Кхк да “Хотин қизлар миллий куйлакларини тикиш” мавзусидаги амалий машғулот лойиҳасини ишлаб чиқиш

1-rasm. Milliy ko’ylak va lozimning chizmali ko’rinishi

1-Yoqaga ishlov berish; 2-Yelkaga ishlov berish; 3-Yengga ishlov berish; 4-Etakning yon boshiga ishlov berish; 5-Etakning yuqori qismiga ishlov berish; 6-Manjetga ishlov berish.

Oldi va orqa kaketkani biriktirma chok bilan biriktirayotganda kaketka oldi bo’lak avrasiga ular o’ngini ichkariga qaratib, qirqimlarini to’g’rilab ulanadi. Ustma-ust qo’yib yelka qirqimlarini chetga 0,7-1 sm biriktirib tiqiladi. Chok yorib dazmollanadi. Astarni oldi va orqa kaketkalar o’ngini ichkariga qaratib ustma-ust qo’yib yelka qirqimlarini chetiga 0,7-1 sm ga biriktirib tiqiladi. Tikilgan yelka choklari yorib dazmollanadi.

Yeng qirqimlarini o’ngini ichkariga qaratib qo’yiladi va teskari tomonidan 1 sm chok xaqqi hisobida tiqiladi. Tikilgan choklar gazlamaning teskari tomoniga namlangan mato bilan dazmollanadi. Dazmol qilingan yeng qirqimlarini maxsus mashina yordamida yo’rmalanadi.

Etak qismini tikishda orqa va oldi bo’laklar etak qismlarini o’ngini ichkariga qaratib qo’yib yon qirqimlari chetidan 1-1,5 sm tiqiladi. Tikilgan yon qirqimlari orqa bo’lakka qaratib dazmollanadi. Tikib dazmol qilingan yon qirqimlari maxsus mashina yordamida yo’rmalanadi. Orqa va old yuqori qirqim chetlaridan 0,5 sm ichkarida birinchi bahyaqator yuritiladi. Bahyaqatordan 0,5 sm ichkaridan ikkinchi bahyaqator yuritiladi. Ikkala bahyaqatorlarning ostki iplari tortiladi va burmalar tekislanadi.

Lozimni pastki qirqimida manjetni tikishda, manjetni o’rtasidan bukish chizig’i bo’ylab bukib, ostki manjet tomonidan dazmollanadi. Ostki manjet teskari tomonidan dublirinning kley tomonini qo’yib namlab isitib ishlov beriladi, bunda qotirma qirqimlari gazdlama chok haqlariga 2-3 mm kirib turish kerak. Gazlamani o’ngini ichkari tomonga bukib, manjet qirqimlari chetidan 0,5-0,7 sm ichkaridan biriktirib tiqiladi. Tikilgan chok qirqimi yorib dazmollanadi. Tayyor manjet ostki manjet tomonidan namlab isitib ishlov beriladi.
VIII. KERAKLI O’QUV-JIHOZ, ASBOB-USKUNA VA ASHYOLAR:

- tikuv mashinalari: 1022 kl, Pfaff zinger; 97-kl; 51-kl;

- dazmol;

- milliy ko’ylak detallaridan tikma namunalar;

Bitta o’quvchi uchun:

• 
  yo’l-yo’riq texnologik xaritasi;
  
• 
  qo’l ishlari asboblarining 1 ta to’plami, bo’r.
  
• 
  W 40; W 80-iplardan 1 ta g’altak; turli raqamli ignalardan 1 ta to’plam; qaychi 1 ta; santimetr lenta 1 ta; angishvona 1 ta; dukcha 1 ta;
  
• 
  yoqa manjet, yeng, koketka uchun yordamchi andozalar.
  
• 
  100x200 sm mayda bo’laklar ishlab chiqish uchun gazlama
  

IX. «MILLIY KO’YLAK TIKISH KETMA-KETLIGINI MAYDA BO’LAKLARNI TAYYORLASH» BO’YICHA TEXNOLOGIK XARITA

Texnologiya asosida faoliyat turlari	Tavsiya etiladigan moslama va uskunalar	Chizma	Standart asosida operatsiyani bajarish tartibi
I	II	III	IV
I.Mayda bo’laklarga ishlov berish A) yoqani tikish
1. Ostki yoqaga yelimli qotirmani yopish-tirish	Dazmol		Ostki yoqaning teskari tomoniga qotirmani kleyli tomonini, chetki qirqimlariga 0.5-0.7 sm yetkazmay namlangan mato yordamida dazmollab yopishtiriladi.
2. Yoqani tikish	U.M. universal mashina		Ostki yoqani ustki yoqani o’ngini o’ngiga qo’yib uchala tomoniga 0.7 sm kenglikda ag’darma chok bilan tiqiladi.
3. Yoqani uchlarini kesish.	Qaychi		Tikilgan yoqani burchaklaridan tikilgan chokka 0.1-0.2 sm yetkazmay kesib chiqiladi.
4. Yoqani o’ngiga ag’darish	Qo’lda		Tikilgan yoqani o’ngiga ag’darib, burchaklarini dukcha yordamida chiqaraladi.
5. Ziy chi-qarib dazmollash.	Dazmol		Ustki yoqa tomoniga 0.1-0.2 sm ziy chiqarib dazmol qilinadi.
B) Yengni tikish
1. Yeng qirqimlarini ulash	Universal mashina		Yeng qirqimlarining o’ngi ichkariga qaratib qo’yiladi va teskari tomonidan 1 sm chok haqqi hisobida tiqiladi.
2. Yeng chokini dazmollash	Dazmol		Tikilgan choklar gazlamaning teskari tomoniga namlangan mato orqali dazmollanadi.
3. Yeng qirqimlarini yo’rmalash	Maxsus mashina		Dazmol qilingan yeng qirqimlarni maxsus mashina yordamida yo’rg’alanadi.
4. Yeng o’miziga burma berish	Universal mashina		Yeng o’miz qirqimlaridan 0,5 sm ichkarida 1 bahyaqator yurtiladi. Bu bahyaqatordan 0,5 sm ichkaridan 2 bahyaqator tiqiladi. Ikkala bahyaqatorlar va burmalar tekislanadi.
V) kaketkani tikish
1. Asos kaketkani tayyorlash	Universal mashina		Oldi va orqa kaketkalar o’ngini ichkariga qaratib ustma ust qo’yib yelka qirqimlarini chetga 0.7-1 sm ga biriktirib tiqiladi.
2. Tikilgan yelka chok-larini dazmollash.	Dazmol		Tikilgan yelka choklarni yorib dazmol qilinadi.
3. Astar kaketkani tayyorlash.	Unversal mashina.		Oldi va orqa kaketkalarni o’ngini ichkariga qaratib usma ust qo’yib yelka qirqimlari chetiga 0,7-1sm ga biriktirib tiqiladi.
4. Tikilgan yelka choklarni dazmollash.	Dazmol.		Tikilgan yelka choklarini yorib dazmol qilinadi.
II. Etak qismini tikish
1. Etak qismining yon qirqimlarini tikish.	Unversal mashina.		Orqa va oldi bo’lak etak qismlarni o’ngini ichkariga qaratib qo’yib yon qirqimlari chetidan 1-1,5 sm tiqiladi.
2. Tikilgan yonqirqimlar ni dazmollash.	Dazmol.		Tikilgan yon qirqimlari (orqa bo’lakka) qaratib dazmol qilinadi.
3. Tikilgan maxsus qirqimlarini yo’rmalash	Maxsus mashina		Tikib, dazmol qilingan yon qirqimlari maxsus mashina yordamida yo’rmalanadi.
4. Etak qismining yuqori qirqimini burtaga yig’ish.	Universal mashina		Orqa va old yuqori qirqim chetlaridan 0.5sm ichkarida 1-bahyaqator yuritiladi. Bahyaqatordan 0.5 sm ichkaridan 2-bahyaqator yuritiladi, 2la bahyaqatorlarning ostki iplari tortiladi va burmalar tekislanadi.
III. Manjetni tikish
1. Manjetni bukish	Dazmol		Manjetni o’rtasidan bukish chizig’i bo’ylab bukib ostki manjet tomondan dazmollanadi.
2. Manjetga qotirma yopishtirish	Dazmol		Ostki manjet teskari tomonidan dubnirinning kalit tomonini qo’yib namlab isitib ishlov beriladi, bunda qotirma qirqimlari, gazlama chok haqlariga 2-3 mm kirib turish kerak.
3. Manjetni tikish	Universal mashina		Gazlamani o’ngini ichkari tomonga bukib, manjet qirqimlari chetidan 0.5-0.7 sm ichkaridan biriktirib tiqiladi.
4. Manjet chokini dazmollash	Dazmol		Tikilgan chok qirqimi yorib dazmollanadi.
5. Manjetni o’ngiga ag’darish	Qo’lda bajarish		Tayyor manjet ostki manjet tomonidan namlab isitib ishlov beriladi.