Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

y en ə  sə sin i  çıx arm ad ı.  B a şm a q ç ın ın   h irs  b a şın a   v u rd u ,  q ə z ə b lə n ə rə k  
y e rin d ə n   qalxdı,  d ə llə y in  a rv a d ın ın  b u m u n u  k ə s ə r ə k  o v çuna qoydu v ə  
dedi:  -   Ö z   aşiq in ə  tö h fə   g ö n d ə r.
B aşm aq çın ın  a rv ad ı  q ay ıd ıb   öz b a c d ığ ın ı b u m u k ə s ik  gördükdə k ə -  
d ə rlə n d i,  ço x lu  ü z r istə d i  v ə   o n u  açaraq   y e n ə   d ə   ö zü n ü   sütuna bağladı, 
d ə llə y in   arvadı  isə   b u m u   k ə s ilm iş   h a ld a   e v lə rin ə   q ay ıtd ı.  Z ahid b ütün 
bu  h a d isə lə ri  g ö rü r v ə   e d ilə n   s ö h b ə tlə ri  eşid ird i.
B ir sa a t k e ç d ik d ə n  v ə  b a şm a q ç ın ın   arv ad ı  sak itlə şd ik d ə n   sonra  ə l-  
lərini  k ö y ə  qaldırıb  d u a  e tm ə y ə   v ə  y a lv a rm a ğ a  b a şlad ı v ə  dedi: —tlah i, 
sən   ki  b ilirsən ,  ə rim   z ü lm   e d ib   iftira  d e m işd ir,  sən  o n u   öz  fəzlinə  b a - 
ğışla v ə   m ən im  b u m u m u   ö z ü m ə   qaytar.  B u n u   e şid ə n  başm aqçı  dedi: -  
E y  ifritə,  c a d u g ə r,” b u   n ə   sö z d ü r  d an ışırsa n ?
A rv ad   dedi:  -   E y   q ə z ə b li  z a lim ,  dur,  s ə n in   c ö v r  v ə   sitəm inin  q ar- 
şısında  o  b ö yük  A lla h ın   m ə rh ə m ə tin ə   ta m a şa   et.  G ü n ah sız  olduğum  
üçün  A lla h   b u m u m u   y e rin ə   q ay ta rm ış  v ə   x a lq   iç ə risin d ə   rüsvay  edil- 
m ə y im ə   razı  o lm am ışd ır.  K işi  q a lx ıb   çırağ ı  y an d ırd ı,  sütunun qarşısına 
g əld i,  arvadının  b u m u n u n   y e rin d ə   o ld u ğ u n u   gördü,  o  saat  təqsirini 
b o y n u n a  alaraq  ü z r is tə m ə y ə  b a şla d ı,  tö v b ə   e d ə rə k  bağışlanm asım  x a- 
hiş  etdi.  B undan  so n ra   b e lə   iş lə r   e tm ə y ə c ə y in ə ,  ağ zıg ö y çək ,  sözgəz- 
d irən ,  y alançı  ad a m la rın   iftira sın a   in a n m a y a c ağ ın a   v ə   öz  namuslu, 
duası  m ü stəcab   olan  ism ətli  a rv ad ın ı  in c itm ə y ə c ə y in ə   and  içdi.
D ə llə y in   b u m u   k ə silm iş  arv ad ı  isə  e v ə   q ay ıtd ıq d an   sonra  fikrə 
getdi  v ə   b aşına  g ə lə n   bu  ə h v a la td a n   tə ş v iş ə   düşdü,  qohum -qonşu, 
d o st-a şn a ,  q o h u m -q a rd a ş  a ra sın a   n ecə  çıx acağ ı  v ə  ə rin ə   n ə  cavab  ve- 
rə c ə y i  h aq q ın d a  h iy lə   d ü ş ü n m ə y ə   başladı.  B u  zam a n   d ə llə k   yuxudan 
ayılaraq  arv ad ın a  dedi  ki,  tez  b ü lö v -ü lg ü c ü   h azırla,  böy ü k   bir  adamm 
başını  q ırx m ağ a  g e d ə c ə y ə m .  A rv a d   bir  az  g ö z lə d ik d ə n   sonra  açıq  bir 
ülgücü  d ə llə y in   ə lin ə   verdi,  d ə llə k   bu n d an   q ə z ə b lə n ə rə k   qaranlıqda 
ülgücü  arvadı  tə rə fın ə   atdı.  A rv a d   tez ö zü n ü   y e rə  yıxaraq  h ay-küy qo- 
pardı,  ah  v ə   fəry ad   e d ə rə k   z a rıld a y ır  və  q ışqırırdı:  “V ay   bum um ,  vay. 
b u m u m ü ”  -   A rvadını  b u ru n su z   g ö rə n   d ə llə k   tə ə c c ü b   etdi,  qonşulan 
isə  to p lan ıb   onu  m ə z ə m m ə tlə d ilə r...
Sübh  qaranlıq  p ə rd ə sin i  ü z ü n d ə n  ataraq ö z işıqlı cam alı  ilə dünyanı 
nu ra  q ə rq   etdiyi  zam an   arv a d ın   q o h u m -q a rd a şı  yığılıb  d əlləy i  qazının 
y an ın a  apardılar.  Q azı  d ə llə y ə   d ed i:  -   B u  g ü n ah sız  v ə   təqsirsiz  qadını 
n ə   üçün  b u   g ünə  salırsan ?  D ə llə k   m ə ə ttə l  qalaraq  b ə ra ə t  qazanmaq 
üçün  heç  b ir  söz  tap ıb   d e y ə   b ilm ə d i  v ə   q azı  o n u   cəzalandırm aq  üçün 
h ökm   çıxardı.  Bu  z am an   z a h id   y e rin d ə n   qalx ıb   qaziyə  dedi:
-   Bu  işdə  ehtiyatlı  olub  bir az düşünm ək  və  səbəbini  tapmaq  lazım - 
dır.  Çünki  səbəb olm asaydı,  o ğ n ı paltarı  oğurlam azdı,  dağ keçiləri  tiilkü- 
nü  öldünnəzdilər,  zə h ə r  əxlaqsız  qadını  həlak  etm əzdi,  dəllək  arvadının 
b um unu kəsm əzdi.  Bütün  bu bəlaları biz özüm üz öz başım ıza gətirm işik.
Q azı  əhvalatın  necə  old u ğ u n u   bilm ək   üçün  d ə llə k d ə n   əl  çəkib 
ü zünü  zahidə  t ə r ə f  d ö n d ərd i,  Z ahid  dedi:
-   Ə g ər  m on  m ü rid lərim in   artm ası  v ə  m ə n ə   tab e  olan  adam ların 
çoxalm ası  h ə v ə sin o   d ü şm əsəy d im ,  oğrunun  şirin  d ilin ə   aldanm az  və 
onu  öz  evim ə  b u rax m azd ım ,  o  da  fiirsət  tap ıb   m ə n im   paltarım ı  a p a r- 
m azdı.  Tülkü  horis  v ə  ta m ah k ar  olm asaydı,  qan  içm ə k d ə n   iıntina  e t- 
səydi,  dağ  keçiləri  onu  ö ld ü rın əzd i.  Ə xlaqsız  qadın  z ə h ə rlə   bir  b a şq a - 
sının  h əy atın a  q ə sd   etm o səy d i,  öz  şirin  canını  bad a  v en n əzd i.  B aş- 
m aqçının  arvadı  ism ətli  olsaydı,  kötok  y em əzd i;  d ə llə y in   arvadı  y a ra - 
ınaz,  layiqsiz  işlə rd ə   iştirak  etm əsəy d i,  b u m u   k əsilm o zd i...
K ə lilə   dedi:  -   M on  bunları  ona  görə  sö y ləd im   ki,  b ilə sə n ,  sən   bu 
b əlan ı  özün öz  b aşın a  g o tird in  v ə   onun n ə tic ə sin in  n ə   olacağını  n ə z o rə  
alm adın.
D im no  tosdiq  e d o rə k   dcdi: 
D oğru  d ey irsən ,  bu  işi  m on  ctm işom ,
lakin  indi  nə  m o slo h o t  g ö rü rso n ?
K olilo  dedi:  -   Son  n ə  fık ird o sən ?
D im no  dcdi:  -   M on  o  fik ird o y əm   ki,  inco  hiylo  işlotm ok  və  u sta- 
lıqla to lə  qurm aq  yo lu   ilo bu  işi  d üzəldim   vo hansı  vasito   ilo o lu r-o lsu n  
çalışıb  bu  m aneəni  aradan  q aldırım .  Çünki  yavaş to rp o n ib   türsoti  oldon 
vcrsom ,  ariflor y an ın d a  xar o laram .  Bundan  o lav ə,  m on  ycni  vozifə  a r- 
xasınca  qaçm ıram   vo  elo  b ir  şcy  tələb   etm irom   ki,  m oni  acgöz  vo 
tam ahkar adlandıralar.  B ir n c ç ə   şey var ki,  ad am lar onları  olo  kcçirm ok 
üçün  h iy lə  işlodib,  to d b irg ö rm o y i  rova bilərlo r.  O  şcy lo r bunlardır:  o l- 
don  çıxm ış  qazancı  geri  q ay tarm aq   vo  m övcud  zorori  aradan  q ald ır- 
m aq,  m övcud  q azan cı  oldo  sax lay ıb ,  g ə lə co k d o   baş  v ero   b ilo cək   fo la- 
kotin  qarşısını  alm aq ,  xcyri  yax ın laşd ırıb   şori  uzaqlaşdırm aq.
M on  ovvolki  m ö v q cy o   q ay ıtm aq   və  ə v v ə lk i  kim i  rahat  yaşam aq 
ozm indo  oldu ğ u m d an   gorok  elo  bir  k ələk   quram   ki,  ö k ü z  ycr  üzü  ilo 
vidalaşıb  y er  altını  ö zü n o   v o to n   etsin.  B u,  h ə m   m ən im   üroyim i  sa k it- 
loşdiror,  hom   do  şirin  x e y rin ə   olar.  Ç ünki  şir  ö k ü zə  etdiyi  yaxşılıq  vo 
m ə rh ə m ə td ə   ifrata  varm ış,  bu  işd ə  ə d a lətsizlik   göstorm işdir.
K əlilo   dedi:  -   M ən   ö k ü zü n   v ə zifəsin in   artırılm asın d a  şirdə  heç  bir 
nöqsan  g ö rm ü rəm .  D im n ə  dedi:  -  O nun  şirə y ax ın laşd ırılm asın d a  ifra -

---