Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü



Yüklə 307,17 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/50
tarix15.04.2018
ölçüsü307,17 Kb.
#38662
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   50

 
34 
düĢmanların  insektaryumlarda  kitlesel  üretimi  ve  ardından  inoculatively  veya 
inundatively salımıdır.  
Bu  yöntemde,  doğal  düĢmanlar  böcek  yetiĢtirme  birimlerinde  üretilerek,  ya 
populasyonları güçlendirme amaçlı olarak (inoculatively) veya (inundatively) olarak 
salıverilirler.  Örneğin,  belirli  bir  doğal  düĢmanın  kıĢlamadığı  bir  alana  her  yıl 
ilkbaharda  yapılacak  inoculatively  salımlar,  populasyonun  yerleĢmesine  bir 
zararlının  uygun  kontrolüne  izin  verecektir.  Inundatively  salımlar,  zararlının 
populasyonunun  tamamen  bastırabilecek  çok  sayıdaki  doğal  düĢmanın 
salıverilmesini  içerir.  Augmentation,  doğal  düĢman  populasyonunun  olmadığı  veya 
zararlı populasyonuna yeterli hızda karĢılık vermediği yerde kullanılır.  Bu nedenle, 
Doğal düĢmanların ithali veya korunması yöntemleri ile uygulanabilen Augmentation 
çoğunlukla zararlıların kalıcı baskılanmasını sağlamaz.  
Bu yöntem, doğada mevcut doğal düĢmanların yeteri kadar hızlı çoğalmadığı veya 
uygulanan  tarım  teknikleri  sonucu  bunların  yeterli  yoğunluğa  ulaĢamadığı 
durumlarda,  laboratuvarda  üretilerek  doğaya  salınması  suretiyle  sayılarının 
artırılması,  olarak  tanımlanabilir.  Bu  uygulamaya  örnek  olarak,  Mısırkurdu, 
Ostrinia 
nubilalis  (Hubner,  1796)  (Lepidoptera:  Crambidae)
‟na  karĢı  kullanılan  yumurta 
parazitoiti  Trichogramma  evanescens  Westwood  salımları  verilebilir.  Ülkemizde 
Trichogramma türlerinin biyolojik mücadelede kullanılması amacı ile kitle üretim ve 
salım  metotları  belirlenmiĢ  ve  baĢarılı  bir  Ģekilde  uygulamaya  verilmiĢtir 
(CoĢkuntuncel ve KornoĢor, 1996; Öztemiz, 2006).  
   
 
ġekil XX. Mısır kurdu, 
Ostrinia nubilalis (Hubner) ergin ve tırtılı. 
 
KıĢı  geçiremeyen  doğal  düĢmanların  her  yıl  bahar  mevsiminde  kritik  zamanda 
aĢılama  (inoculative)  ile  salımı  yapılmakta  ve  böylece  popülasyonun  oluĢturulması 
ve  zararlının  kontrolü  sağlanabilmektedir.  Örtüaltı  sebze  yetiĢtiriciliğinde  Sera 
beyazsineği,  Trialeurodes  vaporariorum  (Westwood)‟ne  karĢı  Encarsia  formosa 


 
35 
Gahan‟nın düĢük oranda (0.25–2 adet/bitki) periyodik salımı örnek olarak verilebilir 
(Parrella,  1990).  Bu  uygulamaya  verilebilecek  diğer  bir  örnek  de  Turunçgil 
unlubitinin  biyolojik  mücadelesi  için  kullanılan  parazitoid  Leptomastix  dactylopii 
How. ile avcı böcek Cryptoleamus montrozieri Muls.‟dir. Söz konusu faydalı böcekler 
kıĢı geçiremediği için her yıl bahar aylarında salımları yapılmaktadır.  
Ġnoculative,  salım  yöntemine  bir  örnek,  parasitoid  yaban  arısı  Encarsia  formosa 
Gahan‟nın,  sera  beyazsineği,  Trialeurodes  vaporariorum  (Westwood,  1876) 
(Hemiptera:  Aleyrodidae)‟un  populasyonlarının  baskılanması  için  salıverilmesidir 
(Hussey & Scopes 1985, Parrella 1990). Sera beyazsineği, pestisitlerin kullanılması 
ile  baskı  altına  alınması  son  derece  güç  olan,  aynı  zamanda  her  yerde  mevcut  bir 
sebze  ve  çiçek  ürünleri  zararlısıdır.    Orantısal  olarak  düĢük  yoğunluklarda  (ürüne 
bağlı olarak, tipik olarak bitki baĢına 0.25  ile 2 arasında) sera ürünlerinde  ilk sera 
beyaz  sineğinin  fark  edilmesinin  hemen  ardından  yaban  arısı  Encarsia  formosa‟nın 
salıverilmesi, bu zararlının populasyonlarının zarar düzeyine eriĢmesini etkili olarak 
önlemektedir.  KuĢkusuz,  bu  salıvermeler,  parazitoidlerin  pestisitlere  düĢük 
toleranslarına dikkat edilerek, bu iĢe anlam kazandıran entegre ürün idaresi içinde 
yapılabilmektedir. 
  
 
ġekil XX. Sera beyazsineği, Trialeurodes vaporariorum (Westwood). 
Parazitoid ve predatörlerin çoğaltılarak salıverilmesi,  dünya ölçeğinde yaygın zararlı 
yönetim  programlarının  bir  çeĢidini  içermektedir  (Leppla  and  King,  1996).  Doğal 
düĢmanlar  birkaç  farklı  sistemde  (örneğin,  gübreleme  yönetimi,  Ģehirsel  çevreler, 
depolanmıĢ ürün koruma, otlaklar ve ormanlar) zararlıların baskılanması için satılsa 
da,  augmentation  ile  ilgili  ayrıntılı  tahminler,  Ģimdilik  sadece  besin  yetiĢtirme 


 
36 
sistemleri  için  sağlanmaktadır.  Avrupa‟da  yıllık  yaklaĢık  40-60.000  ha  meyve 
bahçesi, üzüm bağı ve sebze ürünleri doğal düĢmanlarla iĢlem görmektedir (Bigler, 
1991). Dünya üzerinde yaklaĢık 5000 ha sera alanında salım esaslı biyolojik kontrol 
Ģekilleri  kullanmaktadır  (van  Lenteren  et  al.,  1997).    ABD‟de,  doğal  düĢmanları 
çoğaltıp salıverilmelerin yaklaĢık %10‟u seralarda, %8‟i fidanlıklarda, %19‟u iĢlenen 
meyve ve kabuklu meyve bahçelerinde ve %3 ekilen sebze bahçelerinde meydana 
gelmektedir  (U.S.  Congress  OTA,  1995).  Yüksek  değerli  ürünlerden  birinde, 
çileklerde,  yararlı  akarlar  sadece  Kaliforniya‟da  arazi  alanlarının  %50-70‟inde 
örümcek  akar  baskılanmasında  kullanılmaktadır  (U.S.  Congress  OTA,  1995). 
Trichogramma  cinsi  yumurta  parazitoidleri  salım  esaslı  biyolojik  kontrollerde  en 
yaygın üretilen ve salıverilen eklembacaklılardır. Bu parazitoidlerin bazı üstünlükleri 
vardır,  orantısal  yetiĢtirme  kolaylığı  ve  doğal  düĢmanlarını  yeme  zararı 
oluĢturmadan  yumurta  evresinde  öldürdükleri  gerçeğidir  (Wajnberg  and  Hassan, 
1994).  Dünya  üzerinde,  yaklaĢık  20  Trichogramma  türü  en  az  22  ürün  ve 
tahminen 32 milyon ha alandaki ağaçlarda birincil lepidopter zararlarının salım esası 
biyolojik  kontrol  programlarında  düzenli  olarak  kullanılmaktadır  (Li,  1994).  Bu 
türlerin  çoğu  hedef  zararlılarda  hızlı  baskı  sağlamada,  örneğin  zamansız 
salıvermelerle büyük sayılarda salıverilmektedirler. 
Biyolojik  mücadelede,  mikroorganizmalar,  laboratuvar  kültürü  ve  her  türlü 
düzenlemeler  için  eklem  bacaklı  doğal  düĢmanlardan  daha  uyumlu  olmaktadır. 
Sonuç  olarak,  doğal  düĢmanların  kullanılmasında  en  geniĢ  ölçekli  ticari  Ģans  (risk, 
cesaret,  giriĢim)  biyo-pestisitler  veya  transgenik  ürünler  geliĢtirmek  için 
mikroorganizmaların,  onların  genlerinin  veya  gen  ürünlerinin  kullanılmasıdır. 
Bununla birlikte, küçük ancak geliĢen bir endüstri, inundative biyolojik kontrol için 
eklembacaklıların kullanılması etrafında geliĢmekte ve inundative yürütülmesi son 
yıllarda belirgin olarak artmaktadır.  
Doğal  düĢmanların  arttırılası  temelde  uğur  böcekleri  (özellikle  Hippodamia 
covergens  Guerin-Meneville)  ve  bahçe  katalogları  ve  fidanlıklarda  (Cranshaw  et 
al., 1996) Mantidler gibi eklembacaklı doğal düĢmanların yaygın olarak temininin bir 
sonucu  olarak  ABD‟de  halk  tarafından  geniĢ  kabul  görmüĢ  bir  uygulamadır.  Bu 
organizmaları  sağlayan  endüstri  son  20  yıldır  ĢaĢırtıcı  bir  Ģekilde  geliĢmektedir. 
Ridgway and Vinson (1977) Kuzey Amerika‟nın 50 doğal düĢman tedarikçi firmasını 
kaydederken, Hunter (1992) 95 tedarikçi firma ve biyolojik kontrol için satılan 102 
farklı  organizma  kaydetmektedir.  Daha  yakın  olarak,  Hunter  (1997)  142  ticari 
tedarikçi  ve  53‟ü  eklembacaklı  predatör  ve  46‟sı  parazitoid  130  dolayında  farklı 


Yüklə 307,17 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   50




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə