Kafedra: Mehmanxana və Restoran biznesi

3.1. Yoldaşlıq müəssisələrində servis fəaliyyətinin təşkili

Servis fəaliyyəti-ictimai, qrup və fərdi xidmətlərin həyata keçirilməsi üzrə spesifik qarşılıqlı fəaliyyətə başlayan insanların fəallığıdır. Bu qarşılıqlı əlaqələrdə bir tərəf müxtəlif ehtiyaclara malik olaraq müəyyən nemətlər əldə etmək istəyir, digər tərəf isə konkret xidmətlər göstərərək onlara belə nemətlərə malik olmaq imkanı verir. Bu münasibətlərin məqsədi maddi dəyərlərin yaradılması deyil, insan tələbatının ödənilməsidir. Tarixən özünü təminetmə və qohum qarşılıqlı yardım proseslərindən başlayaraq xidmət fəaliyyəti bazar mübadiləsi münasibətlərinə uğurla inteqrasiya olunmuşdur. Bu, xidmət göstərən işçilərin əməyinin bölünməsini və peşəkarlığını, habelə xidmət bazarında sahibkarlıq fəallığını şərtləndirdi. Öz tələbatını həyata keçirmək istəyən və haqqı ödəyən digər tərəf servis fəaliyyətinə öz istək və dəyər istiqamətlərini cəlb etməklə spesifik tələbləri irəli sürür. Bu, qeyri-iqtisadi xarakteristikaların xidmət fəaliyyətini bildirir, onun sosial və emosional-psixoloji müəyyənliyini gücləndirir.

SD subyektləri – alıcılar, müştərilər, müştərilər, qonaqlar və istifadəçilər-sahibkarlar və ya xidmət təşkilatları və İstehlakçıların kollektivləri. Bazar mübadiləsi prinsiplərinə əsaslanır və qanunlara tabedir.

Xidmət fəaliyyətinin iqtisadi mahiyyətinin nəzərdən keçirilməsi onun insanların və bütövlükdə cəmiyyətin müxtəlif tələbatlarının məmnuniyyətlə bağlı mühüm aspektini anlamağa imkan verir. İnsan ehtiyaclarından, cəmiyyətin tələbatlarından danışarkən, insanların udovlunu tələb edən və bununla da davranışlarını təşkil edən bir şeyə ehtiyacı, ehtiyacını nəzərdə tuturlar.

"Ehtiyac" anlayışı təsərrüfat praktikasında və elmdə bir sıra terminlər yaradıb ki, bunların da arasında əldə olunan malın son istifadəçisini, xidmətlərini, servis məhsulunu göstərən açar "istehlakçı" terminləri var.

İctimai və fərdi ehtiyacları ayırmaq da vacibdir. İctimai tələbat böyük qruplara, ümumiyyətlə, ölkə əhalisinə xasdır. Onlar xüsusi məmnuniyyət şərtləri tələb edir. Belə ki, onların bir çoxu bir insanı reallaşdırmaq iqtidarında deyil — onlar yalnız ictimai fəaliyyət, dövlət və ya yerli hakimiyyət institutları əsasında həyata keçirilə bilər. İctimai tələbatların nümunəsi hərbi təhlükəsizliyə, ictimai asayişin qorunmasına, sosial təminata və s. ehtiyacdır.

Fərdi ehtiyacları ictimai divar keçilməz ayrılmış deyil. Onlar şəxsi, yəni konkret insanlara xas olan istehlak sorğularının kombinasiyasının birləşməsi və variativliyinə görə təkrarsızları əks etdirirlər.

Sosial və mədəni ehtiyaclardan xüsusi danışmaq lazımdır. 0nı də müxtəlif və bir çox hallarda çox vacibdir, onun bütün şüurlu həyat bir şəxs müşayiət. Onların spesifikliyi ondan ibarətdir ki, anadangəlmə tələbatdan fərqli olaraq, onlar əsasən mədəni mühitlə formalaşır və sosial statusla, təhsilin səviyyəsi ilə və şəxsiyyətin ümumi inkişafı ilə sıx bağlıdır tez dəyişə bilər.

Servis fəaliyyəti ilkin (fiziki, fizioloji) tələbatdan tutmuş ən mürəkkəb — informativ, mənəvi-inkişaf tələbatlarına qədər insan ehtiyaclarının geniş spektrinə cavab verməyə qadirdir. Servis xidmətinin bir çox forma və üsulları insanların gündəlik tələbatlarının reallaşdırılmasına yönəlib: onların mövcudluğunun dəstəklənməsinə (qida istehlakı, güclərin bərpa olunmasına), müasir texnologiyalar, rahatlıq, gigiyena, sağlam həyat tərzinə cavab verən məişət şəraitinin yaradılmasına.