Kərimov Tofiq Mirzə oglu
Yüklə 3,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
156
rəisi təyin edilməsi haqqında əmrə qol çəkmiĢdi. Bununla əlaqədar nazir müavini, general-mayor Əliyar bəy HaĢımbəyovun imzası ilə DĠN-in adından M. Süleymanbəyovun tutduğu vəzifəsindən azad olunaraq Daxili ĠĢlər Nazirliyinin sərəncamına keçməsi barədə 8 noyabr 1919-cu il tarixli 10980 nömrəli xahiĢ məktubu göndəril- miĢdi.
27 noyabr 1919-cu il. Azərbaycan Cümhuriyyəti DMK və DĠN-in birgə qərarı ilə Cavad (mərkəzi Salyan) və Lənkəran qəzala- rında qarətlərlə mübarizə və sərhədçi funksiyalarını yerinə yetirmək məqsədilə 400 nəfərlik xüsusi sərhəd gözətçiləri dəstələri təĢkil edilmiĢdi. Qərara müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasına xaric- dən təcavüz olacağı və hərbi əməliyyatlar baĢlanacağı təqdirdə hə- min dəstələr Hərbi Nazirliyin müvafiq komandanlığının sərəncamı- na keçməli idi. Təyinat. 12 dekabr 1919-cu il. Daxili iĢlər naziri N.Yusifbəy- linin 110 nömrəli əmri ilə bu vaxtadək Bakı Mərkəzi Həbsxanası- nın rəisi olan Ələkbər bəy Bəhrəmbəyov tutduğu vəzifəsindən azad olunaraq, Cəbrayıl qəzasının rəisi vəzifəsinə təyin edilmiĢdi. Bu əmr DĠN-in 5 yanvar 1920-ci il tarixli 228 nömrəli yeni əmrilə bir daha təsdiqlənmiĢdi... 17 dekabr 1919-cu il. DĠN nümayəndəsinin də iĢtirakı ilə Bakı Polismeysterliyi pristavlarının geniĢ toplantısı keçirilmiĢdi. ... N.Yusifbəyli ermənilərin fitnəkarlıqlarına qarĢı da tədbirlər görürdü. O, 1919-cu ilin yayında Qarabağda Qaybalı kəndində daĢnakların törətdiyi qırğının (bu kənd tam yandırılmıĢ və 600-dək adam öldürülmüĢdü) günahkarlarının mütləq cəzalandırılacağını bəyan etdikdə, həmin ilin 7, 10 və 17 iyulda olan Parlamentin iclas- larında gedən müzakirələrdə Komissiya üzvü, deputat Çubaryanın bu hadisə ilə bağlı ermənilərin cinayətlərini ört-basdır etmək cəhd- lərini ifĢa etmiĢ, nəinki göstərilən iĢin, həmçinin Zəngəzur və ġa- maxı soyqırımı hadisələrinin də məhz Yerevandan daĢnaqların əli ilə təĢkil olunduğunu, onların xəyanətkar hərəkətlərinin də cəzasız qalmayacaqlarını bildirmiĢdi. ...Erməni “Armenakan”, ”Qnçak” və “DaĢnaksütyun” parti- yalarının millətçi liderləri Nəsib bəyin Azərbaycan Parlamentində
157
onların ftnəkarlıqlarını və dəhĢətli “əməlləri”ni ifĢa edən qətiyyətli çıxıĢlarını yaddan çıxara bilmirdilər. Haşiyə: “Armenakan” (qısa “Armenak”da yazılır) ermənilə- rin yaratdıqları ilk millətçi partiya idi. Bu partiya hələ 1895-ci ildə Türkiyənin Van Ģəhərində M.Portukyan tərəfindən yaradıl- mıĢdı. Mkırtıç Portukyan (bəzi ədəbiyyatda Portukalyan da yazı- lır) varlı erməni bankiriydi. 1885-ci ildə kürəkəni və dostları ilə birlikdə Vanda “Armenakan” adlı millətçi partiyanın əsasını qoy- muĢdu. Partiyanın mədaxilini gizlətdiyinə görə 1921-ci ildə öz “məsləkdaĢları” tərəfindən öldürülmüĢdü... “Qnçakyan” (qısaça “Qnçak”) (“haray”, ”zəng”, ”səs” de- məkdir) ilkin olaraq 1887-cı ildə Ġsveçrənin Cenevrə Ģəhərində təh- sil alan erməni tələbələri L.Nazarbey (A.Nazarbekyan) və qardaĢı..., habelə Maro Vardanyan, Qabriel Kafuyans tərəfindən yaradılmıĢdı. Lakin onun rəsmi baniləri və əsas ideoloqları Ruben Xanazat Xana- zatyan (“NĢan Karapetyan”) (1862-1929; o, erməni xalqının “tari- xi”nə dair iri əsərlərin müəllifidir...) və erməni sələmçi taciri, Tür- kiyənin maliyyə naziri olmuĢ Akop paĢa Qazaryan (1833-1891), Arkomed (Qarancyan Gevorq Arutunoviç,Stepan ġaumyanın öyrə- dəni) (1861-1936) sayılır. ”Qnçak” partiyası və onun görkəmli üzvləri (A.Nazarbekyan, M.Ambarsumyan, S.Qulyan, A.Zurabyan, P.Sarkisyan və b.) “dənizdən-dənizə (Aralıq dənizindən Qara dəniz və Xəzər dənizinə) “Böyük Ermənistan” dövləti yaratmağı qarĢısı- na məqsəd qoymuĢdu. Nazarbey Lernts (əslində, Avetis Vardanoviç Nazarbekyan (1866-1939). ”Qnçak” partiyasının banilərindən və rəhbərlərindən biri idi. Azərbaycanlılara, bütövlükdə türklərə və müsəlmanlara qarĢı qəddar düĢmənçilik siyasəti yeridənlərdən olmuĢdur. Möskva- da yüksək vəzifədə çalıĢan Anastas Mikoyanın vəsatəti ilə 1934-cü ildə SSRĠ-yə dəvət edilmiĢdi...”Qnçak”ın görkəmli xadimlərindən biri Murad-Boyacyan Ambarsumyan (1860-1915) Türkiyədə, Sasun bölgəsində 1883-cü ildə müsəlman qətliamının fəal təĢkilatçısı ol- muĢdu. 1884-cü ildə məhkum edilərək, Trablisə sürgün edilmiĢdi. 1906-cı ildə qaçmıĢdı...1908-ci ildə Osmanlı Parlamentinin deputatı olmuĢdu.Deputat statusundan istifadə edib erməni “çətəçilər”in (quldur dəstələrinin) Türkiyə hökumətinə qarĢı çıxıĢlarını hazırla- 158
mıĢdı. Salah Qulyan (1861-1928) da ”Qnçak”ın görkəmli xadimlə- rindən biri idi. Əsl adı Stepan Ter-Danilyandır. ”Qnçak” və “Yerita- sard Hayastan” (“Gənc Ermənistan” ) qəzetlərinin redaktoru olmuĢ- du.1908-ci ildə Türkiyə Parlamentinin deputatı seçilmiĢdi.Dinc mü- səlmanların kütləvi qətllərini təĢkil etdiyinə görə qiyabi olaraq dar ağacından asılmağa məhkum edilmiĢdi,lakin Konstantinopoldan qaça bilmiĢdi... A.Zurabyan (1873-1920) (Əsl adı ArĢak Gerasimoviç Zurab- yandır) ”Qnçak”ın liderlərindən biriydi. Petroqrad Soveti Ġcraiyyə Komitəsinin üzvü olmuĢdu.”Türkiyə Ermənistanı haqqında “ dekretin müəlliflərindən idi. Paramaz Matevos Sarkisyan (1863-1915). ”Qn- çak” partiyasının görkəmli funkionerlərindən biri, Türkiyədə ”erməni “Azadlıq hərəkatı”nın...fəal iĢtirakçısı olmuĢdu.Kütləvi iğtiĢaĢlar təĢkil etdiyinə və dinc əhalini qırdığına görə 1915-ci ilin iyununda Konistantinoplda dar ağacından asılmıĢdı. ġmavon Qabriel Kafan (Kafuyans) (1860-1930). ”Qnçak”ın liderlərindən biri idi. Ġkinci Ġn- ternasionalın tərkibinə daxil olmuĢdu. ”Böyük Ermənistan” ideyasını yaradanlardandı. Türkiyədə Zeytun və Sasun bölgələrindəki “erməni üsyan”nda təĢkilatçılardan biriydi. Həmin üsyan zamanı erməni si- lahlı dəstələrinin əməliyyatları və vəhĢilikləri nəticəsində 65 mindən çox əliyalın müsəlman-türk, kürd, habelə yəhudu qırılmıĢdı...
Yüklə 3,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|