Kimya 7-ci sinif



Yüklə 0,71 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/26
tarix24.02.2018
ölçüsü0,71 Mb.
#28067
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   26



Rəyçilər:
İxtiyar Bəhram oğlu Bəxtiyarlı, 
k.e.d., professor, AMEA-nın Kataliz va Qeyri-üzvü Kimya İnstitutunda
laboratoriya müdiri 
Akif Əmiraslan oğlu Teyli,
kimya üzra falsafa doktoru, Bakı şahar 83M-H maktab-liseyin müallimi 
Sevda Mirsani qızı Xudaverdiyeva, 
Bakı şahar 23M-U tam orta maktabinin müallimi 
Ağapaşa Koroğlu oğlu Əhlimanov, 
Kimya-biologiya tamayüllü Respublika liseyinin müallimi
İxtisas
redaktoru:
Asif Nəsib oğlu Məmmədov, 
kimya üzra elmlar doktoru, professor
Dil redaktoru:
İsmayıl Babaş oğlu Kazımov, filologiya üzra elmlar doktoru, professor
Abbasov M., Abbasov V., Abışov N., Əliyev V. 
A13 Kimya. Ümumtəhsil məktəb lərinin 7-ci sinfi üçün dərslik. Bakı, «Aspo- liqraf», 2014, 96
səh.
Müəlliflik hüquqları qorunur. Xüsusi icazə olmadan bu nəşri və yaxud onun hər hansı hissəsini
yenidən çap etdirmək, surətini çıxarmaq, elektron informasiya vasitələri ilə yaymaq qanuna
ziddir.
© Azərbaycan Respublikası 
Təhsil Nazirliyi, 2014
Mütəllim Məhərrəm oğlu Abbasov, Vaqif Məhərrəm oğlu Abbasov, Nasim Əjdər oğlu
Abışov, Vəli Səfər oğlu Əliyev 
KİMYA 
(Ümumtəhsil məktəblərinin 7-ci sinfi üçün darslik) Bakı, «Aspoliqraf», 2014.
Nəşriyyat redaktoru Gülər Mehdiyeva 
Bədii və texniki redaktoru Abdulla Ələkbərov 
Kompüter tərtibatçıları Səbinə Məmmədova, Təhmasib Mehdiyev 
Korrektoru Ülkər Şahmuradova
Çapa imzalanmışdır 06.08.2014. Kağız formatı 70x100  / . 
Ofset çapı. Ofset kağızı. Məktəb qarnituru. 
Fiziki çap vərəqi 6,0. Uçot nəşr vərəqi 5,7. 
1
16


Sifariş 94. Tiraj 113450. Pulsuz. 
«Aspoliqraf LTD» MMC Bakı, AZ 1052, F.Xoyski küç., 121   
e-mail: 
as_poliqraf@box.az
B



Rəyçilər:
İxtiyar Bəhram oğlu Bəxtiyarlı, 
k.e.d., professor, AMEA-nın Kataliz va Qeyri-üzvü Kimya İnstitutunda
laboratoriya müdiri 
Akif Əmiraslan oğlu Teyli,
kimya üzra falsafa doktoru, Bakı şahar 83M-H maktab-liseyin müallimi 
Sevda Mirsani qızı Xudaverdiyeva, 
Bakı şahar 23M-U tam orta maktabinin müallimi 
Ağapaşa Koroğlu oğlu Əhlimanov, 
Kimya-biologiya tamayüllü Respublika liseyinin müallimi
İxtisas
redaktoru:
Asif Nəsib oğlu Məmmədov, 
kimya üzra elmlar doktoru, professor
Dil redaktoru:
İsmayıl Babaş oğlu Kazımov, filologiya üzra elmlar doktoru, professor
Abbasov M., Abbasov V., Abışov N., Əliyev V. 
A13 Kimya. Ümumtəhsil məktəb lərinin 7-ci sinfi üçün dərslik. Bakı, «Aspo- liqraf», 2014, 96
səh.
Müəlliflik hüquqları qorunur. Xüsusi icazə olmadan bu nəşri və yaxud onun hər hansı hissəsini
yenidən çap etdirmək, surətini çıxarmaq, elektron informasiya vasitələri ilə yaymaq qanuna
ziddir.
© Azərbaycan Respublikası 
Təhsil Nazirliyi, 2014
Mütəllim Məhərrəm oğlu Abbasov, Vaqif Məhərrəm oğlu Abbasov, Nasim Əjdər oğlu
Abışov, Vəli Səfər oğlu Əliyev 
KİMYA 
(Ümumtəhsil məktəblərinin 7-ci sinfi üçün darslik) Bakı, «Aspoliqraf», 2014.
Nəşriyyat redaktoru Gülər Mehdiyeva 
Bədii və texniki redaktoru Abdulla Ələkbərov 
Kompüter tərtibatçıları Səbinə Məmmədova, Təhmasib Mehdiyev 
Korrektoru Ülkər Şahmuradova
Çapa imzalanmışdır 06.08.2014. Kağız formatı 70x100  / . 
Ofset çapı. Ofset kağızı. Məktəb qarnituru. 
Fiziki çap vərəqi 6,0. Uçot nəşr vərəqi 5,7. 
1
16


Sifariş 94. Tiraj 113450. Pulsuz. 
«Aspoliqraf LTD» MMC Bakı, AZ 1052, F.Xoyski küç., 121   
e-mail: 
as_poliqraf@box.az
B




GİRİŞ
Kimya nəyi öyrənir?
Kimya təbiət elmlərindən biri olub, bizi əhatə edən aləmdə daim təmasda olduğumuz maddi
varlıqları öyrənir. Dünyada mövcud olan cansız və canlı varlıqlar ayrı-ayrı maddələrdən və ya
onların qarışıqlarından ibarətdir. Məsələn, oksigen, su, xörək duzu və şəkər ayrı-ayrı
maddələrdir. Ətrafımızdakı torpaq, daş, hava, ağac və s. maddələrin qarışığından ibarətdir.
Təbiətdə mövcud olan maddələrdən başqa, insanlar özləri çoxlu yeni maddələr: gübrələr, plastik
kütlələr, sintetik kauçuklar və liflər, dərman maddələri və s. almışlar. Hazırda təbii və süni
surətdə alınan maddələrin on beş milyondan çox növü məlumdur.
Təbiətdəki maddələr dəyişməz qalmır, daim bir-birinə çevrilir. Məsələn, qapısı və pəncərələri
örtülü olan sinif otağının havasında dərsin sonuna yaxın oksigen qazı azalır, karbon qazı isə
çoxalır. Buna görə də fasilə zamanı sinif otağının havası dəyişdirilməlidir. Yaşıl bitkilər böyümə
prosesində havadan karbon qazını, torpaqdan isə suyu və mineral maddələri mənimsəyərək
onlardan özlərinə lazım olan üzvi maddələr hazırlayır və havanı oksigenlə zənginləşdirir. Bitki və
heyvan qalıqlarının çürüməsi nəticəsində əmələ gələn maddələr torpağı münbitləşdirir.
İnsanlar öz yaşayışını daha da yaxşılaşdırmaq və asanlaşdırmaq üçün mürəkkəb çevrilmələr,
kimyəvi proseslər apararaq, təbiətdə olan maddələrdən daim yeni maddələr alırlar. Bütün bu
proseslərin öyrənilməsi və həyata keçirilməsi ilə kimya elmi məşğul olur.
Kimyanın mühüm vəzifələrindən biri maddələri və onların xassələrini öyrənməkdən, eləcə də
maddələrin xalq təsərrüfatında istifadəsinin əhəmiyyəti haqqında məlumat verməkdən ibarətdir.
Kimyanın digər vəzifəsi xalq təsərrüfatı üçün zəruri olan, məsələn, müxtəlif gübrələri, plastik
kütlələri, dərmanları və s. almaqdır. Həmin maddələr müxtəlif kimyəvi çevrilmələrlə alınır.
Yuxarıda deyilənləri ümumiləşdirərək, kimyaya belə tərif verilə bilər. 
Kimya — maddələr,
onların tərkibi, quruluşu, alınma üsulları, xassələri, çevrilmələri və bu çevrilmələri müşayiət
edən hadisələr haqqında elmdir.
Kimya elmi üç böyük hissəyə bölünür.
I. Ümumi kimya — kimyanın əsas qanun və qanunauyğunluqlarını öyrənir.
II. Qeyri-üzvi kimya —qeyri-üzvi maddələrin tərkibi, quruluşu, alınması üsullarını, onların fiziki
və kimyəvi xassələrini, tətbiqini öyrənir.
III. Üzvi kimya — üzvi maddələrin tərkibi, quruluşu, alınması üsullarını, fiziki və kimyəvi
xassələrini, tətbiqini öyrənir.


Yüklə 0,71 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   26




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə