Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü
Yüklə 307,17 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.5. Biyolojik Mücadele YaklaĢımları
6 giderleri, 5.000 dolardan daha az olmuĢtur. Narenciye endüstrisine, torbalı koĢnilin denetim altına alınmasından itibaren her yıl milyonlarca dolar kazanç sağlamıĢtır. Kaliforniyalılar Mr. Koebele‟yi, kendisine bir altın saat ve eĢine de bir çift elmas küpe hediye ederek onurlandırmıĢtır. Koebele, kendisine yardım eden Avustralyalı bilim insanları ile birlikte torbalı koĢnilin doğal düĢmanlarını araĢtırmaları sırasında, bir süre için topladığı iki doğal düĢmandan parazitoid sinek, C. iceryae‟nın daha önemli olabileceğini düĢünmüĢtür. Cryptochaetum iceryae, 1200 bireyinin salımından sonara yerleĢmiĢ ve Kaliforniya sahilinde torbalı koĢnilin mücadelesinde gerçekten en büyük etken olmuĢtur. Bu örnek araĢtırmacılar için hangi doğal düĢman türünün baĢarılı olacağına karar vermenin ne kadar zor olduğunu göstermektedir. Bu durumda, Vedalia kınkanatlısının ĢaĢılacak derecede etkili olduğu ortaya çıkarken, gözde tür C. iceryae da ancak daha küçük bir alanda baĢarılı olmuĢtur. Günümüzde, bu uğur böceği Kaliforniya‟nın iç bölgelerinde torbalı koĢnilin kontrolünü sürdürmektedir. Torbalı koĢnil bölgede halen bulunmakta ve hatta R. cardinalis ve C. iceryae‟yı öldürecek Ģekilde pestisit kullanılan meyve bahçelerinde yoğunlukça artmaktadır. Bu durumda, doğal düĢmanlar yeniden salınmalı ve kontrol bir kez daha sağlanmalıdır. Ayrıca, R. cardinalis ve C. iceryae‟nın, torbalı koĢnile karĢı baĢarılı salımlar yaratacak Ģekilde, dünyanın diğer pek çok ülkesine nakilleri yapılmıĢtır (DeBach & Rosen, 1991). Bu örnek, biyolojik mücadelenin akıl almaz derecede etkili olabileceğine erkenci bir kanıt sağlamıĢtır. Bu sistem, bazı açılardan eĢsizdi ve baĢarıyı önceden belli eden pek çok öz niteliğe sahipti. R. cardinalis sadece koĢnil böceklerle beslenen, çok özgün bir türdür ve konukçu dağılımı olabildiğince sınırlıdır. Avcı türlerin çoğu R. cardinalis gibi özgün değillerdir. Ġlave olarak, bu avcı böcek sadece birkaç diĢi bireyinin salımı ile yerleĢme yeteneğine sahiptir. Örneğin, bu böceğin, aynı zararlı ile mücadele için Peru‟da sadece dört diĢisinin salımı ile yerleĢmesi sağlanmıĢtır. Bu uygulamadan sonra ABD‟de çok geniĢ bir alanda yapılan en büyük klasik biyolojik mücadele projesi Lymantria dispar (L.) (Lepidoptera: Lymantriidae)‟a karĢı olmuĢtur. 1890‟lı yıllardan baĢlayarak 1910 ve devamında 1960‟lı yıllara kadar sürdürülen bu mücadele kapsamında 50‟den fazla avcı ve asalak böcek türü ile hastalık etmeni değiĢik organizmalar dünyanın birçok ülkesinden ABD‟ne ithal edilmiĢtir. Bunlar içinde 10 parazitoid ve 2 avcı tür L. dispar salgınlarına karĢı yararlı sonuçlar vermiĢtir. Aynı durum Kanada ve diğer bazı ülkelerde 7 yürütülmüĢtür. L. dispar‟ın klasik biyolojik mücadelesinde avcı ve parazitoit türlerin yanında bazı hastalık etmeni mikroorganizmaların da nakli yapılmıĢtır. Zararlı böceklere karĢı 1800‟lerin sonlarından bu yana uygulanan bu strateji, sadece 1960 ve 1969 yılları arasında takriben 850 salıma ulaĢmakta ve klasik biyolojik mücadelenin zararlı böceklere karĢı kullanılması günümüzde artarak devam etmektedir. Bu yüzyılın baĢına gelindiğinde, yaklaĢık 2100 avcı ve parazitoid böcek türünün klasik biyolojik mücadele için takriben 600 zararlı böcek türünün mücadelesinde dünya üzerinde yaklaĢık 200 ayrı ülke veya adada salımı yapılmıĢtır. Yabancı otlara karĢı klasik biyolojik mücadelede, 1992 yılı itibariyle, dünya çapında ayrıca, yaklaĢık 340 omurgasız herbivor türün salımı yapılmıĢtır. Yukarıda adı geçen çalıĢmalar, zararlı böceklerle mücadelede mekanik ve kimyasal savaĢımın yanında biyolojik mücadelenin yerinin ve öneminin tanıtılmasına ıĢık tutmaktadır. 1.5. Biyolojik Mücadele YaklaĢımları Zararlı böceklerle mücadelede yapay organik kimyasalların yoğun ve denetimsiz kullanılmasının ortaya koyduğu olumsuzluklar nedeniyle, geçen yüzyılın özellikle ikinci yarısından itibaren kimyasal savaĢa alternatif bir yol olarak, biyolojik mücadele araĢtırmaları büyük hız kazanmıĢtır. Bununla birlikte, bilim insanlarının zararlılarla mücadelede doğal düĢmanların kullanılması düĢüncesi, kuĢkusuz yapay kimyasal pestisitlerin ortaya çıkmasından çok önce geliĢmiĢtir. Bunun en çarpıcı örnekleri yukarıda sıralanmıĢtır. Bu stratejinin çok eski geçmiĢi yanında, “biyolojik mücadele” terimi ilk olarak bitki patojenleri ile bağıntılı olarak 1914‟te C. F. von Tubeuf tarafından ortaya atılmıĢ ve ardından 1919‟da H. S. Smith tarafından böceklere uyarlanmıĢtır (Baker, 1987). Biyolojik mücadelenin çoğunun temelinde benzer temel ilkeler bulunsa da, farklı gruplardan zararlılarla mücadele tamamen bağımsız olarak geliĢmiĢtir. Bu farklı gruplardan zararlılarla ve farklı gruplardan doğal düĢmanlarla çalıĢan bilim insanları özel eğitime ihtiyaç duyarlar. Entomolog olarak eğitim gören bilim insanları eklembacaklıların mücadelesi için çoğunlukla ya predatörler veya parazitoidler üzerinde uzmanlaĢırlar, ya da otçul eklembacaklıları yabancı otlara karĢı kullanmak üzere botanik ve entomoloji bilgisine sahip olurlar. Mikrobiyoloji, botanik ve bitki patolojisi bilgisi, bitki patojenleri ile mücadelede çalıĢan veya yabancı otları mikroplarla kontrol etmek için çalıĢan bitki patologları için gereklidir ve eklembacaklıların mücadelesi için patojenler üzerinde çalıĢanlar için de mikrobiyoloji ve entomoloji bilgisi gerekli olmaktadır. Biyolojik mücadele geliĢtikçe, zararlı Yüklə 307,17 Kb. Dostları ilə paylaş:
|