Kərimov Erkin İnqilab oğlu Kommersiya banklarında veksel əməliyyatları
Yüklə 1,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
45
səbəbdən müqavilədə vekselin bazar dəyəri və müqavilənin imzalandığı günə onun girov dəyəri qeyd olunur. 13
[7] Girov qoyan girov saxlayana təminat verməlidir ki,ötürülən girov veksel ona məxsusdur,əsli ilə doğrudur,heçkimə satılmayıb,qeyri Ģəxslərin girov predmeti kimi çıxıĢ etmir,mübahisə obyekti deyil,həbsə altında deyil,heç bir üçüncü Ģəxsin vekselə dair hüququ yoxdur. Həmçinin müqavilənin Ģərtlərinə,vekselin bazar qiymətindən asılı olaraq girovun dəyərinin dəyiĢdirilməsi haqda əlavə Ģərtlərlə təsbit edilmiĢ bəndi də salmaq olar.Müqavilədə girov qoyanın ĢərtləndirilmiĢ öhdəliklərə qismən və ya tam əməl etmədiyi təqdirdə,girov saxlayanın girov dəyərindən müəyyən hissədə gəlir götürmək halları da öz əksini tapa bilər. Vekselin girova ötürülməsi və ya qəbulu sadalanan sənədlərinin mövcudluğu əsasında aparılır:girov müqaviləsi,vekselin qəbul-ötürülmə aktı,saxlanma aktı və s. Ġndossamentin girov saxlayanın adına rəsmiləĢdirilməsi ilə də və ya indossament yazılmadan veksel girova qəbul oluna bilər.Lakin indossament yazılmadan girova qoyulma məsləhət görülmür,çünki bu halda indossamentin yoxluğu girov saxlayanın iĢini çətinləĢdirə bilər.Ġndossament özündə “girovlu valyuta” Ģərtini də ehtiva edə bilər. Borclu olmayan Ģəxs vekseli girov qoyan kimi çıxıĢ edə bilər.Müqavilədə baĢqa cür nəzərdə tutulmadığı təqdirdə vekselin girova qoyulması, onun girov saxlayana ötürülməsi və ya onun notarius depozitinə qoyuması yolu ilə mümkündür.Girova qəbul olunmuĢ veksel girovsaxlayanın məsul əməkdaĢı tərəfindən ekspertiza olunur. Girova yalnız o veksellərin götürülməsi məsləhət görülür ki,hansıların ödəniĢi girovla təmin olunmuĢ vekselin yerinə yetirilmə vaxtından sonra gəlir və girova qəbul olunan vekselin digər tələblərinə zidd deyil.
13-
M.M.Sadıqov, E.Ə.Balayeva, ġ.Ü.HəmiĢəyeva –“Beynəlxalq valyuta-kredit münasibətləri və xarici ölkələrin pul-kredit sistemi”, Bakı-2003
46
Əlbəttə girova bağlanma müddəti daha tez olan vekselləri də qəbul etmək olar.Bu halda müqavilədə müddətin sonunda mümkün əməliyyatların həyata keçirilməsi və əlavə razılıqların rəsmiləĢdirilməsi nəzərdə tutulur və ya yeni müqavilə imzalanir. Bank girova öz veksellərini də qəbul edə bilər,hansıkı əvvəllər digər təĢkilatlara verilib və girov qoyan tərəfindən əldə edilib.Vekselin girov qoyulması zamanı rəsmiləĢdirilən bütün sənədlər aĢağıdakılardır: girov müqaviləsi,qəbul-ötürmə aktı,vekselə görə ödəyicinin maliyyə dayanaqlığını təsvir edən sənədlər və vekselin kopyası “veksellə girov əməliyyatları” adlı qovluqda saxlanılır və veksellərin qeydiyyatı ilə bağlı jurnalda qeyd olunur. TəĢkilat qəbul etdiyi vekseli kassa və ya depozit hesabında saxlayır.
Veksellər mədaxil orderləri ilə rəsmiləĢdirilir. Girova xitam verərkən girov vekselin qaytarılması qəbul-ötürmə aktı ilə aparılır.Girov vekselin qaytarılması məxaric orderi vasitəsilə aparılır.Girovsaxlayanın girov veksel barədə tələblərinin borcluya yönəldilməsi mülki qanunvericiliy tənzimlənir. Borclunun girovla təmin olunmuĢ öhdəlikləri yerinə yetirmədiyi təqdirdə aĢağıda sadalanan prosedurları həyata keçirə bilər: -ödəniĢ vaxtı tamam olana qədər ödəniĢ almaq, -girov qoyulmuĢ vekselə cəza tutulmalarına görə məhkəməyə müracət edə bilər, Depozit kimi qəbul edilmiĢ veksellərin reallaĢdırmasından əldə olunan gəlir borclunun öhdəliklərinin bağlanmasına yönəldilir.Gəlirin artıq hissəsi girovqoyana qaytarılır. Girov qoyanın bəzi hüquq və öhdəlikləri mövcuddur.Girov qoyan girov predmetini təmamilə və ya qismən əvəz edə - dəyiĢə bilər.Həmçinin girov götürənin yazılı razılığı ilə girov predmetinin yenidən qiymətləndirilməsi də mümkündür.Girov qoyan müqaviləyə aid məlumatların girov götürənə bildirməyə borcludur. Girov götürənin hüquqlarına gəldikdə:
47
-girov predmetini girov qoyanın əsas öhdəliklərinin icarsına qədər saxlamaq və girov predmetini girov qoyanın bütün öhdəlikləri yerinə yetirdiyi halda geri qaytarmaq, -əgər girovun predmetinin reallaĢdırılmasından qazanılmıĢ məbləğ,girov predmetinin dəyərindən artıqsa,girov saxlayan aradakı fərqi girov qoyana ödəyir.Məsələn girov götürən müqavilənin bağlanması zamanı girovun dəyərini ucuzlaĢdırır,bununlada girovun bazarda realizasiyası zamanı daha çox gəlir əldə edir.Aradakı fərqi girov götürən müqavilədə göstərildiyi halda girov qoyana ödəməlidir.Girov predmeti sığorta olunmur. 14
[27] Girov qoyulmuĢ əmlaka cəzanın realizasiya mərhələləri belədir ki,əgər girov götürən müqavilə əsasında girov predmetini realizasiyası haqqında qərarə gəlsə o girov qoyana girov predmeti satıĢının baĢlanğıc qiyməti,vaxtı və müddəti haqqında bildiriĢ göndərməlidir.Əgər bir gün ərzində girov qoyan öz öhdəliklərini yerinə yetirməzsə girov götürən girov predmetinin realizasiyasına baĢlaya bilər.Girovun realizasiyası məhkəmədən kənar yəni girovun üçüncü Ģəxsə satılmasıdır. 15
[43] Girovun xüsusi təĢgil olunmuĢ hərraclarda realizasiyası zamanı girovun ilk satıĢ qiyməti onun müqavilədə göstərilən qiyməti ilə eyni olmalıdır.Hərrac o zaman lazımi qaydada keçirilmiĢ hesab olunur ki,əgər hərrac və onun keçirilmə nizamı haqqında elan ən azı 3 potensial alıcıya bildirilmiĢ olsun.
Girov qoyan bu halda girovun reallaĢdırmasında köməyini göstərməlidir.Girov qoyulmuĢ əmlak hərracda ən yüksək qiymət təklif edən Ģəxsə satılır. Hərracın elan edildiyi zaman girov qoyanla girov saxlayan arasında olan müqavilənin hüquqi bazası əsasında girov saxlayan öz Ģərtlərini də satıĢa daxil eləyə bilər.Bu cür razılaĢmaya alqı-satqı müqaviləsi zamanı olan Ģərtlər daxil edilir. Təkrar hərracın elan edildiyi zaman girov saxlayan girov predmetini bir hissəni yəni,ilkin satıĢ zamanı gəlirin 10%dən çox olmayan hissəsini özündə saxlaya bilər.Əgər girov saxlayan öz hüquqlarından istifadə edərək təkrar hərracların elan
14-
“Ġqtisadi elmləri:Nəzəriyyə və Praktika” 15-
Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|