Kashfiyotlar •davr nashriyoti

yulduzlar jadvalini 
tuzgan.
Tasviriy geografiya sohasida Beruniy o'zigacha mavjud ma’lu­
motlarni umumlashtirib, o'ziga zamondosh bo'lgan sayyoh va 
savdogarlar to'plagan ma’lumotlar bilan boyitadi. U qoldirgan 
ma’lum otlar Sharq adabiyotidagi geografiya masalalarini yoritish- 
dagi birinchi manba hisoblanadi.
Tarixda Amerika q it’asini 1492-yilda Xristofor Kolumb kashf et- 
ganligi qayd qilingan. Ammo bu borada Beruniyning ilmiy farazi 
mavjudligi ham ma’lum. Olim o'zining «Hindiston» asarida Dunyo­
ning g'arbiy qismida yaxlit bir quruqlikning, keyinchalik Amerika 
deb nomlangan q it’aning mavjudligini yevropalik olimlardan 450 
yilcha oldin taxmin qilib yozgan. Uning bu fikri XV-XVI asrlarda o'z 
tasdig'ini topdi. U joylarning geografik uzoqligi va kengligini aniq- 
lashning yangi usullarini topdi. Dunyoning o'lchamlari haqidagi 
ma’lumotlari hozirgi zamon ma’lumotlariga juda yaqin.
Beruniy ta ’rifi bo'yicha tuzilgan dunyo haritasi va a sl manba
g v A M f A S #

---

Marko Poloning sayohati
Venetsiyalik 
Marko Polo 
(taxminan 1254-1324-yillar) o'sha vaqt- 
larda unchalik ma’lum bo'lmagan Osiyo bo'ylab sayr qilgan birin­
chi sayyohdir. U sharq davlatlari va xalqlarini aniq va batafsil ta’riflab 
bergan hamda Yevropa uchun sirli 
Xitoyni 
ochgan.
Marko Poloning otasi va amakisi savdogar bo'lib, Sharqda savdo- 
sotiq bilan shug'ullanishgan. Ular ko'p yillar Chingizxonning nabira- 
si Xubilay xonga xizmat qilishgan. 1270-yilda ular Venetsiyaga qaytib 
kelishgan, biroq birmuncha vaqt o'tib Eron orqali Mog'uliston impe- 
riyasiga va 
Oltin 0 ‘rdaga 
qarab yo'l olishgan, bu safar ular o'n yetti 
yashar Markoni ham o'zlari bilan olib ketishgan. 1271-1275-yillarda ular 
dengiz orqali Kichik Osiyoning janubiy-sharqiy qirg'oqlariga chiqish- 
gan, u yerdan quruqlik orqali Xitoyga (Arman tog'lari, Mesopatami- 
ya, Eron tog'lari, Pomir va Qoshg'ar orqali) borishgan. Xitoyda Polo 
Xubilay xonga yoqib qolgan va unga 15 yil xizmat qilib, yaxshi marta- 
balarga erishgan, xizmat davomida u mamlakatning turli viloyatlari- 
ga tashrif buyurgan. U mamlakatni boshqarish qanchalik murakkab 
ekanligiga ishonch hosil qilgan, masalan uning pochtatizim i shuncha- 
lik samaradorli ediki, imperiyaning turli burchaklaridan xabarlar atigi 
bir necha soat ichida poytaxtga yetib kelardi (300 ming ot pochta xiz- 
matini amalga oshirardi).
Venetsiya. Marko
Poloning Osiyoga
safari shu yerdan
boshlangan

---

Marko Polo
buyuk xon saroyida
10 yildan ortiq
xizm at qildi
1295-yilda Venetsiyaga qaytgan Marko Polo Genuya bilan bo'lgan 
to'qnashuvda ishtirok etadi va 1297-yilda asirga tushadi. Qamoq- 
da o'tirgan vaqtida u hamxonasiga o'z sayohati haqida gapirib berib 
yozdiradi.