Kashfiyotlar •davr nashriyoti

 
■
Skandinaviyaliklar azaldan m ohir va dovyurak
dengizchilar blishgan.

---

16
Vikinglar kashfiyoti: Grenlandiya
Vikinglardan biri 
Erik Sariq 
qotilligi uchun Islandiyadan surgun qilin- 
gan edi. Bir necha hafta kemada xavf-xatarlarga to'la suzishdan so‘ng 
u va uning sheriklari qalin tuman bilan qoplangan yerni ko'rib qolishadi. 
Ularni zimiston va xilvat qirg'oq qarshi oldi, qirg'oq ortida ulkan muz­
liklar qalashib yotardi. Dengiz sayyohlari qirg'oq bo'ylab janub tom on­
ga suzdilar va orolning janubiy chegarasiga yetib borish uchun 600 km 
dan ortiq yo'l bosib, shu yerda manzil qurdilar. Ular bu yerda turar joy 
izlari, qayiqlarning qoldiqlari va tosh qurollarni topdilar. Orolning eng 
janubida qishni o'tkazgan vikinglar bahorda g'arbiy qirg'oqni ko'zdan 
kechirish uchun yo'lga chiqdilar. 983-yilda Erik yangi yerga 500 ga ya­
qin kishi mol-mulki va uy hayvonlari bilan joylashtirilgan 25 ta kemadan 
iborat butun boshli flotiliyani olib keladi. Tez orada janubiy va g'arbiy 
qirg'oqda odamlar muqim yashaydigan bir necha qishloq paydo bo'ldi. 
Ular dengiz hayvonlari, birinchi navbatda qirg'oqbo'yi atrofida juda 
ko'p uchraydigan, shu sababli Grenlandiya kitlari nomini olgan kitlar- 
ni ovlash bilan shug'ullanishgan. Ular Islandiyaga va hatto Norvegiya- 
ga mo'yna, gaga (qimmatbaho parli o'rdak) pari, kit mo'yi, morjning
Vikinglarning
safar haritasi
iN D I Y A

---

qoziq tishlari, dengiz hayvonlarining terisini 
jo'natib, ulardan non, temir buyumlar, quri- 
lish materiallari, shu jumladan yog‘och-taxta 
olishgan. Grenlandiyaning past bo‘yli daraxt- 
lari faqatgina tinga yarardi. 0 ‘rmonlar Lab­
rador yarim orolidagina mavjud bo'lib, iqlimi 
og'ir bo'lganligi uchun u yerga suzib borish 
juda xavfli edi.
XIII asrga borib orolning aholisi 5 mingga 
yetdi, bu yerda yuzga yaqin kichik qishloqlar 
Knorr - norm anniarning
paydo bo'ldi. Biroq oradan 200 yil o'tib uning 
yuk kem asi
aholisi keskin kamayib ketdi. Bunga nafaqat 
«kichik muz davri» deb ataladigan havoning sovub ketish davri sabab 
bo'ldi, balki grenlandiyaliklarning o'z mustaqilligini yo'qotgan Islandiya 
bilan savdo aloqalarining buzilishi ham o'z ta’sirini krsatdi. XVIII asrda 
bu yerga yangi kolonistlar (daniyaliklar) kelishdi va faqatgina eskimoslarni 
uchratishdi. Normannlar yashagan qishloqlar harobaga aylanib bo'lgan 
edi. XXI asr boshiga kelib bu yerda 58 ming odam istiqomat qiladi.
Grenlandiyani tadqiq qilish - xavfli ish, buning uchun ko'p qurbon- 
liklar qilishga to'g'ri keladi. Misol uchun aynan shu yerda 1930-yilda 
nemis geofizigi 
Alfred Vegener 
halok bo'lgan. Vegener - uch marta 
Grenlandiyaga uyushtirilgan ekspeditsiyada ishtirok etgan. Bu eks- 
peditsiyalarning barchasi o'ta xavfli bo'lgan va olimni mahalliy aholi- 
eskimoslar bir necha bor falokatdan qutqarib qolishgan.
«Grenlandiya» so'zi «yasxil mamlakat» deb tarjima
qilinadi. Unga bu nomni uni kashf etgan kishilar
berishgan. Aslida butun Grenlandiya qalin muz