Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

H am ı  bu  fikxə  ra z ı  o ld u .  B ir b ö y ü k   ayı  g ə tirib   m eym unu  onun  d a - 
Iına  sarıd ılar,  b ə lə d ç ilik   e tm ə k   ü çü n   o rd u n u n   qabağına  saldılar.  X eyli 
yol  g e td ilə r, n ə h a y ə t,  g ə lib   “ M ə rd lə rin  sm aq  m e y d a n ı”  adlanan s ə h ra - 
ya  çatd ılar.  A y ıla r  tə ə c c ü b lə   b ir - b ir in ə   b a x m a ğ a   başladılar.  Səhra  o t- 
suz,  ə lə fsiz ,  su su z,  m e y v ə s iz   idi,  istid ə n   y e rə   ay aq   basm aq,  b ü rk ü d ən  
n ə f ə s   alm aq  o lm u rd u .  E lə  b il  ö m rü n d ə  b u   sə h ra m n  üzünü nəsim  o x şa - 
m am ış,  d o d ağ ım   b a h a r y a ğ ış ı  islatm am ışd ı.
B  e  y  t:  Ən  yaxşı  ağacı  zerərli  tikan,
Ən  yaxşı  heyvanı  zohərli  ilan!
B u rad a  e lə   sa m   y e li  ə s ird i  ki,  ə s ə ri  k im ə   d ə y sə y d i,  qaralıb  k ü lə 
d ö n ə rd i,  e lə   b ir  g ü n ə ş   ş ığ ıy ırd ı  ki,  z ə rrə s i  d ə ry a y a   düşsəydi,  quruyub 
sə h ra y a   ç ev rilərd i.
M e y m u n  d ed i:  -   T ə lə s m ə k  la zım d ır,  g ü n  b atan a q ə d ə r bu biyabanı 
k eçib,  sübh  a ç ıla n a   q ə d ə r  o  n a d a n la rın   d u d m a n ın a   od  vuraq.
A y ıla r  s ü rə tlə rin i  a rtırıb   sə h ra n m   d ə rin lik lə rin ə   getdilər.  G ün 
batd ı,  g ecə  d ü şd ü ,  la k in   m e y m u n la rd a n   b ir  h ə n irti  belə  eşidilınədi. 
S ə h ə r açıldı,  g ü n   ç ıx d ı, y e n ə   d ə  m e y m u n la rd a n  b ir ə s ə r görünm ədi, bir 
x ə b ə r  bilinrr.ədi.  A y ıy a   m in m iş  m e y m u n   isə   h ey   tələsd irir,  az  qaldıq- 
larını  b ə h a n ə   e d ə r ə k   o n la rı  lap  c o h ə n n ə m in   g ö b ə y in ə   sürükləyirdi.  O 
q ə d ə r  g e td ilə r  k i,  ta q ə td ə n   d ü şd ü lə r.
G ü n ə ş  z irv ə y ə   q alx d ı,  h a v a   qızdı,  d a ğ   q ızard ı,  daş  közərdi,  səhra 
d əm irçi  kürəsi  k im i  od  s a ç m a ğ a ,  c ə h ə n n ə m   kim i  zəbanə  çəkm əyə 
b aşlad ı.  Q ara  s ə m u m   y eli  ə s ir,  istid ə n   b e y in   ə riy ir,  atəşdən  dodaqlar 
q u ru y u b   p a rç a -p a rç a   o lu rd u .  B u   v ə z iy y ə ti  göron  ayıların  əm iri  üzünü 
m ey m u n a  çev irib   d ed i:  -   B u ra   lap  b ə rə u t  çö lü   im iş  ki,  hərarətdən  dil 
y anır,  c iy ə r  k ab ab   o lu r.  S ə n   n ə   ü çü n   bizi  b u ra   g ətird in ?
M ey m u n   dedi:  -   Ey  ü r ə k lə r ə   d ağ   ç ə k ə n   zalım !  B u  gördüyün  əcəl 
sə h rasıd ır,  o  ə s ə n   q a ra   y el  ö lü m   elçisi.  M in   c a n ın ız   olsa,  biri  də  qur- 
tarm ay acaq d ır.  İndi  b ir  a z d a n   sə m u m   y eli  g ü c lə n ib   tufana  çevriləcək, 
sizin  m u rd a r  b o d ə n in iz i  y a n d ırıb   k ü lə   d ö n d ə rə c ə k d ir.  Onda  siz  bilər- 
siniz  ki,  ev ləri  y ıx ılm ış,  q ə lb lə r i  d a ğ la n m ış  m ey m u n lar nələr çəkm iş- 
lər.  O n la r  bu  sö z d ə   ik ə n   q a ra   y e l  tu fa n a   çev rild i,  b ü tün  ayılar  qaralıb 
k ü lə  d ö ndü.  M e y m u n   isə   ö z   h ə y a tın ı  q u rb an   v erm ək lə  güclü  bir 
d ü şm ə n d ə n   in tiq am   aldı.
Toyin  olunm uş  vaxt  golib  çatd ıq d a  m ey m u n lar  q ayıdıb  öz  m o s- 
kənlərinə  g əld ilər,  ayıları  orda  g ö n rıəy ib   çox  şad  o ld u lar  v ə   e y ş-işro t 
içində  yaşam ağa  başladılar.
Bu  m əsəli  g ətird im   padşaha  m olum   ola  ki,  intiqam   alm aq  üçün 
mala  v ə  cana  bax m azlar,  dost  y o lu n d a  ö lm əy i  ş ə r ə f  hesab  edərlər.
SİÇAN VƏ  QURBAĞA
Rəvayət. 
Siçan  dedi:  -   R ə v a y ə t  e d irlə r  ki  bir  siçan  bir  çeşm o 
kənarında  m ə sk ə n   salm ışdı.  O  ç e şm ə d ə   b ir  q urbağa  o lurdu.  Ö zünü 
günə  v erm ək çü n   h ə rd ə n b ir  çıxıb  bulaq  b aşm a  g ə lərd i.  B ir  gün  y en ə 
çeşm ə  b aşına  gəlm işd i.  K eçən  gün  dam ağı  ç a ğ   idi,  g ah  vaqqıldayır, 
gah  quruldayır,  öz sə sin d ə n   vocd ə g ə lir,  c ə h - c ə h   v u rm aqda  bülbiildon 
üstün  olduğunu  zən n   edirdi.
B  e  y  t:  Doğrudur sosi  boğuq,  yeknosoqdi  novası,
Ancaq  coh-coh  vurmaqda  böyükdii  iddiası.
Siçan  b ir  m ü d d ət  öz  kaşan əsin d o   oturub  q u rb a ğ a \a   quhıq  asdı. 
onun  toranosini  yam an  b əy ən d i.  S onra  d av am   gotiro  b ilm o y ib   d ışan  
gəldi.  Q u rb a ğ a   özünü  x anondə  hesab  etdiyi  üçün  siçaıı  da  roqqaso 
hesab  cdib  o y n am ağ a  başladı.  G ah  n azlam b  boynunu  burdu,  galı 
sıçrayıb  q u y ru ğ u   üsto  durdu.  Siçanın  bu  h ə ro k o ti  qurbağanm   xoşuna 
goldi,  ol  ç ald ı,  aforin  dedi.  Siçanla d o st olm aq  xoyalına diişdü.  X iılaso, 
onlar  tezlik lo   dil  tapıb  yaxınlaşdılar,  so d aq ətd o n   dəm   vurub,  vofadan 
söhbot  açdılar.  S onra  bir  ycrdo  e y ş -iş rə tə   m oşğul  olub,  qo rib o   ro v a - 
y o tlər  vo  o n tiq o   h ek a y o lo r danışm ağa  başladılar.  Siçan  ilo  qurb ağ an m  
bu  yoldaşlığı  u zun  m ü d d o t  davam   etdi.  Bir  gün  siçan  q u rb ağ ay a  dedi: 
Ey  m onim   o ziz vo  ırıehriban  dostum , bozon  clo  vaxt olur ki,  soni  g ö r- 
mok,  dordim i  sö y lo y ib   üroyim i  boşaltm aq,  y a  sevincim i  bildirib  şa d - 
lanm aq  istoyirom .  Lakin  həm işo  soni  tapm aq  m üırıkün  o lnıur.  Son  ç e - 
şm o  içindo,  m ə n   bulaq  konarında!  Ç ağırıram ,  suy u n   şırıltısından  c ş it- 
m irson,  qışqırıraırı  q u rb ağ aların   qurultu su n d an   cavab  vcro  bilm irson, 
elo  bir  to d b ir  g ö rın o k   Iazım dır  ki,  m on  çc şm ə   konarına  golondo  son 
xobordar  o la sa n ,  m o n im   g əldiyim i  bilib  o  saat  k ən ara  çıxasan.  Q u r- 
bağa  dedi:  -   q ard aşım ,  lap  düz  buyurursan,  e lə   m on  d ə  o  dorddoyom , 
lakin  ha  fik irlə şirə m ,  b ir  ç a rə   tapa  b ih n irə m .  Son  bu  barodo  no  fik ir- 
doson?  Siçan  dcdi:  -   M o n im   təklifım   b u d u r  ki,  b ir  ip  tapıb  b ir  ucunu

---

sən in   ayağına  b ə n d   e d ə k ,  b ir   u cu n u   m ə n im   a y ağ ım a  peyvənd.  M ə n  
suy u n   k ə n a rın a   g ə ld ik d ə   o  ip i  d artaram ,  s ə n   d ə   g ə lm ə y im d ə n   x ə b ə r -  
d ar olub  k ən ara ç ıx arsan .  Ə g ə r  s ə n  d ə   h ə rd ə n b ir m ə n i  görm ək istə sə n , 
b elə  ed ərsən .
İki  tə r ə f  d ə   b u n a   razı  o ld u .  O n la r  h ə m iş ə   b u   şərti  yerinə  yetirir, 
b ir-b irin d ə n   x ə b ə r  tu tu rd u la r.  B ir gün y e n ə   siçan  q urbağanm  g ö rü şü n ə 
g ə lirk ə n  havada u ç a n  b ir q a rğ a n ın  g ö z ü   o n a  sataşdı,  g ö y d ən  g ə lə n  b ə la  
kim i  böyük  s ü rə tlə   en ib   o n u   c a y n ağ ın a  v u rd u   v ə   y en ə  dərhal  g ö y ə 
qalxdı.  A yaqları  ey n i  ip lə   b ir - b ir in ə   b a ğ lı  o ld u ğ u n d an   bir  az  k e ç m ə - 
m ışdi  ki,  qurb ağ a  d a  k ə llə m a y a lla q  h a v a y a  q a lx m a h   oldu.  B unu g ö rən  
ad a m la r tə ə c c ü b lə   b ir - b ir in ə   d e y ird ilə r:  -  Q ə rib ə   işdir,  sən heç  q arğ a - 
nın  q urbağa  a p ard ığ m ı  g ö rü b sə n ?
Q urb ağ a  b u n u   e ş itc ə k   b a şı  aşağı  qışq ırd ı:  -   M ə n i  qarğa  tu tm am ış- 
dır,  siçanla  d o stlu q   b u  b ə la y a   salm ışd ır.  T a y ın ı  tap m ay an ın   taleyi  b elə 
olar.
O d u r d e y ib lə r k i,  a x ta r  ta y ın ı  tap.
B  e y t:  Ə l-am an  nacins  dostdan,  ol-am an,
Yaxşı  dost tapsan,  buraxma heç  zaman!
OĞRULAR VƏ DURNALAR
Rəvayət. 
Q ü b b ə rə   d ed i:  -   R ə v a y ə t  e d irlə r  ki,  R ey   şəhərində  bir 
y oxsul  d ərv iş  v a r  idi,  əli  a ç ıq lıq d a ,  sö zü   d ü z lü k d ə ,  xeyirli  m ə slə h ə t 
v erib,  faydalı  n ə s ih ə t  e tm ə k d ə   şö h rə t  q a z an m ışd ı.  O n u n  adına D anadil 
d e y ə rlə rd i.  O   ş ə h ə rin   ə h a lisi  o n a   c a n - d ild ə n   m ə h ə b b ə t  edərdi.
B  e  y  t:  Elo  ki,  mərifotli  oldu  insan,
Ona  de,  can  da  qurban,  baş  da  qurban.
H ə m ə n   d ə rv iş  b ir  d ə fə   s ə f ə r ə   g e tm ə k   x ə y a lın a   düşdü.  T ək-tənha, 
p u lsu z -p a ra sız ,  d o s ts u z -y o ld a ş s ız ,  p a y -p iy a d a   sə h ra y a   yollandı.
D em ə, bu y o ld a   b ir d ə s tə   q u ld u r v a r im iş.  O n la r D anadilə rast g əl- 
d ilər,q u ld u rb aşı  o n u n   ö ld ü rü lm ə s in i  ə m r  etd i.  D an ad il  işdən  xəbərdar 
o lcaq  dedi:  -   N eçin   ö ld ü rü rsü n ü z ?   Ə g ə r  d ü n y a   m a lın d an  ötrüdüsə, elə 
varım   y o x d u r ki,  işin iz ə   y a ra y a ,  m ə q s ə d in iz   b u n ları  alm aqdırsa, qoyun 
sizin  o lsun,  lakin  m ə n i  ö ld ü rm ə y in .
Q uldurlar onu salam at buraxm aqdan  eh tiy at edib, yen ə d ə  ö ld iirm ə- 
yi m əsləh ət bild ilər v ə  bu fikirdə ə lb ir olduqlarını ona bildirdilər.  Y azıq 
yalvarıcı  baxışlarla  ə tra fa   baxdı,  rə h m ə   g ə lə c ə k ,  im dada  çatacaq  bir 
adam  tapm adı.  Ü zünü  g öyə  çevirdi.  O rada  q a ta r-q a tar  uçan  bir  d ə stə  
duma gördü.  O nlar D anadilin  başı  ü stə  çatdıqda qaqqıldaşdılar.  D anadil 
onlara m üraciət edib dedi:  -  Ey x o şq əd əm , x o şx ə b ə r dum alar!  B unların 
məni  öldürm əsini  heç  kos  b ilm əy əcək d ir.  O d u r  ki,  sizi  and  verirom  
oxuduğunuz  o  ism i-ə z o m in   h ö rm ətin ə,  q ə rib lə r  im dadına  çatan  o  si- 
m urqların  m o rh ə m ə tin ə ,  m ənim   intiqam ım ı  b u   n am ərd lərd o n   alın, 
qoym ayın  nahaq  qan  y e rd ə   qalsın.  D u m alar  qaqqıldaşıb  keçdilər,  q u l- 
durlar  q ə h q ə h ə   çə k ib   güliişdülər  v ə  istehza  ilə  dedilər:  -   İsm -şo rifin  
nədir?  D ərviş  dedi:  -   D anadil.  D edilər:  -   Bu  ad  sən in   şə n in ə   layiq,  a ğ - 
lına  m üvafıq  deyildir.  S on  necə  D anadilsən  ki,  h ə lə   in d iy ə  q ə d o r q u ş- 
ların  dam şm adığını,  dil  başa  düşm ədiyini  b ilm irsən   vo  on lara  şikayot 
edirsən.  D em oli,  sən  aqıl  deyilsən,  nadansan.  N ad an   və  axm aq  adam ın 
qanı  isə  halaldır,  sən i  ö ldürm əyin  heç  bir  gün ah ı  yoxdur.  D anadil  no 
q ə d ə r y a lv a r-y a x ar e td isə , faydası olm adı.  A xırda quldurlar tökülüb y a - 
zıq  dorvişi  q ətl  etd ilər,  o lan -q alan ın ı  götürüb  getdilər.
Elə  ki,  y oxsul  d o rv işin   qətl  x o b əri  ş ə h ə rə   çatdı,  tan ıy an lar yas  q u - 
rub  ağladılar,  o na  bir  m ü d d ət  m atəm   saxladılar.  Sonra  intiqam   alm aq 
üçün  qatillori  a x tarm ağ a  başladılar.
G ün  k eçd i,  ay  d o lan d ı,  bayram   g ə lib   çatdı.  Ş əhorin  roisi  qurban 
kosib,  sə h ra d a   sü frə  açdı,  cam aatı  qonaq  çağırdı.  Y oxsul  dorvişi  öld ti- 
ron  q u ld u rlar d a  bu rad a b ir guşoyo  çək ilib  y em o k lo   m əşğul  oldular.  Bu 
zam an  uzaq d an   q a ta r-q a ta r  uçub  g ə lə r   bir  d osto  d u m a  göründü.  Q u l- 
durlardan  biri  q c y ri-ix tiy a rı  olaraq  istehza  ilo  dedi:  -  D eyoson,  d u r- 
nalar  D anadilin  intiqam ını  alm aq  üçün  düz  bizim   üstüm üzə  golirlor.
Bu  sözü  cşid ib   q azıy a  çatdırdılar,  qazının  adam ları  tökülüb  q u ld u r- 
ların  ham ısını  tu td u lar.  Y oxlam a  ap arıb   h əq iq o ti  aşkara  çıx artd ılar  vo 
dorvişin  in tiq am ın ı  o n lard an   aldılar.
Şahım ,  bu  m osoli  d ed im   bıiosiniz  ki,  qan  n ah aq   ax ıd ılan d a  quşlar 
da  intiqam   ala  bilər.

---

BALIQÇI VƏ TƏLƏBƏLƏR
Rəvayət. 
Q o n a q   dedi:  -   R ə v a y ə t  e d irlə r  b ir  d ərv iş  v a r  id i, 
o v çu lu q la  m ə şğ u l  olardı,  x ü su silə   balıq  tutm aqda  çox  m ə h a rə ti  v a rd ı.
B  e  y t:  Çevik  quşu göydə  oxla vurardı,
Cəld  balığı  göldə  əllə  tutardı.
B ir gün  to ru n u   ç ə m ə n lik d ə   qurm uş,  özü  isə  pusquda o tu rm u şd u .  B u  
zam an   üç  quş  en ib   torun  ətrafında  d ə n lə m ə y ə   başladı,  elə  b u   d ə m d ə  
h am an tə rə fd ə n  h a y -k ü y  qopdu,  m übahisə  səsləri  eşidildi.  O vçu  q o rx d u  
q u şlar  səsi  eşidib  qaçsm lar.  Pusqudan  çıxıb  gördü  iki  tə lə b ə d ir,  e lm i 
m ü b ah isə ed irlər,  ancaq b ir-b irin i başa sala b ilm əd ik ləri  üçün az q a lırla r 
savaşsınlar.  O v çu   o n la n n   y an m a  gəlib  yavaşdan  yalv arm ağ a  b a şla d ı  v ə  
dedi.  -  E y elm  k an ları  v ə   fə z ilə t  sahibləri!  X ahiş  e d irə m   lü tf ed ib   b ir  az 
sakit  olasınız,  bu  quşlar  hürküb  qaçm asınlar,  m ə n im   d ə  z ə h m ə tim  
h ə d ə rə   getm əsin.  T ə lə b ə lə r  dedilər:  -   B iz  bir şərtlə  sakit  olarıq,  tu td u - 
ğun  quşlardan  h ə rə m iz ə   birini  verəsən.  O vçu dedi:  -   M ənim   ə z iz lə rim ! 
N ə   dam şırsm ız,  n ə   tutm uşam   ki,  sizə  d ə   n ə   verim .  M ən   b ö yük  b ir  a ilə  
sahibiyəm , b u rad a v u r-tu t ü ç  quş var,  onun da ikisini  sizə  v ersəm ,  m ə n ə  
n ə qalar, ondan ə h l-ə y a lə  n ə  çatar? T ə lə b ə lə r dedilər: -  S ən h ə r g ü n  g ah 
quh  vurursan,  g ah   b alıq   tutursan,  az  yesən  d ə  olar.  Biz  isə  quru  ç ö rə k - 
dən,  duru  sudan  b aşq a  bir  şey  görm əm işik,  ov  əti  d ilim izə  d ə y m ə y ib , 
kabab  iyi  b u m u m u za.  N ahaq  yalvarm a,  əl  çək əsi  deyilik.  Y a  şərtim izi 
qobul  et,  ya  b u   saat  elə  qışqıracayıq  ki,  quşlar  uçub  qaçsın.  O vçu  n ə 
q ə d ə r a h -z a r etd isə,  fayda verm ədi.  M üəllim in sözü tə lə b ə y ə  k a r e tm ir- 
sə,  o v çununku n e c ə   tə sir e d ə   bilər?!
T ə lə b ə lə r   ö z  d e d ik lə rin d ə n   d ö n m ə d ilə r  ki,  d ö n m ə d ilə r.  O v çu  
ax ırd a  n açar q alıb   razı  o ld u   v ə   ipi  çokib  quşların  h ə r üçünü  tutdu.  S o n - 
ra  y e n ə   dil  tö k ü b   y a lv a rm a ğ a   başladı  v ə   dedi:  -   Ey  əsrim izin  b ö yük 
a lim lə ri,  d ö v rü m ü zü n   m isilsiz  filosofları,  m ən   fo q irə  rəhm   edib  q u ş - 
lard an   ə l  çək in ,  g e d in   elm i  m ü b ah isən izi  edin.  A xı  bu  quşlarda  n ə   can 
v ar ki,  siz  o n a ta m a h   salm ısın ız?  T ə lə b ə lə r  dedilər:
Quş  deyil,  qırqovuldur bunun  hor biri,
Insan  yemək  istoyir  lap diri-diri.
S o n ra  ə la v ə   e td ilə r:  -   K işi  tü p ü rd ü y ü n ü   yalam az,  söz  v erib sən , 
şərtin i  d ə   y e rin ə   y e tirm ə lisə n .
Ovçu  gördü  ki,  rica  qapıları  b ağlanm ış,  üm id  sapları  qırılm ışdır. 
Quşları  ata  malı  kim i  b ö lm oyə  vo  h o rə sin ə   birini  v e rm əy o   ınocbur 
oldu  və  dedi:  -   G örd ü n iiz  ki,  m ən iın   sizə  n ə   qodor  xeyrim   doydi. 
V an m ı-y o x u m u   siz in lə   ton  böldüm ,  indi  siz  do  no  iisto  m übahiso 
etdiyinizi  deyin  ki,  m on  də  sizin  b iliy in izd ən   feyzyab  olub  fayda 
götiirüm.  Ə g ər  düzünii  dcm osoniz,  quşları  sizo  halal  ctm oyocoyom . 
T oləbəlor gülüb  d e d ilə r  ki,  biz  balığın  xonsalığı  üstə  m ü b ah iso   edirik. 
Ovçu  soruşdu:  -   X onsa  nodir?  T ə lo b o lə r  d e d ilər:  -   X onsa  odıır  ki,  ııo 
m üzəkkor ola,  no  m iionnos.  Yoni  n ə  erkok  ola,  nə  dişi.
O vçu  bu  sözü  yad m d a  saxladı.  Sonra  ev in ə  gedib  ohvalatı  arvad- 
uşağına nağıl etdi. G ecən i  bir quşla keçinnoli oldular.  Elə  ki,  səhor oldu, 
Günoşin qızıl qanadh  quşu öz yuvasından p ərv az edib aləm i  işıqlandırdı. 
ayın  güm üş  rəngli  şüası  ütüqdə  gizləndi.  O vçu  torunu  götiirüb  dərya 
kənarına  gəldi,  ya  b əx t  deyib  donizə  atdı,  bir  az  keçdi,  tonı  dartdı,  oliııo 
ağır  gəldi,  çokib  çıxartdı,  gözü  balığa  sataşcaq  ağzı  açıq  q fld ı.  O,  holo 
öm ründə  belo  gözol  balıq  gönnəm işdi:  rəngi  ləl  kimi  yanır,  dorisinin 
pullan  otrafa  işıq  salırdı,  boyu  uzun,  əti  lətif,  z ə r if  idi.
O vçu  bir  m iiddot  on u n   rong,  su rə t  v ə  q iy afəsin o   tam aşa  ctdikdon, 
b o y -b u x u n u n a  h e y ra n -h ey ran   baxdıqdan  sonra  dedi:  -   H olo  hcç  bir 
balıqçı  toru  in d iy ə  q o d o r  belo  bahq  g ö rm om işdir.  H ayıfdır  m on  buııu 
öldüriim ,  yaxşısı  b u d u r  ki,  onu  diri  saxlayıb,  şaha  töhfo  aparıın.  Bolko 
o,  bunun  q o drin,  q iym otin  bilib  m ono  x o lət vo  onam   vcro.  V crınoso  do 
bir  xidm ot  ctm iş  olaram .  Balıq  da  b ilm o sə,  xalıq  bilər.
S onra  balığı  su  ilo  dolu  z o rif  bir  qab  içino  salıb,  birbaşa  şahııı 
sarayına  g oldi.  Şah  tə z o   balığı  çox  scvordi.  O ,  bunun  iiçün  lıoyotdo 
böyiik  bir  göl  tik d irm iş,  onu  göz  yaşı  kimi  şirin  su  ilo  doldurm uş, 
içorisino  ço x lu   m iqdarda  m ü x to lif  balıq  saldırm ışdı.  K önlü  balıq 
istoyondə  q ay ığ a  m inib  vo zir-v ü zo ra,  o m ir-iim o ra  ilo  o rad a  gozor, 
balıqlarm   üziişüno  tam aşa  cdor  vo  xoşu  goldiklorini  tutdıırııb  ordaca 
qızartdırardı.
Şahın  balıq  tan ım aq d a  da  xüsusi  m oharoti  vardı.  Şah  bu  gıin  do 
qayığa  m in m işd i  ki,  o vçu  golib  balığı  padşaha  təq d iın   ctdi.  Şah  balığı 
görüb  hcyran  qaldı,  b a h q ç ıy a   min  d in a r  qızıl  onam   vcrilm osini  oınr 
ctdi.  Padşahın  a d a m ların d an   biri  dedi 
Şah  sağ  olsun,  siz  b iliısin iz  ki, 
balıqçı  çox,  d o ry ad a  iso  balıq  boldur,  hor  b alığ a  ınin  d in ar  onam  
vcrson,  d o n izd o   no  q o d o r  balıq  varsa,  ham ısını  tu tu b   sizin  h üzurunuza 
gotirorlor.  Bu  d ö v lo tin   azalm asm a,  xozinonin  b o şalm asın a  sobob  ola

---

b ilər.  B alığın  ə n   y ü k sə k   q iy m ə ti  b ir  dinardır.  B irə   m in  verm əy in   n ə  
m ən ası  vardır?
Ş ah  dedi:  -   D o ğ ru   d e y irsə n ,  lak in   sö z  v e rd ik d ə n   sonra  gecdir. 
V ə z ir  dedi:  -   B u   b a rə d ə   b ir  tə d b ir  g ö rm ək   olar,  h ə m   v ə d   y e rin ə  
y e tirilo r,  h ə m   pul  x ə z in ə d ə   qalar.  M ə s lə h ə t  o d u r  ki,  o,  b alıq çıd an  
soruşasım z,  b alıq  e rk ə k d ir,  y a  dişi.  H an sın  desə,  ə m r e d əsin iz ki, g ed ib  
onıın  yoldaşını  d a   g ə tirsin ,  y a   v e rə c ə y im iz   az  p u la  razı  olsun.  Şah  bu 
tə d b iri  b ə y ə n d i,  b a lıq ç m ı  çağ ırıb   dedi:  -   B u  b a lıq   m ü ən n əsd ir,  ya 
m ü z ə k k ə r?   Y ə n i  d işid ir,  y a   erk ək ?
B alıqçı b ir az d u ru x d u ,  şa h m  b u rad a b ir k ə lə k   işlətd iy in i duy d u , n ə  
d e y ə c ə y in ə   m ə ə ttə l  q ald ı,  sonra  x ə y a la   daldı.  B ird ən   tə lə b ə lə rin  
m ü b ah isəsin i  x a tırlad ı,  fık irlə şib   o n ların   ö y rətd iy i  sözü  y ad ın a  saldı, 
so n ra  dedi:  -   E y   şə h riy a r,  b u   b alıq   x o n sad ır,  y ən i  n ə   dişidir,  n ə   erkək. 
C av ab   şahın  x o şu n a   g ə ld i,  ü zü n ü   v ə z irə   çevirib  dedi:  -   Sözün  n əd ir, 
g et  k işin in   m in   d in a n n ı  v er.  B u  m ə s ə li  dedim   b iliy in   xeyrini  b aşa 
d ü şə sin iz ,  b a lıq çı  iki  q u ş  v e rib ,  b ir  k ə lm ə   söz  ö y rə n d i,  lakin  sonra  o 
söz  o n a  m in  d in ar  q ızıl  q a z a n c   gətird i,  b e lə lik lə   m ə lu m   oldu  ki,  elm in 
faydası  ö y rə d ə n d ə n   çox  ö y rə n ə n ə d ir.
MÜNDƏRİCAT
Misilsiz hind afsanasi 
........................................................................................ 4
İb n -əş  Şah  əl  Farisi  adı  ilo  şö h rət  tap m ış  B eh n u d   ibn  S əhvanın
m üqəddim əsi  .................................................................................................... 39
İbn  M üqəffanm   tərtib   etdiyi  k itab d a  olan  m ü q ə d d im ə   ........................57
B üzürgm ehr  B uxteqam n  “ K əlilə  v ə   D im n ə ”  k itab ın a yazdığı
m ü q əd d im ə 
.......................................................................................................64
T əbib  B arzu y ə  h aq q ın d a  fəsil  ..................................................................... 68
Şir və  Ö küz  fəsli 
............................................................................................. 78
D im nənin  işinin  y oxlanılm ası  fəsli  .......................................................... 122
A labaxta  G öy ərçin   fəsli  ................................................................................142
Bayquş  v ə  Q arğ a  fəsli  ...................................................................................161
M eym un  v ə   T ısbağa  fəsli 
...........................................................................188
Z ahid  v ə  G olin cik   fəsli 
................................................................................198
Pişik  vo  S içovul  fəsli  ................................................................................. 201
Ş ahzadə  vo  Q übboro  quşu  fosli  .............................................................. 207
Şir  vo  Ç aqqal  fəsli  ...................................................................................... 216
A na  şir,  Ç aqqal  və  O vçu  fəsli  .................................................................229
Z ahid  vo  Q o n aq   fosli  ................................................................................. 232
B ilar  və  B ra h im ə  fosli  ............................................................................... 235
Şahzado  vo  onun  yoldaşları  fəsli  ............................................................257
Soyyah  vo  Z o rg o r  fosli 
.............................................................................263
K itabın  sonu  .................................................................................................. 268
ƏLA VƏLƏR
G öyorçin,  T ü lk ü ,  L cylək  v o   ya  b aşqalarına  yol  göstorib  özlori
üçün  bir  iş  b acarm ay an lar  haqqında  fosil 
........................................... 269
Siçanlar  padşah ı  v ə  onun  vozirlori  fəsli 
..............................................270

---

K Ə L İL Ə  V Ə  D İM NƏ
“Ö N D Ə R N Ə ŞR İY Y A T” 
B A K I-2004
B u rax ılışa  m osul:
T exniki  redaktor:
T o rtib a tç ı-ro ssa m : 
K o m p y u tcr  sohifoloyicisi 
K orrcktor:
Ə ziz  G ü h liv e v
R övşən  A ğ a vev 
N ə rg iz  Ə liyeva 
A lia n n a   D ııxanina 
T ahir  O rucov

---

Y ığ ılm ağ a  v erilm işd ir  14.05.2004.  Ç ap a  im zalan m ışd ır  22.12.2004. 
Form atı  6 0 x 9 0   ' / |6.  F iziki  çap  v o rəq i  19.  O fset  çap  üsulu. 
T irajı  25000.  S ifariş  202.
K itab  “ Ş ə r q - Q ə r b ”  m ə tb ə ə s in d ə   çap  olunm uşdur. 
B akı,  A şıq  Ə lo sg o r  küç.,  17.