..: ic ~
İÇİNDEKİLER
PROLOG
...................................................
KESiM i GENEL RS.MHAR
BÖLtJM I. İLK BİLGİLER
., .. . ..,.. , ..,.. ...,... . .. ..,.
§ i - SOSYOLOJI VE HUK.UK [,EALITESİ ...........................
I - Sosyoloji alanındaki ayrıl,klar ... " "..
II - Hukuk realitesinin bağımfoıZıığı ..............................
III - Hukuk sosyolojisinin gereldiliği ..............................
§ II - HUKUKSAL POZİTİvİzMİN KRITİÖİ ...........................
1 - Genel yönden ...................................................
A - Hukuksal pozitivizmin bilim dışı karakteri
B - Hukuksal pozitivizmln ahlak dışı karakteri
C - Hulnil{sal pozitiviLmin primitif-teolojiil: ka
rakteri .......
D -- Hukuksal pozitivizmin ileri sosyal koşullara uy
mazlığı ,. .......................................
1) Sekülariz9,syon (dÜnyasallaşma) ve hukuksal
po:citlvlzcr .. .. .......................................
2) Sekülarizasyon '\e yönetmenlerin sınırlandı
rılması ................................................
II -- Hukuksal plIzitivizmin fHozofik ve sosyolojik 'göruş
açılarından kritiği .............................................
A - Filozofik yönden..........................................
1) Metafizigin zorurJluğu yönünden "......
2) Demokrasiye aykırıIığı yönünden............
3) Hukukun norrnıttif karakterine uymazlığı
yönünden ..........................................
4) Eleştiri ................................................
B - Sosyolojik y(jnden ....................................
1) Le Rlay çığırı y[nünden ........................
2) Comte - Durkheim çığıı'ı yönünden............
BÖLUM II. HUKUK REALİTESİNİN ELEMANLARı YONÜKDEN
çEşİTLİ HUKUK TEORİLERİ VE DİSİPLİNLERİ ...".
§ i - NORM " "
i - Açıklama .........................................................
ıı - Normlar düalitesi .............................................
III
1 2
?
:!
4 Ô
8
10 11 1~
1;)
15
LS
17
20 20 20
22
23 24
25
2,j
28
31
32
32
32
-...-
5'74
İçindekiler
A - Normlar dü,ılitesiniH çeşitli h;;kuk teorilı::ri ve
disiplinleri ile ilişkisi '"''''''''''''''''''''''''''''''
B - Hukuksal pozitivizm .................................... 1) Teori olarak hukuksal pozitivizm ...............
2) Hukuk dogmatiği .................................
3) Hukuk tekniği - hukuk bilimi ..................
C - Normativist pozitivizm .................................
1) Genel açıklama .. .. . .. .. .. . ... .. .. .. ... .. .. .. ..
2) Teori olarak normativist pozitivizm .........
3) Ele§tiri . .. . .. .. . . . .. . .. . .. . .. . .. .. .. . . .. . .. .. .. .. . .
4) Genel hukuk teorisi .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .
§ II -- ETİK D'EGER ..........................................................
i - Genel açıklama . . . . . .. . .. . . . . .. . . .. .. . .. . .. . . .. .. . .. . . . . .. .. .. . . ..
II - Doğal H~uk teorisi """""""""'"''''''''''''''''''''''''
III - Hukuk filozofisi """""""
A - Hukuk filozofisi - doğal hukuk teorisi ayrımı ...
B - Uğraş konusu .............................................
§ III - SOSYAL OLGU. "....................................
I - Sosyolojik hukuk teorisi.......................................
A - Ünilateralizmin sak'ı!cası ...........................
B - Sansüalizmin sakınc&sı ...................
C -- Sonuç ...........................................
II - Hukuk sosyolojisi ;......
A - Hukuk dogmatiği ve genel hukuk teorisi ile
ilişkisi . .. . . .. . .. . . . .. .. .. . . .. .. . .. . .. . . . . .. .. .. .. . .. . .. .. .. .
B - Hukuk filozofisi ile ilişkisi...........................
C - Tarih ile ilişkisi .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. ..
BÖLtJM III. HUKUK SOSYOLOJtStN1roı: VARLıK OLANA GL
§ i - HUKUK SOSYOLOJİsİNİN VARLIK HAKKINA KARŞI HU
KUKSAL POZİTİvİzMİN İTİRAZI ..............................
§ II - NORVATİsT POZİTİvİZMİN İTİRAZI ~
i - Açıklama - '"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
II - Eleştiri "....
A - Konu yönünden ..........................................
1) Sosyolojik pozitivizm görüşünün yetersizliği
2) Hukuk sosyolojisinin tutumu ''''''''''''''''''
3) Normativist hukuk görüşünün yanlışlığı "
B -- Metod ,önünden .......................................
C - RudoIf Stammler'in görüşü...........................
§ III - SOSYOLOJİK poz1TİvİzMİN İTİRAZI .....................
i - Değer yargıları yönünden ....................................
A - Sosyolojik pozitivizmin anti-siyantifik (bilim
dışı) kimliği ...; "...........
",~
33 34
34
35 36
39
40 41
42 43
44 4ı 45 -18 43
49
51 51 57
53
54 54
58 55 58
62
63
65
65
67
67 67 68 69 70 70
72 73
73
~
t f
~
i~
i
f
~
III
f
İçindekiler
575
B - Hukuk sosyolojisi alanında değer yargısının zo
runluğu ...................................................
C - Etiyoloji - aksiyoloji bağıntısı ,..............
il - Dayanışmalı bütun yönünden ,
A - Açıklama ... . "... .. ... ..".......
B - Eleştiri . . ..,. . "'''''''' ." . . .. ... """ ........
74
75
76 76' 77
79
§ IV --- DOÖAL HUKUK GÖRÜŞU-NÜ..~ İTİRAZI
...........
i - Açıklama II - Eleştiri
7D
80
"""""""'"'''''''''''' , ,...................
, " .....
§ V SONUÇ , .........................
BÖLtİM 4. SOSYOLOJİK PLÜRALİzM VE HUKUK SOSYOWJİsİ:..
NİN çEşİTLERİ ,..............
§ i - RÖLA TİvİTE çEşİTLERİ .. ... ...........
i - Zaman itibariyle rölativİte .................................
II - Yer itibariyle rölatjvite """""""""""""""""'"''
III - Toplum itibariyle rölativite .................................
81
84 84
34 85 86
§ II -- VERTtKAL PLÜRALİzM VE DERİNLİÖİNE HUKUK SOS
YOLOJİSİ . . """"'" ..,., ,...
i - Morfolojik ve ekolojik yüzey katı...........................
II - Kollektif ide ve değerler katı.............................. III - Yenilik getirici hareketler katı ..............................
IV - Eleştiri .. .. .. .. . .. .. .. .. .. ... . . . .. . . .. .. . .. .. .. .. .. ..
§ III - ORİoZONTAL PLÜRALİzM VE MAKRO, DİF'ERANSİYEL,
MİKRO HUKUK SOSYOLOJILERİ ""'"''''''''''''''''''''
87 88 88 90 92
96
i - G lo bal toplum ve makro hukuk sosyoloj isi .. .. .. .. .. .. 97
A) Global toplum "'"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 97
B) Makro hukuk sosyolo j isi ~ J8
II - Sögonder grupmanlar ve lliferansiyel hukuk, soJyolojisi 101
A) Terim sorunu ""'''''''''''''''''''''''''''''''''''''' lDl
B) Hukuk kadroları prob:emi 102
C) Grupmanlar iyerar§isi problemi 104
D) Devletin yeri ve rolü problemi 105
1) Açıklama ' 10fı
2) Sonuç "'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 107
III -- Sosyabilit~ biçimleri ve mikro hukuk sosyolojisi 103
A) Açıklama . ... . ... '''''''''' . ... "" . . ... . 10a
1) Endividüel ve sosya1 determinizm 10ıı
2) Klasifikasyon """""""""""""'''''''''' ... 110
B) Ele§tiri , 111
1) Endividüalizmin jüstifikasyonu 111
2) Fonksiyonel varlığııı jüstifikasyoııu """'"'''''' 113
a) Negatif normatif olgu """"""""""'''''''''' lU
!:lı
~"""'-==,b"-""
~~~~~""''''''''''I~~'
~~~......
i
::'
576
İçindekiler
b) Değerler iyerarşJsi .., nı
3) Durkheim'la kar~ıl!1ştırma ll!>
§ IV - KRONOLOJİK ROLATİVİZM VE JENETİK HUKUK SOS
YOLOJİSİ ..,.. 119
i - Açıklama ".. ". 119
A) Hukuk tarihi LLe ilişkisi 119
1) Gurvitch'in görüşÜ 119
2) Levy - Bruhl'ün görüşü "'''''''''''''''''''' 121
B) Hukuk filozofisi ile ili§.kisi 122
C) Tarih filozofisi ile ilişkisi 123
II - Eleşt~rii 125
A) Karışma probıemi """"'"'''''''''''''''''''''''' 126
B) Evrim probıemi""'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 12i
C) Tek çizgili gelişim prd.Üemi l:W
BÖLÜM V. GENEL DEGERLENDİR...1VIE
., 130
§ i -- FONKSİYONEL VARLlK VE DETERMİNİZM
131
§ LI - FONKSİYONgL VARUK VE ,\llL AK .."... 133
i - Bilimlerin teolojiden kurtı'.luşu problemi 133
n - Karışmazlık prensibinin eJeştirisi 134
nı -- Ahlakın yeniden kuruluşu probıemi 136
iV - Ahlak ile bilgi ilişkisi '"'''''''''''''''''''''''''''''''' 138
§ III - FONKSİYONEL VARLIGIN RASYONEL KARAKTERİ 140
-. . i - Fonksiyonel varlık ve rasyonalizm 140
II - Fonksiyonel varlık ve fonksiyonel gerçeklik " 141
i
KESİM II T,\RİHÇ:ı::
144
BÖLÜM i. İLK - ÇAG ..., " .."... 14.6
§ i - SOFİsTLER 147
i - Açıklama . .. . .. .. .. .. . .. .. .. . .. .. .. .. .. . .. . .." .. . ... .. .. . .. . .. . ; . 14'1
A) Yeri ve değeri 147
B) Sofistler ve sosyolojik espri 143
C) Volontarizm 148
D) Eşitlik anlayı~ı .. 143
ii - Eleştiri .. . .. .. .. . . .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. . .. .., .. 151
A) Sofistler ve doğal hukuk """'''''''''''''''''''' 152
B) Sofistler ve Kartezyanizm 154
C) Sofistler ve endividüalizm 157
1) Ekonomik liberalizmle karşılaştırı " 157
2) Ekzistansiyalizmle l
§ II - THUCYDIDE
159
'i
..
,~11 i
i
~
rJ
1
1
,
İçindekiler
5'7"1
§ III - SOKRA TES ,... 160
i - Açıklama, ..."... " ". 160
A) Bilgi ve ahlakın olanaklığı 161
B) Siteye bağlılık 162
II - Eleştiri ... ..." .." " " . . ... 163
A) Filozofisinden alınacak ders 163
B) Politikolojisinden alınacak ders " 164
§ IV - PLA TON 166
i - Metafizik realizmi 166
II - Sosyal realizmi .. .. .. . .. .. . .. .. .. . .. . .. .. .. .. . .. . .. . .. .. .. "" . 169
A) Platon ve brahmanizm 169
B) Sosyal sınıflar sorunu 17.0
C) Sosyalistliği , 172
III - Eleştiri . . .. . . . .. .. . . . .. . .. . .. . .. . . . . .. . . . . ; . . . . .. . . .. . . . . .. . . .. . 174
A) Sosyal realizmi yönünden 175
B) Metafizik realizmi yönünden 175
§ V - ARİsTOTELES 176
i - Konseptüalizmi '"''''''.''''' ..., 176
A) Evrensellerin karakteri .. .. ... ; .. .. .. . .. .. .. .. .. .. . 176
B) Son erek " "... 177
II - Siteye bağlılık 173
A) Site ve hukuk 179
B) Nomos kavramı 180
C) Tutuculuğu ,.. 181
D) Tehlikeli yorum biçimleri 182
III - Adalet anlayışı 183
iV - Politika anlayışı 185
A) Si te entellekisi . .. .. .. .. .. .. ... .. .. .. .. ~.. .. . .. .. .. . .. . 185
B) Yönetim biçiminde plüralizm \ 186
V - Sosyolojik plüralizmi 187
A) Sosyabilite karşılığı olarak filya 188
B) Grupman karşılığı olarak kuanonye ' 189
VI - Eleştiri 1Sg
A) Komütatif adalet anJayışı ve kapitalızn1 ,. 190
B) Distribütif ad~ilet anlayışı ve sosyalizm 191
C) Aristotelyen adaJet anlayışı ve enternasyonal iliş
kiler " 192
D) Aristotelyen devlet anJayışının aktüel değeri' 194
BÖLtiM II. ORTAÇAG .. ..".. "'''''''''''''''''''''''''''' .: 19,5
§ i - AURELIUS AUGUSTİNUS (SAINT - AUGUSTIN) 197
i - Açıklama ".. 197
II - Eleştiri . .. .. . .. .. " 1 99
A) Devletin değeri 199
B) tık günah düşüncesi ve despotizm " 201
F.: 37
..
r--
,
--~
, "..r~~~
578
lçin<:\elÜler
~ ~ II - İBN! HALDUN
,., o""",''',,'''''''''''''' '," 0 2Q2
i - Genel bilgiler . . , .. . .' .,.., ,., , o .. . .. . .. . . 202
II - Sosyal bilim anlaYlı;j1 .. .. .. .. . o .. . .. . .. .. .. .. .. .. ... .. .. .. . 203
A) Değer yarglıarı ve realite yargıları q,yın:ını o.." 2()":1
1) «İnşa hü~ürnleri}} nin a,moral ktmUği 204
2) «Haber hükümıerh pin ah.la~oa, kaPahlığı o"'" 2\):)
B) Anti iskolastisizmi .. .. .. .. . .. .. . .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. . 206
1) Yorumlar " '0"""'''''''''''''''''''' ""'.'.""" o 2006
2) Ö:r.neJdeJ:' . . . , . .. .. . . .. . . .. , . .. . .. . ., , . .. .. .. . . .. . , .. . 207
lU -- ŞQşyaI metQd()lQji~uJu temelled 208
A) Goğ:r.a,Jya{:ılık . ".""'"'''' o."""'''''' ""'0""""""'" 208
J3) E),\oı;lomizın, ,.. o.., , o""'"'''''''' 209
Ç) ŞoUğa:riıtp '0'0""'''''''''''' o""" "..., '"'''''''' 210
U Aşapiyyet Ve ],{olle:ktif bilinç o"" 211
2) Asa,biyyet V(;'J ğayap,ı"mabiciInleri ,"""""""'" 2tı :n Asabiyyeto biçJınleri ve to~luro ~ ko~Üj,note düa.
litesil , ,.., , ".'"'''' 2.12
D) OTganisizmi .. . . . - .. , . , . , . .. . . .. . . .. .. .. .. . .. . . .. . , . . .. . .. . . 214
1) Zafer dönemi " 215
2) Yükselme dönemi o 216
a) İstibdad tavrı 216
'b) Ferağ tavrı o 216
3) Gerileme ve yıkılma dönemi 217
a) 'MÜsalemet tavn \ ,,,,,"""""0" 21'1
b) İsraf tavrı o 218
LV --Eleştiri .., ,..,. o""'" o'''''',''''' ...,.., " ...,. 219
A') SansÜaHzm , ,... "",,,,,,,,,,""0'"'''' " 220
B) A'ptiendividüalizm ..", o."'"'''''''''''''''''''''' o 223
G) Son birkaç söz 0"""'0'"'''''''''''''''''''''''' 224
BÖLUM nı.. R~ESANS VE AYDINLA~lUAÇAQI 227
§ i - RÖN'ESANS '"'''0''''''' ,.""..",., " , 227
i - Htlst,iya,nlığ)u ka ~ılıtrı .. .. .. .. .. . o .. .. , .. .. .. .. .. .. .. .. .. 22:3
A) İnşan;;evgisi .".. , o..""""""""""'''' , 2211
B) Evr6,nseUik o" 229
G )Evr im .. .. . . .. . .. .. . .. .. . .. . .. . . .. . .. .. .. . . , .. . .. .. . . .. . .. .. .. . 230
U - SOliyolojj.k bil~iteorisinin refütasyonu ., o, ".. o o,.."'" 231
III - SQsYQIojijt etiyoloji görüşünün eleştirisi o 233
A) Sosyo - kültürel faktörJerin değeri o .23.1
B) Ekonomik faktörlerin değeri ,.. o " o ,.. 236
iV - .Sonuç . . . . . .. .. .. .. .. o . .. . , . , , o . . . .. o . .. o .. . . .. .. .. .. o . .. .. 2313
LA) :({qlleokti! röprezantasyonlar düşünce~ln -!.'efÜtas
.yonu ,,-00""""""""""'"'''''''''''' o..""""'"'''' 238
ın Ta,rih~el materyalizm riüşt\ncesininNft\t,asyonu ..o 2*~,
Ç) Fon],{siYQnel yarlık dü~üncesinin jüstifikasyonu o" 241
. ,.
'i
i
İçindekiler
579
'"
§ II -= A YDINLANMA ÇAGI 244
i - Aydınlanma çaltı ve sosya i bilim 244
A) Sosyolojik es pr! ve rasyonalizm .. . .. .. .. . .. . .. .. .. .. 245
B) Sosyoloji ve pratik 245
II -= Hukuk de"\'riminin ön-koşulları 24'i
, A) Teolojik düşüncenin yıkılışı 247
B) Korporasyonlarm ve feodalitenin yıkılışı '"'''''' 249
1) Korporasyonların kaldırılması """"'''''''''' 250
2) Feöda.l1tenin kaldıfi., ması .. .. .. .. ... . .. . .. . .. .. .. .. .23 t
~ III -~ SONUÇ 252
i ~ Burjuvazi ve ekonomik il(-rletne 252
II - Burjuvazi ve politik iktidar 253
III - Sosyolojinin oluşumuna katkısı """"'" """""""" 255
f
i
§ IV - KARTEZ iT ANlzM .." 256
İ - Mathesis universali§ """"""'''''''''''''''''''''''''''''' 257
11- Kartezyanizm ve rasyonalist doğal hukuk akımı 258
ltİ - Eıe$ti.'ti . . .. . . . . .. . .. . . .. .. .. . . .. . .. . .. . . . . .. . . .. . . . . . . .. . . . .. .. . 260
§ V ~ «SOSYAL FİziK» DÜŞÜNCESİ 262
i - Genel çizgileri .. .. 263
II - Boruch Spinoza'tıın görüşü '"'''''''''''''''''''''''''''''' 265
A) Bireyin rea1i teı;i .. .. .. .. .. .. . .. .. . .. . .. . .. .. .. .. .. .. .. .. . 265
B) Toplumun realitesi 266
III -~ Eleştiri. . . . . .. . . . . . ... :; 267
A) TotalitariZmin justifikasyonu problemi '''''''''''' 268
1) Birey ve ahlak 269
2) Toplum ve ahlak 270
3) Senkretizmı .. . . . .. . .. . . . . .. .. . . .. . .. . . . . .. .. . . .. . .. .. . ... .. 271
B) Otoritarizmin jÜS1;ifikIJsyonu problemi 27'1
1) Sözle§menin juridik: mıtürü yönÜnden '''''''''''' 375
2) Sosyal düzenin kor.ınması yönünden """""" 277
C) Sonuç 279
~ VI ~ ANTİETATİsT SOSYAL VE HUKUKSAL DÜZEN DüŞüN
CEsi i"""""""''''''''''''''''''''';'''''''''''''''''''''' 281
i ~ Hugo Grotius (Huig der Gtoot) 282
A) İnsan doğası ve sÖ5yabiUte .. ..' 282
BY Sösyal gruplar plÜraH?I1Ü "'''''''''''''''''''''''''''' ... 283
c) Devlet iktidarının sösyglöjik limitasyonu ve ana
hukUk dalları 284
D) S<2syıı.1 !;trüktürlere göre hukuksal tipoloji ""'"'' 285
E) Eleştiri ""'''''''''''''''''''''''''",,,,,,,,,,,, 285
II ~ Gottfried - Wilhelm Leibl.tiz 283
A) Ahlak ~ hukuk bağıntlsı .. 288
B) Hukuk - töplum bağıntısı 289
C) Hukuksal tipoloji 290
1) <
. i
i
J
1
'1
..
1
580
İçindekiler
,
2) Jus societatis - Jus proprietatis antagonizması 291
D) Eleştiri , , 292
1) «Sosyal doğal hukuk» anlayışının. değeri 292
2) Mülkiyet anlayışının değeri .. H """ 293
3) Jus societatis - Jus proprietatis ayırımının de
ğeri , 295
4) «Önceden kurulu atmoni:» düşüncesinin değeri 297
§ VII - PRopozlTİvİsT VE OLGUCU AKIMLAR
.. .. . .. .. .. . .. . .. .. .. 298
"
i - Giambattista Vico , 299
A) Tranzi tuar kimliği .. .. .. .. .. .. .. .. .. . ,. .. . ... .. .. . .. . 299
B) Tarihsel metod 311
C) Tarih filozofisi 302
1) Filolojik, jüridik ve filozofik tarih anlayışı ... 302
2) tl ç hal yasası .. . .. .. .. . .. . .. .. .. .. .. . .. .. . .. .. . . . .. .. .. .. . 303
D) Kollektif bilinç 304
E) Filolojik metod, sosyo~ojik hukuk görüşü ve de
mokrasi .,., ' ,..., ".,., 3U5
G) Sosyal sınıflar teorisi :>07
1) Sosyo-politik yönden ... 307
2) İstoriko - ;3o5yal yÖr,den 30J
G) Ele§tiri " , , 310
1) Kronolojik dirıamizIn 310
a) Tarih filozofisi :, 311
b) Teleolojik metodmı jüstifikagyonu 313
2) Demokrasinin jüstmkasyonu ...~ 315
3) Sonuç ,...,."...,.., , , ,.,...,. ';, 317
a) Tarih filozofjsinin jüstifikasyonu """'''''' 317
b) Aktüel bir tarih filozofisi uyguıanmı örnı~ği... 319
II - Montesquieu .. .." , ,',.. 322
A) Tranzituar kimliği ." .". 323
1) Sosyal amptrizmi 323
2) İradenin rolÜ 324.
3) Hukuk görüşıinde s'enkretizm " 325
B) Pozitif hukukun önemi " 326
a) Örf ve adetIerin ietisnaIı durumu 327
b) Hukuksal reform, d-=vrim ve resepsiyon problemi 328
C) Hukukun negatif detemiinasyonu 331
1) Kavramın açıklanı;a .. . 331
2) Montesqııieu'nün tut Llmu 332
D) Espri jeneral problem! . 33.1
1) NatÜrü ; 335
2) Yasaların runu ve (,spri jeneral . 33?
3) Deontoloji ve volantarizm 337
E) Sosyal yasa pr.) blemi' .. . .. . .. . .. . .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. . 339
a) Doğa yasası ile hukuk yasası ih~kisi " 330
~
İçindekiler
58J.
/
b) Pozitif hukuKun üs;Ünlüğü ' '''''''' 34 i.
F) Politik sosyolojisi 343
a) Sosyal statik ve sosyal dinamik 343
b) Sosyal dinamizm anlayışının antisosyolojik ka
rakteri ,. 345
c) politikanın hukuka üstünlüğü, 347
G) Eleştiri , .., 348
III - Fizyokrasi . .., , 35:.
A) Açıklama , . ."... ... .., . . ... 351
1) Sosyal yasa kavramı 352
2) Sosyal sınıflar problemi 354
3) Karışmazlık 355
4) Reformizm 35'tl
5) Lej itimite anlayışı 357
B) Eleştiri """"'''''''''''''''''''''''''''''''' 3iji)
1) Comte ve CUvillier'r;in ele§tiril3ri 359
2) Devlet görüşündeki tutarsızlık 362
3) Lejitimite ve ahlak görüşündeki yanlışlık ."... 353
LV - Ekonomik liberalizm .363
A) Açıklama , 366
1) F'izyokrasi ile ilişkisi 367
2) Ekonomik liberalizm ve sosyolojık espri ".. 36ı3
B) Eleştiri ' 370
1) Totaliter ahlak anlayışına üstünlüğü 370
2) Entervansiyonizm ile entegrasyonu 372
3) Ekonomik liberalizm ve ekonomik 'kalkınma
korelasyonu 373
4) Durkheim'ın eleştirileri """""" 37'1
V - Antoine - Nicolas de Condorcet 37G
A) Açıklauıa 376
1) Sosyal alana siyant,fik metodun uygulanımı ... 376
2) Sınırsız iler lem e d üsüncesi .. .. . .. .. .. .. .. .. .. ... . .. .. 379
3) Sosyalbilim - politika bağıntısı 38Q
B) Ele~tiri ... . 382
a) XIX. yüzyıl bakımından 382
b) Günümüz bakımından ""'''''' 383
§ VIII - IMMANUEL KANT
. . . . . ... ,,, "'''''''''' 386
i - Gnozeolojisinin sosyal alana. uygulanımı, 386
A) Doğal alem bakınıından uygunsuzlugu." ..." 38"1
B) Moral alem bakımından uygunluğu 388
II - Etik anlayışının sosyolojık anlayış ilt\ bağdaşt.ırılmasıp 3sa A) Sansibl alem ve enteUijibl alem ayırımı yönünden 391
B) Kozalite ile determiniımin ayrıl1ğı yönünden " 393
1) Doğal zorunlUk ". ..' 393
2) Moral zoruniuk ve irade 394
~
582
İçindekiler
III - Kategorik eıuperat.ifin so~yolojik esıni He bagdaşımı 3'11
A) Genel bakımdan 397
B) Prensipleri bakım ından .. ... .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. . . .. . 399
1) OLoneımi prensibI: 399
2) üniversalite prensibı """"" ... 401
3) İnsan kişiliğine saygı prensibi 403
LV - Sosyolojik e!;'ilimler .. 4\)5
BÖLt'JM IV. XiX. YÜZyıl.
§ i ~ GENEL AÇIKLAMA
.. . .. .. .. .. ... .. .. .. . .. . .. .. .. . .. .. .. "" . .. . .. . . . . . .. 407
4fJ7
i ~ Iilransu; Devrimi'ne karşı reaksiyon 407
II - Endüstd Devrinıi'nih :rolÜ 409
i II - JOSEPH DE MAİsTRE 41)
i - Açıklama .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . .. .. . . .. . .. .. . 411
A) Antirasyonalizmi 411
B) Liberalizmı ""'''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 412
C) İstorisizmı """""""""'"'''''''''' """"'''' 414
II - Eleştiri ,' 416
A) Konservatizm 41U
B) Kültür emperyalizmi fobisi '''''''''''''''''''''''''''''' 41'1
1) Din bakımll1dan """""'''''' ..:~ 419
2) Dil bakımındim '"'''''''''''''''''''''''''''''''''''' 421
C) Sonuç 421
§ III - KARL CHRISTIAN FRIEDRICP. KRAt1SE """'''''''''''' 422
i ~- Açıklama '''''''''''''' "'"'''''''''''''''''''''''' , 422
A) Sosyo - jüridik tipolo]ı 422
B) Hukukun oluşum prosfsüsÜ """'"'''''''''''''''''' 424
II - Eleştiri ... ... . "''''' , 425
A) Sosyal alanda olay ve olgu problert.i """"""'" 426
1) Olay ve olgu.. -12'7
2) Kavram ve olgu 429
B) Hukukun trifaze olUşnm prosesu:sü 431
1) Rasyonel açıklama §ernası blçimleınesi """'" 431
2) DeviYilsyonlarüı saptanması 432
3) Deviyasyonlarm giderilmesi " 434
C) Fonksiyonel varlığın özellikleri 435
1) İdeal problemi bak',mından 435
~) nöldti\11zm problemi' bakıtiUı'fdatf '''''''''''''''''. 436
3) R.csepsiyon pröblemı 'bakiııııtYdaıı 43<3
'IV ~ GroıtG WILH:EL..'\[ FRIEDRICHHEGEL "'''''''''''''''''''''' 440
i Açıklama .. . . .. .. ... .. . . .. .. . .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... . .. .. .. . .. . .. 440
A) TrafiZi tuar kimli~i .. . .. .. .. .. .. . . .. .. . ... .. .. .. .. .. .. . .. . 440
:B) Sistemin in ana çİzgHt'ti . .. . .. .. .. . .. .. .. .. . .. .. .. . .. . .. . 442
1) Diyalektik :deal1zrn .. ""'''''''' .. .. '"'''''''.''''''' 442
L
" i
.'
[
'/
i
LV-'
İçindekiler
583
L
2) Panteizm """"""""""""'" ..." .,"""'" 44;\
3) Devlet """ ""'"'' 446
C) Sosyal metodolo}isinin temelleri 449
1) Senkrı:ıtizm .. ""'''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 449
a) Rasyonalizmin ıÜstifikasyonu 44i}
b) Ampirizmin jüst!:'ikasyonu 451
c) Rektifikasyon 452
2) Romantizm """""'''''''''''''''''''''''''''''''' 454
a) Keyfilik " "... 454:
aa) Konu bakımından 454
bb) Metod bakımından 455
cc) DiyaJektiğin lüstifikasyonu 456
b) Politik partizanlık " """"""""""" 457
II - Eleştiri .. . .. .. .. .. . .. .. .. .. .. . .. .. .. .. . .. .. . . .. .. ... .. .. .. .. 4Ş.1)
A) Comte ile karşılaştınm """","""""'"'''''''''''' 451}
1) Evolüsyon prQblemi 453
a) Evrensel evoıüsyon olan.ağı 458
b) Deontolojik ~örü~ün zoruJ;JJQğ1J """""'"'' 461
,,2) Karışmazıık pro I;>lemi . .. .. .. . .. .. .. .. .. .. ... .. ... .. . .. 462
B) purkJ:ıeim ile kar~ılaştırım 465
1) Kavram ve terim problemi 465
a) Transand,:;ıns ve mt'tafizik 41>.'i
b) Aksiyoloji ve transandans 4tif
c) «Ampirik transandans» ve fonkSiyonel varlık 468
2) Gayst ve kollektif b;linç '''''''''''''''''''''''''''''' 470
a) Gell(~l yönden "'".''''''''''''''''''''''''''''''''' 470
b) Karşılaştırımlı y.'nden 471
~
i'
:1
ii ,
!
f
"
..ı
~
,
i
§ IV - TARİHSEL HUKUK EKOLÜ
.. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. . 473
~
i - Edm()nd Bur.k~ """"'"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 473
II - Friedrich Karl von Savigoy """""""' """"'" 47i
A) Folksgayst '"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 475
ın Boşlukların doldurulması 476
III ~, Eleştiııl . . .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. . .. .. .. .. ... .. .. . 473
A)İstorisizm . . . . . . . . .. . . . .. . . .. . .. . .. . .. . . . . .. . .. . . . . .. . . .. .. . .. .. 47&
B) Kollektif ruh problemi """""""""""'"1''''''' 471ı
1) Sofizm ve demagojl kaynağı oluşu 480
2) Kollektif ruh ve kvlJektifbllll1ç , 480
3) KolJektif hallerin o',uşum prosesüsü -iSı
C) Örf v~ Metin değeri " 484
D) Sonuç '"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 486
',~ V - LORENZ VON STEİN """"""""""" """ "'''''' 436
i - AçıJ,dıu:na, .. ... .. .. .. . .. . .. . .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. ." .. .. ... .. .. .. .. 488
A) Toplum - devlet an1;agon.izması "'"',''''''''''''''''' 487
B) Sosyal J:ıukuk düşünc~i 488
1) Anlamı "" .., " 46S
~
[--
..,...,~ >
ı-~..
~
-=r
5M
İçindekiler
2 ) Çeşitleri . . .. . . . . .. . , . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. . .. .. .. . .. . . .. 48:)
3) Değeri 491
C) Politikolojisi .".. " 492
1) Entervansiyonizm .., " 41:12
2) Demokrasi kan~ıtlığı "o'" o' o o o..."'''''''''''' " 494
II - Eleştiri . . . . . .. . .. . . . . , . .. .. .. . . . . . . . .. . .. . o . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . 495
A) Antisiyantizm ., o """'"'''''''''''' o'"" o"" 496
B) Etatizm .. 0"""0'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 497
C) Antidemokratizm o '"'''''''''''''''''''' ..498
1) Monarşinin jüstifikasyonunda çelişki o 498
2) Devlet hukukunun halk hukukuna üstünlügü.. 499
3) Günümüz yönünder. değerlendirme' .." o"""'''' 500
D) Sonuç .. .. .. .. ... " o .. .. .. .. .. . .. . .. . .. .. .. .. .. . 502
, § VI - 0Tr0 VON GIERKE " .."... 504
, i - Açıklama .". , o""'" o..."" .. 501:
A) Hukuk - tÜ7.el kişi bs.ğıntısı ... o"""""""'"'''''' 503
B) Tüzel ki~ılerin ve hu~-mkun çeşıtleri 50':
1) Sosyal hukuk ve en~'ividüel hukuk ayırımı " 5u7
2) Devlet ile diger tÜzel kişilerin Hişkisi .." 501:1
3) Tüzel kişilerin c;eşit;!eri ve özelliIderi 510
C) Devletin limitasyonu 512
1) Sosyoloj ik bakımd ':tn . 512
2) Hukuksal bakımdan ' 513
II - Eleştiri .. .. . . . . o . o .. . . . . .. . .. . . .. . . . . . . . . . .. . .. . .. . .. . .. .. . .. 514
A) Kendi bakımından 514
B) Günümüz bakımından 516
§ VII - PIERRE - JOSEPH PROUDHON 517
, i - Açıklama ,. o..' . " ,. 517
A) Sosyoloji tarihindeki 3 eri 517
1) Proudhon ve Marx: 51';
2) Proudhon "ıe Hegel 513
3) Proudhon ve Kant 52IJ
B) Sisteminin ana çizgileri " 520
1) Toplum - birey anUnomisi 521
2) Toplum - devlet antinomisi 523
a) Anarşizm . .. .. ' . ," . . . . . .. . .. . .. . . . . .. . . .. .. .. . . .. . .. . . 523
b) Toplu:gıun idealinsyonu 524
3) Adalet anlayışı 525
C) Hukuk sosyoloj isine katkıları .." 527
1) Diferansiyel hukuk sosyolojisine katkısı ".. 527
2) Jenetik hukuk sosyo]ojisine katkısı "... 529
II - Eleştiri . . . .. . . . . . .. . o . .. . . . . .. . . . .. . . . .. . . .. . .. .. .. . .. .. . .. .. 531
A) Devletsiz hukuk anlayışındaki çelişki " 531
B) Antieta tjzmindeki çeiişki . .. .. . .. .. .. . .. .. .. .. . .. . .. .. 532
C) ,Sonuç ' o, ""'"'''' o'" 533
"
~ i
i
i
i
i
i
i
r
i
İçindekiler
f
585
§ VIII - MARKSİzM .. .., , 535
i - Açıklama 5:35
A) Tarihsel materyalizm '''''''''''''''''' """"'" 53d
1) 'Hegel"in etkisi 537
2) Evrensellik ve rölativlzm ""'''''''''''''''''''''' 5~';
B) Bilimsel sosyalizm """"'"'''''''''''''''''''''''''''' 5:-\9
1) Plüvalü ""'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 5:~CJ
a) Anjam ve değerı ( 540
b ) Çeşitleri .. """'''''''''''''''''''''''''''''''''''' 541
c) Marksist çözüm tarzı 54I
2) Proleterle§me . 542
3) SürprodÜksiyon krizleri 544
Cy Entervansiyon:zm """""""""""'"'''''''''''''''' .546
1) Praksis . .. .. . . "'''' .. """"""'"'''' , " .. 546
2) De,vlet """"""'"'''''''' """"'"'''''''''''''''''''' 547
II - Eleştiri '"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 54()
A) Cermen dü§üncesine bı:.ğlılık """'''''''''''''''''' 549
B) Rölativizm ve genelleme """"""""""'"'''''''''' 550
C) Proletarya ve adalet , 552
D) Sonuç "' , 554
§ IX - SOSYOLOJİNİN KURULUŞUNA DOGRU """"'''''''''''''''' 555
i - Claude - Henri comte de Saint - Simon 55'3
A) İstorisizmi "",,,,,""""""""" """""""""""" 556
B) Evolüsyonizmi 558
C) Politikolojisi """""'''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 560
1) İç politika bakımından """"""'"'''''''''''''''''' 560
2) Dış politika bakımından ( 563
II ~ Diğerleri """"""""""""""""""""""""""" 564
A) Sosyal fiz.yoloji ""'"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 565
B) Doktor Burdin """'''''''''''''''''''''''''''''''' 565
C) Doktor Buchez """""""""""""""""""""" 566
III - Sonuç: Comte ile karşılaştırım "'"'''''''''''''''''''''' 568
A) Devrim karşıtlığı bakımından ,.. 568
B) Politik yÖnetim anlayışı bakımından 569
Dostları ilə paylaş: |