Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü

 
14 
zararlılarla  doğal  düĢmanları  arasındaki  etkileĢimleri  araĢtırmak  için  uzun  yıllar 
çalıĢmak zorundadırlar.  
2.3. Biyolojik Mücadelede ÇeĢitlilik 
2.3 Diversity in biological control 
Biological control differs significantly depending on whether the pests are invertebrates, vertebrates, plants, or microorganisms. For biological 
control  of  invertebrates,  hosts  are  usually  small  and  sometimes  mobile  (at  least  in  some  life  stages).  Emphasis  has  been  on  planteating 
arthropods  and  arthropods  of  importance  to  public  health.  Virtually  all  natural  enemies  used  for  biological  control  of  arthropods  kill  pests 
directly. Mortality of the pest is often very quick with predators but there can be a time lag with parasites or pathogens because they often first 
develop using the hosts as food before killing them. Among pestiferous weeds, pests range from small herbs to large trees; these are stationary 
and, at times, dense. Biological control of weeds requires many individual natural enemies to damage a weed, unless the natural enemy attacks 
the so-called ‘‘Achilles heel” for that plant species (e.g., a part of the plant or its life  cycle that is especially vulnerable), in which case fewer 
individuals could be necessary. Mortality of the weed is always delayed, if the plant dies at all, although growth and seed production would be 
reduced more quickly. Also, in contrast to biological control of arthropods, weeds do not move except through seed dispersal so herbivorous 
natural enemies generally do not have as much difficulty locating their target pests. Weedy plants can ‘‘escape” from a natural enemy through 
establishment of a disjunct population by means of long distance seed dispersal, but finding new isolated plant populations is often less of a 
problem  for  weed-feeding  natural  enemies  compared  with  the  difficulty  for  arthropod-attacking  natural  enemies  of  finding  and  attacking 
mobile  arthropod  pests.  Weeds  are  also  different  from  arthropods  as  pests  because  competition  with  other  plants  can  be  important  in 
mediating the outcome of biological control. If weeds can be partially suppressed by herbivory or disease then the weed can more easily be 
outcompeted by other plants that are hopefully desirable. For the microorganisms causing plant disease, biological control is due to multitudes 
of microbial antagonists that compete with multitudes of plant pathogenic microbes. Both plant pathogens and their antagonists are usually 
tightly linked with specific habitats. For many programs, antagonists are applied preventively, so time before control is effective is not an issue. 
Scientists working to control these diverse pests must adopt very different tactics with relation to the importance and immediacy of the pest 
problem, the type of impact on the pest that is needed, and the ability of both natural enemy and host/prey to disperse. 
 
 
ġekil XX. Sünger örücüsü, Lymantria dispar L.‟ın temel biyolojik evrelerinde görülen 
bazı parazitoid türler.  
 

---

 
15 
2.4. Doğal DüĢman Kavramı 
Ġnsan yeryüzü gezegenini 10 milyon dolayında olabileceği kabul edilen canlı türleri 
ile  paylaĢmaktadır.    Her  bir  tür  dünya  üzerinde  farklı  yerlerde  beslenir,  geliĢir  ve 
çoğalır, ancak gerçekte hiç bir tür bunu diğer türlerden soyutlanmıĢ olarak yapmaz. 
Bir  ölçüye  kadar  bütün  türler,  diğerlerine  daha  fazla  bağlı  olan  özellikle  besin 
zincirinde  daha  yüksek  basamakta  bulunan  organizmalarla  bağlantılıdırlar. 
Kaplanalar  avları  olmadan  yaĢayamayacakları  gibi,  tavĢanlar  da  beslendikleri 
bitkiler  olmadan  hayatta  kalamazlar.    Ġnsanlar  pek  çok  ekosistemde  baskın 
konumdadırlar  ve  beslenmek  ve  barınmak  için  diğer  pek  çok  türlere  bağlıdırlar. 
Özellikle  insan  etkisini  dünyanın  her  tarafına  yayılmıĢ  olduğundan,  insanlar  aynı 
zamanda  pek  çok  organizma  ile  rekabet  etmekte  ve  bu  çok  sayıdaki  rakiplerimizi 
çoğunlukla  “zararlılar”  olarak  bilmekteyiz.  Ġnsan  ta  baĢından  buyana    “zararlılar” 
tarafından  rahatsız  edilmektedir.  Zararlı,  insanın  bazı  kaynaklarının  tedarikini, 
kalitesini veya değerini azaltan bir organizma olarak tanımlanabilir (Flint & van den 
Bosch,  1981).  Zararlı  tanımının  zararlıların  insanları  etkileme  yolarındaki  büyük 
çeĢitlilikten  dolayı  geniĢletilmeye  ihtiyacı  vardır.  Burada  sözü  edilen  kaynaklar  bir 
bitki  veya  besin  amaçlı  yetiĢtirilen  bir  hayvan,  kereste  veya  huzur  olabilmektedir. 
Diğer  bir  kaynak  insan  sağlığı  ve  mutluluğudur.  Zararlılar  taksonomik  olarak, 
mikroorganizmalardan memelilere çok çeĢitli olabilmektedir.  
Ġnsan sağlığı, tarım ve kültür bitkileri ile orman ağaçlarının zararlılarından beslenen 
birçok canlı vardır. Bunlar, doğada canlılar arasında mevcut beslenme iliĢkisinin bir 
gereği olarak zararlıların populasyonlarını baskı altında tutarlar. Bu canlılara, doğal 
ve  biyolojik  mücadele  açısından  doğal  düĢmanlar  adı  verilir.  Bu  canlılar  zararlılara 
saldırarak  onların  populasyonlarını  azaltırlar.  Bu  canlılara  insanların  ekonomik 
çkarları  açısından  ise  yararlı  organizmlar  denir.  Bu  canlılar,  insanlara  zararlı  olan 
organizmalara saldırır ve onların populasyonlarını azaltarak insanlara yarar sağlamıĢ 
olurlar.  
2.4.1. Doğal DüĢmanlarda Aranan Özellikler 
Bir  doğal  düĢman  türünün  baĢarılı  bir  biyolojik  savaĢ  etmeni  olabilmesi  için  bazı 
özelliklere sahip olması gerekir. Bu özellikler aĢağıdaki gibi özetlenebilir. 

 
Doğal  düĢman  sıcaklık,  nem  vb.  çevre  faktörlerine  karĢı  geniĢ  toleranslı 
olmalıdır.  

 
Doğal düĢman konukçusuna zarar verdiği her bitki üzerinde saldırabilmelidir.  

---