Kafedra: Azərbaycan dili və pedaqogika; Azərbaycan Respublikasının dövlət dili Azərbaycan dilidir. Azərbaycan Respublikası

149.  

 

Hansında assimlyasiya  (uyuşmI) yoxdur:  

 

I) müşkül = müşgül          I) məndən = mənnən         I) qarlar = qarrar   

I) dinməz = dimməz          I) yavaşca= yavacca 

 

150. 

 

 Bunlardan biri fonetik hadisə deyil: 

 

I) assimilyasiya    I) dissimilyasiya    I) inversiya    I) eliziya     I) metateza 

 

151.  

 

Aşağıdakılardan biri dissimlyasiya deyil:  

 

I) əlbəttə = əlbətdə         I) səkkiz = səkgiz          I) toqqa = tokqa 

I) onlar= onnar               I) saqqal = sakqal 

 

152.  

 

Assimlyasiya :  

 

I) Səslərin məxrəc və akustik cəhətdən bir-birinə yaxınlaşıb uyğunlaşmasına deyilir 

I) Sözdəki eynicinsli səslərin birinin digərinə təsir edərək onu başqa səsə çevirməsinə deyilir. 

I) Sonu saitlə bitən sözlərə saitlə başlayan şəkilçi qoşulduqda iki sait arasına müəyyən bir samit 

artırılmasına deyilir. 

I) Sözün tərkibində səslərin bir-biri ilə yerini dəyişməsinə deyilir. 

I) Sözdə dilin və dodaqların vəziyyətinə görə saitlərin bir-birini izləməsinə deyilir. 

 

153. 

 

Uyğunluğu müəyyən edin: 

 

I) layihə – lahiyə          

  I) sinif – sin(i)f + in – sinfin 

I) gözlə + (y)ən             

 

  I) dinməz-dimməz 

 

1. Assimliyasiya       2. Səsartımı       3. Səsdüşümü       4. Metateza 

 

I) a-4, b-2, c-1, d-3  I) a-4, b-3, c-2, d-1  I) a-1, b-2, c-3, d-4    

I) a-3, b-2, c-4,d-3  I) a-4, b-2, c-3, d-1 

 

154.  

 

Danışıq zamanı “Kiprik-kirpik” dəyişməsi aşağıdaıklardan hansına aiddir: 

 

I) Metateza (yerdəyişmə)  

I) Assimlyasiya (uyuşmI)  

I) Dissimlyasiya (səs fərqləşməsi) 

I)Səsdüşümü (eliziyI)  

I) Səsartımı (protezI) 

---

 

155.  

 

Hansında eliziya (səsdüşümü) hadisəsi baş vermişdir:  

 

I) məşhur – məhşur        I) əmir – əmrin        I) nənə - nənəsi  

I) atlar-atdar                   I) gözlə-gözləyən 

 

156.  

 

Çəmənlər, bağçalar, bağlar sararsa, 

Fəzalar dönərək sular qararsa,  

Hər şeyi bir ölüm qorxusu sarsa 

Əyilməm bir daha.... (S.Vurğun) 

 

Misralarda hansı fonetik hadisəyə rast gəlinir: 

 

I) proteza    I) eliziya    I) assimliyasiya     I) dissimilyasiya     I) metateza 

 

157. 

 

Çox nəstə sifətdə zahir olmaz,  

Görsət üzünü bizə nəhani. (Xətai) 

 

Verilmiş misralarda hansı fonetik hadisəyə rast gəlinir: 

 

I)  Metateza  (səs yerdəyişməsi)  

I) Eliziya (səs düşümü)  

I) Proteza  (səs artımı)                     

I) Disimlyasiya (səs fərqlənməsi) 

I) Assimlyasiya (səs uyuşması) 

 

158. 

 

Biri yalnışdır: 

 

I)  Sözdə  dilin  və  dodaqların  vəziyyətinə  görə  saitlərin  bir-birini  izləməsinə  saitlərin  ahəngi 

deyilir. 

I) Dilarxası ahənginə görə sözdə və sözə qoşulan şəkilçilərdəki saitlərin hamısı dilarxası (qalın) 

sait olmalıdır 

I)  Dilimizdəki  sözlərə  şəkilçi  qoşularkən  şəkilçidəki  sait  həmin  sözün  ilk  hecasındakı  saitlə 

həmahəngləşir. 

I)  Sözdə  kar  samitlərin  kar,  cingiltili  samitlərin  isə  cingiltili  samitləri  izləməsinə  samitlərin 

ahəngi deyilir. 

I) Xitab cümlədə müraciət olunanı bildirir. 

 

159.  

 

Hansı yanlışdır: 

 

I) Müasir Azərbaycan ədəbi dilində vurğunun başlıca olaraq üç növü vardır: 

1) heca vurğusu; 2) məntiqi vurğu; 3) həyəcanlı vurğu 

---

I)  Sözdəki  hecalar  onları  təşkil  edən  səslərin  sayına,  xüsusən  samitlərin  miqdarına  görə  və 

yerlərinə görə bir-birindən fərqlənir. 

I) Sonu saitlə bitən hecalara açıq heca deyilir 

I) Sözün tərkibində səslərin bir-biri ilə yerini dəyişməsinə eliziya deyilir 

 

160. 

 

Biri alliterasiyaya aid edilə bilməz: 

 

I) Nitqdə ahəngdarlığı gücləndirmək məqsədilə eyni və ya səs məxrəci yaxın olan samit səslərin 

təkrarı 

I) Avaz yaratmaq məqsədilə eyni səsin təkrar edilməsi. 

I)  Alliterasiyaya şifahi xalq ədəbiyyatında rast gəlinmir. 

I)  Alliterasiya  bədii  ahəng  və  intonasiyanı  qüvvətləndirmək,  habelə  əyaniliyi  canlandırmaq 

məqsədi daşıyan ifadə vasitəsidir 

I) Fonetik səviyyədə bədii üslubun göstəricilərindən biridir. 

 

161.  

 

Birdən-birə qalxarmı dağ? 

Daş üstünə gələr bir daş. 

Təpə qalxıb dağa dönər 

Yavaş-yavaş. (Xəlil Rza Ulutürk) 

 

Misralarda hansı fonosemantik əlamətə rast gəlinir:  

 

I) alliterasiya    I) assonas    I) assimlyasiya    I) dissimlyasiya     I) eliziya 

 

162.  

 

Şifahi  nitqdə  ifadə  olunan  cümləni  yazarkən  onun  durğu  işarələri  nəyin  əsasında 

müəyyənləşdirilir? 

 

I) söz sırasının               I) baş üzvlərin              I) intonasiyanın  

I) ahəng qanunun           I) vurğunun 

 

163.  

 

Nitqin  ahəngliyi,  ritmi,  tempi,  tembri,  intensivliyi,  məntiqi  vurğusu  kimi  hadisələrin 

məcmuyundan ibarət mürəkkəb dil hadisəsi adlanır: 

 

I) xitab     I) intonasiya     I) ahəng qanunu     I) ara söz     I) vurğu 

 

164. 

 

İntonasiya cümlədə hansı mənanın ifadəsinə xidmət edir? 

 

I) Leksik mənaların 

I) Sintaktik mənaların  

I) Qrammatik mənaların  

I) Həm leksik və həm qrammatik mənaların  

I) Bütün mənaların 

---