk communication

Selçuk İletişim, 7, 3, 2012 
 
202
“THD'den 'helal gıda' eleştirisi” 
“Tüketici  Hakları  Derneği  Genel  Başkanı Tur-
han  Çakar,  TSE'nin  hazırladığı  “Helal  Gıda” 
standardını eleştirerek, "Haram gıda tartışmala-
rı tüketici haklarına aykırı Olup, gıda sektörünü 
kaosa sürükleyecektir." dedi. Tüketicinin zaten 
şu  anda  ne  yediğini  bilmediğini  iddia  eden 
Çakar,  şunları  kaydetti:  “Bu  sıkıntının  üzerine 
bir  sıkıntı  daha  eklensin  istemiyoruz.  Genetiği 
değiştirilmiş ürünler sorunu var. Biz bu ürünle-
ri 10 yıldır yiyoruz. Şimdi helal gıdanın liderli-
ğini  yapanlar  bunların  ithalatını  yapıyor.  Bu 
gıdaları  ne  kadar  helal  sayacağız.  O  zaman 
Türk  halkının  yediği  gıdaların  yüzde  99'u  ha-
ram” (Hürriyet- 15.11.2005). 
“Genetik’te şimdi de fetva tartışması çıktı”  
“Genetiği  Değiştirilmiş  Organizmalı  (GDO’lu) 
ürün  tartışması  iyice  alevlendi.  CHP’li  Muğla 
Milletvekili  Gürol  Ergin,  …  Devlet  Bakanı 
Faruk  Çelik’e  ilginç  bir  soru  sordu…  “Türban 
konusunda  AHİM’ye  gidildiğinde  ve  dava 
kaybedildiğinde  sizin  arkadaşlarınız  çıkıp, 
‘hakimin  değil,  ulemanın  görüşü  önemli’  dedi. 
Birçok  ülke  din  açısından  buna  (GDO’lu  ürü-
ne) karşı çıkıyor. Siz alelacele GDO’lu ürünler-
le  ilgili  yönetmelik  çıkarırken,  Diyanet’ten 
veya  sizin  tabirinizle  ulemadan  fetva  aldınız 
mı”  sorusunu  yöneltti.  Bu  soruya  karşılık,  Ba-
kan Çelik ise GDO konusunda Din İşleri Yük-
sek  Kurulu’na  soru  sorulabileceğini,  gerekli 
fetvanın  alınabileceğini  kaydetti”  (Hürriyet- 
04.11.2009). 
7. Ekonomik Sonuçlar Çerçevesi 
Ekonomik  sonuçlar  çerçevesi,  GDO’lu  ürün 
üretiminin  başta  tarım  sektörü  olmak  üzere 
diğer  sektörler  üzerinde  mali  açıdan  yarattığı 
olumsuz  etkileri  ortaya  çıkaran  çerçevedir. 
Çalışmanın  örneklemini  oluşturan  368  haberin 
45’inde  ekonomik  sonuçlar  çerçevesi  kullanıl-
mıştır.  Ekonomik  sonuçlar  çerçevesine  giren 
haberler  iki  grupta  değerlendirilebilir.  İlki, 
tarım  ürünlerinde  GDO  olduğu  yönündeki 
söylemlerin üreticileri, ihracatçıları zor durum-
da  bıraktığı/bırakacağı  ve  satışları  düşürdüğü 
yönündeki  bilgilerin  yer  aldığı  haberlerdir.  Bu 
haberlerden bazıları şunlardır: 
 “GDO tartışması domatese yaramadı” 
“Türkiye  Sebze  ve  Meyve  Komisyoncuları 
Federasyonu  (TÜSEMKOM)  Başkanı  Yüksel 
Tavşan,  GDO  konusundaki  bilgi  kirliliğinin 
domates  satışlarını  düşürdüğünü  ve  fiyatların 
gerilediğini söyledi” (Hürriyet- 11.11.2009). 
“GDO tartışmaları ihracatçıyı korkutuyor” 
“İhracatçı  Birlikleri  Başkanlar  Kurulu  Başkanı 
Zekeriya  Mete,  …  "Şu  anda  ihracatını  iptal 
eden ülke yok ama korkumuz, endişemiz, böyle 
bir  şey  de  olabilir.  Bu  ürünleri  bütün  Avrupa 
kullanıyor. Korkuyorum sektöre, ihracata zarar 
verecek" diye konuştu. Mete, GDO yönetmeli-
ğinin  ardından  test  için  bekleyen  sadece  buğ-
day  yüklü  20-25  gemi  bulunduğunu  tahmin 
ettiklerini bildirdi” (Sabah-14.11.2009). 
“GDO tartışmaları esnafı böyle vurdu”  
“Tarım  Bakanlığı'nın  yönetmelik  çalışmasıyla 
gündemin  ilk  sıralarına  oturan  GDO  esnafı 
vurdu.  Esnaf  ve  Sanatkarlar  Derneği  Başkanı 
Mahmut  Çelikuş,  "Birbiri ardına  yapılan  farklı 
açıklamalar  tüketicinin  kafasını  karıştırırken, 
üreticimizin ve esnafımızın bir anda satışlarının 
yüzde  40  gerilemesine neden  oldu"  dedi”  (Za-
man- 09.11.2009). 
Ekonomik  sonuçlar  çerçevesine  giren  ikinci 
gruptaki  haberlerde  ise  GDO’lu  ürün  üretimi-
nin tarım sektörünü dışa bağımlı hale getireceği 
bilgisi  verilmektedir.  Hürriyet  gazetesinde 
yayımlanan  “Tohumculukta  dışa  bağımlılık 
uyarısı”  (Hürriyet-18.09.2006)  başlıklı  haber 
bu çerçeveye örnek verilebilir. Benzer bir haber 
Zaman  gazetesinde  (29.11.2009)  'GDO'lu 
ürünler, Türkiye'yi dışa bağımlı hale getirir' 
başlığı altında verilmektedir. 
8. Politika Çatışması Çerçevesi 
Politika  çatışması  çerçevesi,  GDO’lar  konu-
sunda  ilgili  tarafların  (hükümet,  muhalefet, 
uzmanlar, sivil toplum örgütleri) görüş ayrılık-
larını  ve  tartışmaları  içeren  çerçevedir.  Bu 
tartışmalar  çoğunlukla  GDO’lu  ürünler  üzerin-
den  yapılmaktadır.  Bunun  nedeni  ise  yapısı 
değiştirilmiş organizmalar ve ürünlerinin kont-
rol  ve  denetimine  dair  yönetmeliğin  yürürlüğe 
girmesidir. 
Yönetmelikle 
birlikte, 
ülkeye 
GDO’lu  ürünlerin  ithal  edileceği  ve  bunun 
çeşitli  açılardan  olumsuz  etkileri  olacağı  yö-
nünde  taraflar  arasında  politika  çatışması  ya-
şanmaya başlamıştır. Bu çerçeve sıklıkla Cum-

---

Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara İlişkin Tartışmaların… (191-205) 
 
203 
huriyet gazetesinde (20 haber) kullanılmıştır ve 
bu  haberlerde  hükümetin  çıkaracağı  GDO 
yasasına, başta CHP’li milletvekillerinin olmak 
üzere diğer partilerin eleştirileri yer almaktadır.  
“GDO yönetmeliği neden aceleye geldi?”  
“CHP  Balıkesir  Milletvekili  Ergün  Aydoğan, 
GDO'lu  ürünler  için  bir  kanun  düzenlemesi 
yapılmadan  yönetmelik  çıkarılmasını  TBMM 
gündemine  taşıdı.  CHP  Balıkesir  Milletvekili 
Ergün  Aydoğan,  Tarım  ve  Köyişleri  Bakanı 
Mehdi  Eker'in  yazılı  olarak  yanıtlaması  iste-
miyle  TBMM  Başkanlığına  bir  soru  önergesi 
verdi” (Cumhuriyet- 29.11.2009).  
“Baykal'dan hükümete eleştiri” 
“CHP  Genel  Başkanı  Deniz  Baykal,  Hüküme-
tin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) 
ile  ilgili  yönetmeliği  mutlaka  yürürlükten  kal-
dırması  gerektiğini  belirterek,  ''Milletin  sağlı-
ğına  yönelik  bir  tuzaktır.  Eğer  onlar  yürürlük-
ten  kaldırmazsa  biz  CHP  olarak,  tüketici  ola-
rak,  haklarımız  kullanacağız  ve  bu  yönetmeli-
ğin  iptali  için  gereken  girişimleri  mutlaka 
gerçekleştireceğiz'' dedi” (Sabah-  03.11.2009). 
“Hükümet sağlığımızla oynuyor” 
“MHP  Grup  Başkanvekili,  Tarım  ve  Köyişleri 
Bakanlığınca  26 Ekim'de  yayımlanan  Genetiği 
Değiştirilmiş  Organizmalar  (GDO)  ile  ilgili 
yönetmelikle,  Türkiye'de  GDO'nun  üretimi  ve 
tüketiminin serbest bırakıldığını bildirdi. Vural, 
bu  konuyu  TBMM  gündemine  getireceklerini 
de söyledi” (Cumhuriyet- 02.11.2009). 
“GDO'lar, PKK kadar tehlikeli” 
“DP  Genel  Başkan  Yardımcısı  Aytun  Çıray, 
GDO'lara  izin  veren  yönetmeliğin  uygulama-
dan  kaldırılması  gerektiğini  savunarak,  "De-
mokrat Parti, Genetiği değiştirilmiş organizma-
larla  ilgili  yönetmeliği,  PKK  açılımı  kadar 
tehlikeli  görmektedir"  dedi”  (Cumhuriyet- 
02.11.2009). 
 “Danıştay'ın ideolojik kararlarına alıştık”  
“Türkiye  Tarım  Kredi  Kooperatifleri  Genel 
Müdürü  Bedrettin  Yıldırım,  … hiçbir mevzuat 
yokken,  vatandaşların  GDO'lu  ürün  tüketme-
meleri  için  Tarım  ve  Köyişleri  Bakanlığı  bu 
ürünleri  yönetmelikle  kontrol  altına  aldı,  "Da-
nıştay nereden icap ettiyse, vatandaşların sağlı-
ğı  düşünülerek  ortaya  çıkan  bu  yönetmeliği 
kaldırdı. Zaten Danıştay'ın son günlerde ideolo-
jik kararlarına alıştık. Ne  yazık ki meslek lise-
leri ile ilgili alınan karar ideolojikti, umuyorum 
bu karar da ideolojik karardan kaynaklanan bir 
sonuç değildir” (Zaman- 04.12.2009). 
Politika  çatışması  çerçevesi  yalnızca  hükümet 
ile  diğer  partiler  arasında  yaşanan  ‘politik’ 
tartışmaları içeren bir çerçeve değildir. Nitekim 
çerçevenin  ismi  ‘politik  çatışma’  çerçevesi 
değil,  ‘politika  çatışması’  çerçevesidir.  Yani 
GDO  ile  ilgili  farklı  bakış  açılarının  karşı  kar-
şıya  geldiği  çerçevedir.  Bu  nedenle  sivil  top-
lum  örgütlerinin  ve  ilgili  meslek  odalarının 
vb.’nin GDO yönetmeliğine ilişkin görüşlerinin 
yer  aldığı  haberler  de  bu  çerçeve  dahilinde 
değerlendirilmiştir.  
Örneğin  Cumhuriyet  gazetesinde  yayımlanan, 
'Hükümet tasarıyı geri çeksin' başlıklı haber-
de:  “TEMA'dan  yapılan  açıklamada,  "Ulusal 
Biyogüvenlik  Yasa  Tasarısı  çıkarılmadan, 
Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) ile 
ilgili  Yönetmeliğin  çıkarılmak  istenmesi  ve 
tasarının içeriğinin kamuoyu ile paylaşılmama-
sı toplumda güvensizlik ve endişe ortamı yarat-
tı"  denildi.  Konuyla  ilgili  açıklama  yapan 
TEMA Vakfı; Ulusal Biyogüvenlik Yasa Tasa-
rısı'nın,  sessiz  sedasız  Meclis  Komisyonların-
dan  geçirilerek  yasalaştırılmaya  çalışıldığını 
duyurdu”  (Cumhuriyet-  20.01.2010)  bilgisi 
verilerek TEMA Vakfı’nın konuya ilişkin yak-
laşımı  yansıtılmaktadır.  Bir  başka  haberde  ise 
Ziraat  Mühendisleri  Odası  tarafından  yapılan 
ve  hükümetin  halkın  sağlığını  korumak  için 
hazırlandığı  söylenen  GDO  yasasının  başka 
amaçlara hizmet ettiğine yer verilmektedir. 
'Ulusal biyogüvenlik yasa tasarısı şirketlerin 
çıkarını koruyor' 
“Ziraat  Mühendisleri  Odası  Adana  Şube  Baş-
kanı  Ayhan  Barut  Hükümetin  yasa  taslağı  ha-
zırlığını  yaparken,  görünüşte  tarım  ürünlerinin 
ülkeye  giriş  ve  çıkışını  kontrol  altında tutmayı 
amaç  gösterdiğini  oysa  bunun  hiçbir  fayda 
getirmeyeceği  gibi  sağlığa  aykırı  GDO'lu ürün 
girişini  artıracağını  savundu.  Barut,  çokuluslu 
tarım tekellerinin dayatması olan GDO'ların bu 
şirketlerden  başka  kimsenin  bir  işine  yarama-
yacağını” (Zaman- 22.02.2005). 

---