Kəskin mədə-bağırsaq qanaxmalarının diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik protokol

 

15

QANAXMANIN DAYANMASI VƏ DAVAM ETMƏSİNDƏN 

ASILI OLARAQ APARILAN                                            

ÜMUMİ DİAQNOSTİK-MÜALİCƏ TƏDBİRLƏRİ 

 

A. Qanaxma dayanıb.  

Diaqnoz endoskopik olaraq müəyyən olunub: 

►

 

Əgər qanaxma mədə və ya 12bb-da müəyyən edilibsə, bu zaman 

Forrest təsnifatı ilə hemostaz dəyərləndirilir. FEQDS-də 

müalicəvi endoskopiyadan istifadə etmək lazımdır  (A).  Bunun 

üçün hemostaz endoskopik sklerozlaşdırma ilə aparılır. 

Sklerozlaşdırma adrenalin (1:10 000), 98% etanol-novokain 

qarışığı, NaCl-un hipertonik məhlulu, 1-2% etoksisklerolla 

aparıla bilər  (A).  FQDS zamanı hemostatik, antasid, yaxud 

proton pompa inhibitorları 

təyin olunmaqla mədə 

möhtəviyyatının Ph-nı 5,0 səviyyəsində saxlamaq lazımdır (C). 

►

 

Mədənin stress xoraları  və ya eroziv-hemorragik qastrit zamanı 

böyük dozada antasid dərman preparatları təyin edilməklə yanaşı, 

hemostatik və etiologiyaya qarşı (sepsis, yanıq, xora, travma 

şoku) müalicə aparılır, selikli qişanı  qıcıqlandıran preparatlar 

təyinatdan çıxarılır (A).  

►

 

Əgər dayanmış qanaxmanın səbəbi portal hipertenziya, qida 

borusunun varikoz genişlənmiş venalarıdırsa, onda varikoz 

venalar endoskopik olaraq lateks həlqələrlə bağlanır və ya xəstə 

planlı olaraq porto-kaval şuntlama və ya qaraciyər 

transplantasiyasına, mümkün olmadıqda isə Patsiora əməliyyatına 

hazırlanır (A). 

 

B. Qanaxma dayanıb. 

Endoskopiya zamanı qanaxma mənbəyi dəqiqləşdirilməyib: 

►

 

DQK bərpa olunur. Nazoqastral zond mədədə saxlanılır və xəstə 

dinamik müşahidəyə götürülür (qanaxma təkrarlana bilər) (C) 

►

 

Qanaxma mənbəyini dəqiqləşdirmək üçün nişanlanmış 

eritrositlərlə radioizotop müayinəsi və selektiv angioqrafiya 

yerinə yetirilir 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 

---

 

16

►

 

Bu manipulyasiya ağır pankreatit və ya qarının travması zamanı 

(hemobiliya) mütləq yerinə yetirilməlidir (A) 

►

 

Aorto-femoral  şuntlama və ya digər damarların protezləşməsi 

əməliyyatı keçirmiş  xəstələrdə transplantat və nazik bağırsaq 

arasında yarana bilən fistuladan qanaxmaları inkar etmək üçün 

laporatomiya məsləhətdir (A)  

►

 

Residiv qanaxma zamanı  təkrar endoskopik müayinə  və 

hemostaz yerinə yetirilir (B) 

►

 

Nazoqastral zond vasitəsi ilə  mədə möhtəviyyatı aspirasiya 

olunur və bu, vaxtında təkrar qanaxma diaqnozunun qoyulmasına 

imkan verir. Vaxtaşırı  mədə möhtəviyyatının Ph-ı  təyin edilir. 

Zonddan mədəyə Ph-ı 5,0-6,0 səviyyəsində saxlamaq üçün 

antasidlər, venadaxili H2-blokator (zantak və ya kvamatel 20-40 

mq), proton pompa inhibitoru (pantoprazol 30 mq və ya 40 mq) 

təyin olunur (C) 

►

 

Qanitirmə bərpa olunduqdan sonra, hemotransfuziya dayandırılır, 

lakin infuzion terapiya davam etdirilir. A/T və nəbzin dəyişməsi 

(hipotoniya və taxikardiya), aspirasiya olunmuş  mədə 

möhtəviyyatında qanın olması, bağırsaq peristaltikasının artması 

(auskultativ), melena və Ht, Hb-nin aşağı düşməsi – qanaxmanın 

residivinə dəlalət edə bilər (B) 

►

 

Qanaxmanın dayanmasına tam əminlik olduqda nazoqastral zond 

çıxarılır, antasid dərmanlarla müalicə davam etdirilir. Yataq 

rejimi saxlanır. Xəstə azı 72 saat qida qəbul etməməlidir, 

sonradan xüsusi pəhriz (Meylenqraxt pəhrizi) təyin olunur (C). 

Diaqnozdan asılı olaraq xəstə planlı surətdə  əməliyyat oluna 

bilər. 

 

C. Qanaxma davam edir. 

Əgər endoskopik olaraq qanaxma mənbəyi dəqiqləşibsə, 

qanaxma endoskopik diatermokoaqulyasiyanın (mono və ya 

bipolyar) endoskopik skleroterapiya ilə kombinasiyası vasitəsilə 

dayandırılır (A). 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 

---

 

17

Qida borusunun varikoz genəlmiş venalarından qanaxma 

Bu qanaxmalarda əsas tədbir qanaxmanın endoskopik yolla 

dayandırılmasıdır. Endoskopik hemostaz ilk seçimdir (A). Bu mümkün 

olmadıqda skleroterapiya edilir. Mədə varikozu da varsa, qida borusu 

varikozlarına endoskopik müdaxilə əks-göstəriş sayılır (D). 

İlkin tədbirlər və endoskopik müdaxilə  nəticəsində iki vəziyyət 

yarana bilər: 

1-ci vəziyyət: Qanaxma dayanır. 

1)

 

İlkin tədbirlər xəstə stabilləşənə qədər davam etdirilir; 

2)

 

Vikasol vurulur və plazma köçürülür; 

3)

 

Trombositopeniyalarda (<50 x 10q/l ) trombosit kütləsi 

köçürülür; 

4)

 

Xroniki Qc xəstəliyi olanlarda əlavə olaraq ensefolopatiyanın 

profilaktikası üçün laktulozadan istifadə edilir. 

 

B vit. kompleksi verilir 

 

Antioksidant preparatlarından istifadə olunur 

 

Assitik maye punksiya ilə xaric edilir (ehtiyac olduqda) 

 

Na

+

  tərkibli infuziyaları azaltmaqla daha çox kolloid 

məhlulların yeridilməsinə üstünlük verilir 

 

Qanaxmanın profilaktikası üçün portal hiprtenziyanın 

səbəbinə və Qc-nin  vəziyyətinə  görə uyğun müalicə aparılır 

5)

 

Qaraciyər sirrozu ilə  xəstə transplantasiyaya göndərilir  (A). 

Texniki imkan yoxdursa, portal təzyiqi azaltmaq üçün 

konservativ və ya cərrahi müdaxilə üsullarından biri seçilir.  

 

β-blokator (propranalol 20-40 mq/gün) bütün xəstələrdə 

verilir (B) 

 

Endoskopik nəzarət və təkrari hemostaz aparılır 

 

Distal spleno-renal şunt (Child təsnifatına uyğun A və B 

qrupları) qoyulur (B) 

6)

 

Anadangəlmə hepatik fibrozda distal spleno-renal anastomozun 

qoyulması əməliyyatı aparılır (A); 

7)

 

Baddi-Kiari sindromunda sirroz varsa, qaraciyər 

transplantasiyasına göndərilir, sirroz yoxdursa, endoskopik 

müalicələr və ya porto-kaval anastomozun qoyulması əməliyyatı 

seçilir (A). 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 

---