Kimyavi əsaslar Modulun nömrəsi: 12 Bakı 2016

Praktik tapşırıq 3.8 – Suyun kimyavi xasələri

İstifadə edilməli resurslar:

• 
  çini kasacıq
  
• 
  stəkan
  
• 
  distillə suyu
  
• 
  şüşə lövhə və çubuq
  
• 
  dəmir qaşıq
  
• 
  kalsium-oksid (sönməmiş əhəng)
  
• 
  qırmızı fosfor
  
• 
  lakmus və fenoftalein məhlulu
  
• 
  ağzı geniş kolba və ya banka
  
• 
  spirt lampası
  

Fəaliyyət və tapşırıqlar	Təlimat və tövsiyyələr
Suyun kimyavi xasələri	İs paltarını geyinin Əmək təhlükəsizliyi qaydalarına əməl edin. Suyun kimyavi xasələrinin araşdırılmasını təlimatda göstərildiyi kimi yerinə yetirməlisiniz. Çalışmalısınız ki, işləri dəqiq yerinə yetirəsiniz
Təlim nəticərəninə nail olmaq üçün tələb olunan praktik tapşırıqlar.	Suyun kimyavi xasələrini şifahi söyləyirsiniz 1) Fosfor - oksidlə suyun reaksiyasını aparacaqsınız Dəmir qaşıqda fosforu yandırıb içərisinə həcminin 1/4-i qədər distillə suyu və 1-2 damcı lakmus əlavə edilmiş kolbaya(bankaya) salırsınız Dəmir qaşıq suya toxunmamalıdır Yanma reakisyası başa çatdıqdan sonra kolbanın ağzını şüşə lövhə ilə örtür və çalxalayırsınız Qırmızı rəngli məhlul alınması turşu əmələ gəldiyini sübut edəcəkdir Reaksiya tənlikləri belə yazılır: 4P + 5O2 → 2P2O5 P2O5 + 3H2O → 2H3PO4 2) Suyun kalsium-oksidlə reaksiyasını aparacaqsınız Çini kasaya azca CaO qoyub üzərinə porsiyalarla distillə suyu tökürük, hər dəfə çoxlu istilik alındığını və kasacığın qızdığını müşahidə edirsiniz Alınmış qatı xəşilvari kütlədən bir azca şüşə çubuqla stəkana keçirib distillə su ilə qarışdırır və üzərinə 1-2 damcı fenolftalein əlavə edirsiniz Moruğu rəng alınacaqdır: CaO + H2O → Ca(OH)2
Diqqət etməli məqamlar	Dəmir qaşığın suya toxunmamasına diqqət edin
Praktik işə dair fotoillüstrsiya

Praktik tapşırıq 3.9 – Kristalhidratın formulunun təyini

İstifadə edilməli resurslar:

• 
  qapağı olan çini qab
  
• 
  dəmir ştativ
  
• 
  kristalhidrat (natrium - karbonat)
  
• 
  spirt lampası
  
• 
  dəmir ştativ
  
• 
  spirt lampası
  
• 
  tərəzi
  
• 
  eksikator
  

Fəaliyyət və tapşırıqlar	Təlimat və tövsiyyələr
Kimyavi birləşmələrin formullarının təyin edilməsi – Kristalhidratın formulunun təyini	İs paltarını və əlcəyi geyinin Əmək təhlükəsizliyi qaydalarına əməl edin. Kimyavi birləşmələrin formullarının təyin edilməsi – Kristalhidratın formulunun təyin edilməsini təlimatda göstərildiyi kimi yerinə yetirməlisiniz. Çalışmalısınız ki, işləri dəqiq yerinə yetirəsiniz
Təlim nəticərəninə nail olmaq üçün tələb olunan praktik tapşırıqlar.	Kristalhidratın formulunun təyini qaydasını şifahji söyləyirsiniz Texniki kimyavi tərəzidə 0,01 qr dəqiqliklə, təmiz yuyulub qurudulmuş və sonra közərdilmiş çini qabın qapağı ilə birlikdə çəkisini təyin edirsiniz Qaba 2 qrama yaxın natrium karbonat töküb, 0,01 qr qəqiqliklə tərəzidə çəkirsiniz (qapağı ilə birlikdə) Ağzı qapaqla örtülmüş qabı dəmir ştativin halqası üzərinə qoyulan üçbucağa yerləşdirirsiniz Qabı əvvəlcə yavaş, sonra 10 dəqiqə müddətində şiddətlə qızdırırsınız Qızdırmanı dayandırıb, qabı eksikatora yerləşdirirsiniz Qab soyuduqdan sonra qapağı ilə birlikdə tərəzidə çəkirsiniz Qabı yenidən 10 dəqiqəyə qədər şiddətli qızdırırsınız və eksikatorda soyudursunuz Soyuduqdan sonra ikinci dəfə çəkirsiniz Duz susuzluşdıqdan sonra onun xarici görünüşündə dəyişikliyi görəcəksiniz Boş və içərisində duz olan qabın çəkisini müqayisə aparmaqdan ötrü dəftərinizdə qeyd edirsiniz Artıq duzun çəkisini təyin edirsiniz
Diqqət etməli məqamlar
Praktik işə dair fotoillüstrsiya

Praktik tapşırıq 3.10 – Kalium-nitratın həll olmasının temperaturdan asıllığı

İstifadə edilməli resurslar:

• 
  sınaq şüşəsi
  
• 
  su
  
• 
  narın əzilmiş kalium – nitrat
  
• 
  spirt lampası
  

Fəaliyyət və tapşırıqlar	Təlimat və tövsiyyələr
Kalium – nitratın həll olmasına temperaturun təsiri	İs paltarını və əlcəyi geyinin Əmək təhlükəsizliyi qaydalarına əməl edin. Kalium – nitratın həll olmasına temperaturun təsirini təlimatda göstərildiyi kimi yerinə yetirməlisiniz. Çalışmalısınız ki, işləri dəqiq yerinə yetirəsiniz
Təlim nəticərəninə nail olmaq üçün tələb olunan praktik tapşırıqlar.	Kalium – nitratın həll olmasına temperaturun təsiri haqda qaydaları şifahi söyləyirsiniz Sınaq şüşəsini yarıya qədər su ilə doldurursunuz Ora azca narın əzilmiş kaliun – nitrat töküb çalxalayırsınız Duz həll olduqdan sonra, kalium – nitratın yeni miqdarını töküb çalxalamaqla həll edirsiniz Bu prosesi əlavə edilən duzun həll olması dayanana qədər davam etdirirsiniz Sınaq şüşəsinin qızıdırırsınız və duz həll olduqda yenə də kalium – nitrat əlavə edirsiniz Məhlul qaynayana qədər sınaq şüşəsini qızdırmaqla həll olmamış duzu həll edirsiniz Sınaq şüşəsinin soyumağa qoyursunuz və kalium – nitratın kristallaşmasını müşahidə edirsiniz Deməli temperaturun artması kalium – nitratın suda həll olmasına həlledici təsir göstərir.
Diqqət etməli məqamlar
Praktik işə dair fotoillüstrsiya