Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N



Yüklə 14,08 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/124
tarix17.01.2018
ölçüsü14,08 Kb.
#21406
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   124

əl-Miiqoffa tərəfmdon yazıldığını təsdiq edir1. Halbuki  o zaman  islam  dininin 
torofdarları  başqa  din,  məzhob  vo  oqidəyə  inananlara  qarşı  amansız  divan 
tutur,  onların  dorisini  soyur,  diri-diri yandırır,  külünü  göyə  sovururdular.
Ibn-əl-M üqəffanın  dostluqda  möhkəm,  əliaçıq  və  səxavətli  olduğu  haq- 
qmda  da  bir  sıra  rəvayətlər  vardır:  “Belə  nəql  edirlər ki,  İbn-əl-M üqəffa  ilə 
moşhur yazıçı  Əbdül  Homid bin Yəhya bin Ziyad  (750-ci  ildo vəfat etmişdir) 
arasında  böyük  dostluq  və  tam  səmimiyyət  var  imiş.  Səffah,  Ə m əvilərin  son 
xolifəsi  Mərvan Hemarı  moğlub etdikdən sonra Əbdül Həmidi öldürmək üçün 
öz  adamlarım  onu  axtarmağa  göndərdi2.  Bu  zaman  Əbdül  Həmid  gizlində 
yaşayır və qaçqın hesab edilirdi.  O, İbn-əl-M üqəffa ilə bir yerdə olduqda Sof- 
fahın  adamları  qəflətən  içəri  girib,  onlardan  hansınm  Əbdül  Həmid  olduğunu 
soruşdular.  İbn-əl-M üqəffa  öz  dostunu  ölümdən  xilas  etrnok  üçün  böyük 
mordlik  göstorərək  cavab  verdi:  “M ənəm   Əbdül  H əm id” .  Əbdül  Həm id  isə 
İbn-əl-M üqəffanın öz yerinə  edam  ediləcəyindən  qorxaraq  dərhal  dedi:  “T ə- 
losməyiniz,  monim  xüsusi  nişanə  və  olamətlərim  vardır,  başqalarından  soru- 
şun,  sonra  öz  vəzifənizi  yerinə  yetirin” .  Onlar  sorğu-sual  etdilər,  Əbdül  H ə- 
midi  tanıdıqdan  sonra götürüb  apardılar3.
İbn-əl-M üqəffanm  əliaçıqlığı, ağır gündə dost və məsləkdaşlarına maddi 
vo  monəvi  köməyi  haqqında,  çoxlu rəvayot və  hekayolər var ki,  əlbəttə,  on- 
larm hamısmı burdanəql etmək mümkün deyildir.  İbn-əl-M üqəffanın  işlodi- 
yi  şorait,  yaşadığı  mühit Zərdüştilərin,  Manilərin, ümumiyyətlə, başqa din və 
əqidə sahiblərinin aravennəz hobs və təqibləri,  İbn-ol-M üqoffa üzərində qo- 
yulan  ciddi  nəzarot,  nəhayət, onu islam  dinini  qobul  etm əyə məcbur edir.  Bir 
gün  katibi  olduğu  Abbasi  xəlifələrindən  Mənsurun  əmisi  İsa bin  Əliyə  deyir 
ki,  onun  əlilə  islam  dinini  qəbul  etmək  istoyir.  İsa  bu  mərasimin  ordu başçı- 
ları, oyan vo ə şrə f qarşısında icra edilmosini  şərt qoyur.  İbn-ol-M üqəffa razı- 
Iıq  verir.  Həmin  gün  axşam  yemok  vaxtı  çatdıqda  İbn-əl-M üqoffa  Zərdüşt 
adotinə  görə  yem əyə  başlamazdan  ovvəl  zümzümə  etmoyə  başlayır.  Bunu 
göron İsa istehza ilə deyir: -  Sən ki,  sabah  islam dininin qəbul etmək qərarına 
golibsən.  Maqlar kimi  etdiyin bu zümzümə  nə  üçündür?  İbn-ol-M üqəffa ca- 
vab verir: -  Mən bir geconi də əqidosiz,  m əsləksiz yaşamaq istəmirəm.  Saba- 
hısı  gün  İbn-əl-M üqaffa,  ordu  başçıları,  oyan  və oşraf qarşısında  islam dinini 
qəbul  edir,  lakin bu da onu  faciəli  ölümdən,  tiko-tiko doğranıb tondirə  tökül- 
məkdon  xilas edo bilmir.  Akademik  İ.Y.Kraçkovski  bu hadisoyə  işarə edorək 
yazır:  “O zamankı  şəraitin mürəkkəbliyi  İbn-oI-M üqoffam edam edilməsinin
1  “ K elilə  v ə  D im n ə ” ,  T ehran,  1316,  səh.  6  (fars  dilində).
2  Ə bdül  H əm id   M ərvanın  katibi  idi.
3  Ə b d ü l  Ə zim   Q ərib.  “ K əlilə  v ə   D im n ə” ,  T eh ran ,  1316  hicri  şəm si,  m ü q əd d im ə, 
səh.  100  (fars  dilinde).
səbəbini,  bu  edamm  şəxsən  təhqir  edilmiş  nüfuzlu  şoxslərin  intiqamı,  siyasi 
intriqaların  və  ya  fanatik müsəlmanların  şübho  və  təəssübünü  doğuran  “Zın- 
dıq”  dünya  görüşünün  noticəsi  olduğunu  dürüst  müəyyonləşdirmoyo  imkan 
verm ir” 1.
Şərq  məxəzləri  bu  dəhşətli  ölümün  sobobini  on  qısa  şəkildə  belo  təsvir 
edirlər:  “İbn-əl-M üqəffa  homişə  Sufyana alçaq  nəzorlə  baxır,  ağır və  tohqi- 
redici  sözlərlo onun narazılığına sobəb olurdu.  Çox zaman ona m üxtəlif sual- 
lar  verər,  cavabını  eşitdikdən  sonra  deyormiş:  “Q ələt  elədin” .  Sonra  güliib 
onu olə  salarmış.  Deyirlər ki,  Sufyanın bumu çox  böyük imiş vo həmişo  İbn- 
əI-M üqəffa  Sufyana rast gəldikdə  deyərmiş:  “Əssəlamu əleykuma -  yəni hor 
ikinizə  salam,  yəni  sənə və sən  boyda bir adama bərabər olan o  buruna salam 
olsun” .  N əql edirlor ki, bir giin Sufyan deyir:  “Mon susmaqdan heç vaxt ziyan 
çəkib  peşman  olmamışam” .  İbn-əI-M üqəffa  dərhal  demişdir:  “Ona  göro  ki, 
sənin  lal  olmağın on  gözol  bozək,  on qiymətli  yaraşıqdır və  əlbəttə ki,  ondan 
peşman  olmazsan” .  Belo  bir  rovayət  də  var  ki,  bir  dəfo  Sufyan  Abdulla  bin 
Ömər  bin  Əbdül  Əziz  torofindon  Nişapura  omir  toyin  olunmuşdu.  Buranın 
əvvəlki  əm iri  isə  Müsobbeh  bin  əl  Həvari  idi.  İbn-əl-M üqəffa  onun  yanında 
katib  işləyirdi.  Bu  iki  omir arasında yazışmalar başladı.  Elçilər göndərilib  nü- 
m ayəndələr  goldi,  bunların  haınısında  İbn-əl-M üqəffa  yaxından  iştirak 
edirdi.  İbn-əI-M üqoffa  qəsdon  yazışmaları  uzadır,  danışıqlan  toxiro  salıq  vo 
beləliklə,  Müsəbbehin ordu toplayıb hazırlıq görmosinə imkan yaradırdı.  Bu- 
nun  noticosindo  Sufyan  Nişapura  but'axılmadı.  Döyüş başlandı.  Sufyan  moğ- 
lub  edilərok  geri  çəkilməyo  mocbur oldu.
Bundan  sonra onda  İbn-oI-M üqoffaya  qarşı  olan  nifrəti  bir az da  şiddot- 
lonir  vo  hor  yerdo  İbn-ol-M iiqoffa  haqqında  iftiralar  vo  böhtanlar  yaymağa 
başlayır, olino fürsot keçərso, ondan  intiqam alacağını deməkdon çokinmoyir. 
Bir  giin  Sufyan  deyir:  “Allaha  and  olsun,  onu  parça-parça  edocoyom,  bodo- 
ninin  bütün  üzvlorini  bir-birindon  ayıracağam,  elə  edocoyom  ki,  o,  bunu  öz 
gözlori  ilo görsün”.  Bu hadisodon bir az da keçdi.  137-ci  il hicrido xoliio  Mon- 
surun  omisi  Abdulla  bin  Əli  ona  qarşı  üsyan  qaldırdı.  Xolifo  Monsur,  Əbu 
Miislüm  Mərvozinin  sərkordoliyi  altında  ona  qarşı  ordu  göndordi.  Müharibo 
qızışdı.  Abdulla  moğlub  olaraq  öz  qardaşları  İsa  və  Süleymanın  yanına 
Bosrəyo  qaçdı.  Bu  zaman  İbn-ol-M iiqəffa İsanın  katibi  idi.
Xolifo  Monsur Sufyan  bin Müaviyoni  Bosroyo hökmdar toyin etdi  vo ona 
tapşırdı  ki.  İsa  vo  Süleymanı  sıxışdırıb  Abdullahı  onun  yanına  göndormoyo 
mocbur etsin.  Bu  xobor Bosroya çatan  kimi  İsa və  Süleyman  üzr  istoyib  xoli- 
fodon  Abdullahın  bağışlanmasını  xahiş  etdilor.  Noticodə  sülh  borpa  oldu.  İsa 
öz  katibi  İbn-ol-M üqoffaya  əm r  etdi  ki,  bağışlanma  haqda  moktub  yazıb


Yüklə 14,08 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   124




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə