Ketma-ket mantiqiy qurilmalar

KETMA-KET MANTIQIY QURILMALAR

(2 soat)

Reja: ketma-ket sxemalarni sintez qilish usullari. Bistabil yacheykalar. Triggerlar. Teskari aloqali mantiqiy qurilma. Rejimlari. Sinxron va asinxron kirishli RS triggerlar. Sxemada belgilanishi. Qo‘llanilish sohalari.

Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, blits-so‘rov.
Adabiyotlar: [A1. B.256-267]; [A2. B.194-204]; [A3. B.275-300]; [A4. B.292-299].
Agar kombinatsion sxemalarga xotira kiritilsa, u holda ularning yordamida hisoblagichlar, arifmetik registrlar va boshqa “aqlli” sxemalarni hosil qilish mumkin. Bunda ular bir funktsiyani bajarib bo‘lgach, keyingisiga o‘tadi. Bunday sxemalarning asosiy tuguni bo‘lib trigger hisoblanadi.
ME va triggerlardan tuzilgan sxemalar, ya’ni ketma-ketli sxemalar kirish signalarining hozirgi holati bo‘yicha yoki ularning avvalgi holatini bilgan holda kombinatsion funktsiya shakllantirishi mumkin.
Har bir trigger asosida bir-biri bilan o‘zaro kesishib ketgan teskari aloqalari mavjud bo‘lgan ikkita invertorli zanjir yotadi. Bu holat 9.1-rasmda keltirilgan.


9.1-rasm. Bistabil yacheyka.

Bu zanjir bistabil yacheyka (BYa) deb ataladi va u ikkita turg‘un holatga ega. BYa ma’lumotlarni ikkilik sanoq tizimida qayta ishlashga mo‘ljallangan, chunki bunday yacheykadagi Q chiqish potentsiali bir-biridan sezilarli farqlanuvchi mantiqiy 0 va mantiqiy 1 ga mos keluvchi qiymatlarni olishi mumkin. Yacheykaga yozilgan ma’lumot Ye_K kuchlanish manbai ulangan vaqtda saqlanib turadi. Bir BYadagi ma’lumotni keyingisiga uzatish mumkin emas, chunki ularda tashqi boshqaruv zanjiri mavjud emas.

Asinxron RS-trigger. Agar BYa boshqaruv zanjirlari bilan to‘ldirilsa, u holda unga 1 bit ma’lumotni yozish va saqlash mumkin bo‘lgan trigger qurilmasi hosil bo‘ladi.
Trigger invers ma’lumot kirishlariga ega bo‘lgan ikkita YOKI-EMAS ME (9.2, a-rasm), yoki HAM-EMAS ME (9.2, b-rasm) yordamida tuzilishi mumkin.

a)

1. 
   v)
   

9.2-rasm. RS-triggerning shartli belgisi (a) va uning funktsional sxemasi (b, v).
9.1-jadval
RS-triggerning holatlar jadvali

Kirish		Chiqish