Kiş 2012 / sayi 60 01-18 bilig
Yüklə 3,67 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anahtar Kelimeler Turizm, edebî miras turizmi, edebî mekânlar, Türkiye. Giriş
- Turizm ve Miras Turizmi
| 1 • KIŞ 2012 / SAYI 60 01-18 bilig Edebî Miras Turizmi ve Türkiye’de Edebî Mekânlar Alpaslan Aliağaoğlu Mehmet Narlı Özet Turizm olgusu son zamanlarda farklı bir boyut kazanmıştır. Bugün hemen her şey turizmin ilgi odağı olabilmektedir. Do- layısıyla miras da turizmin ilgi alanına girmiştir. Miras, geç- mişten kalan her şey ile ilgilidir. Miras turizmi geçmişin tu- rizm amacıyla tüketilmesi olayıdır. Miras turizmi çok kapsam- lı olup; farklı başlıklar altında incelenmektedir. Bunlardan biri de edebî miras turizmidir. Edebî miras turizmi edebiyat, mekân ve turizm üçlüsünün buluştuğu yerdir. Edebî kişiler, onların yaşama alanları ve eserlerinin geçtiği yerler, edebî mi- ras turizminin ana çekicilikleridir. Bu çalışmada Türkiye’nin edebî miras turizm potansiyel alanları ortaya konulmaktadır. Bu yapılırken Herbert’in tipolojisi esas alınmaktadır. Sonuçta görülmektedir ki edebî miras turizmi ve bunun için potansiyel alanlar, adı böyle konulmasa da, Türkiye’de öteden beri var- dır. Edebî kişilere ait müzeler, İstanbul, Mevlâna kutlamaları, Çanakkale Savaş alanı bu konuda ön plana çıkan örneklerdir. Anahtar Kelimeler Turizm, edebî miras turizmi, edebî mekânlar, Türkiye. Giriş Bilim, sanat, edebiyat alanında etkin bir üne sahip olan kişilerin daimi ya da geçici olarak yaşadıkları mekânlar miras turizmi açısından çekim alanla- rı oluşturabilmektedirler. Konuya yazarlar ve şairler açısından bakıldığında _____________ Balıkesir Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi / Balıkesir alpaslan38ster@gmail.com Balıkesir Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi / Balıkesir metenar@yahoo.com • Aliağaoğlu, Narlı, Edebî Miras Turizmi ve Türkiye’de Edebî Mekânlar • 2 • bilig KIŞ 2012 / SAYI 60 edebî miras ve turizm konusunda iki temel durumla karşılaşılmaktadır. Birincisi, söz konusu yerin edebî kişiden dolayı bilinir ve merak edilir hâle gelmesi, ikincisi o yerle edebî kişi arasındaki sosyal, kültürel ve doğal ilişki- lerin merak edilmesi. Kuşkusuz bazı şehirler veya başka mekânlar, yazarla- rın ve şairlerin anlatımıyla daha bilindik ve daha kalıcı bir hayata sahip olmuşlardır. Diğer taraftan edebî kişilerin yaşama alanları, onlara ilgi du- yan kişiler için çeşitli imkânlar sunmaktadır. Yazar veya şairlerin çalıştığı mekânı görmek, onların yürüdükleri yerlerde yürümek, teneffüs ettikleri havayı solumak, hatıralarına dokunmak, ilgi çeken başlıca çekiciliklerdir (Herbert 1966: 77). Bu gün birçok insan C. Baudelaire’in eserlerinden Paris’i; J. Joyce’un eserlerinde Dublin’i, Kavafis’in şiirlerinde İskenderi- ye’yi ve Yahya Kemal’in eserlerinde İstanbul’u görmektedir. Ya da bu şe- hirlere gidenler, sözü edilen yazarların izlerini aramaktadırlar. Geçmişi şimdide yaşatan, şimdiyi düşsel bir alana aktaran (Narlı 2007: 160) bu izlerin, görülüp izlenebileceği yerlerin başında, yazar evleri veya müzeleri gelmektedir. Bunlarla birlikte onların romanlarında geçen alanlar da önemlidir. Bu tür alanlar bugün turizm maksadıyla tüketilmektedir. Böy- lece edebî miras turizmi ortaya çıkmaktadır. Edebî miras turizmi mekân, edebiyat ve turizm üçlüsünün buluştuğu yerdir. Bu çalışmanın amacı, edebî miras turizmini, Türk turizm gündemine taşı- mak, Türkiye’de bu açıdan potansiyel olan alanların varlığını ortaya koy- maktır. Çalışma altı adet başlıktan oluşmaktadır. Turizm ve miras turizmi, edebî miras turizmi çalışmanın hangi teorik temele dayandığını ortaya koy- maktadır. Yöntem bölümünde, teorik çerçevede ortaya konulan bilgiler ışığında mevcut bilgilerin nasıl işlendiği hakkında bilgi verilmektedir. Farklı ülkelerde konuyla ilgili çalışmalar ilgili yayınlar başlığı altında irdelenmekte- dir. Analiz olarak kabul edilebilecek kısmında eldeki bilgiler ışığında Türki- ye’nin edebî mekânları üç farklı alt başlık altında irdelenmekte; çalışma, sonuç ve gelecek çalışmalar için öneriler ile sona ermektedir. Turizm ve Miras Turizmi Dünyanın en büyük ekonomisi hâline gelen turizm, farklı şekillerde tanım- lanmaktadır. “Boş zaman, zaman ölçütü olarak ele alınırsa, bu esnada yapı- lan faaliyetler rekreasyon olarak ifade edilir. İş seyahatleri dikkate alınmazsa, turizm rekreasyonel faaliyetlerin farklı bir şeklidir. Bu farklılık turizmin bölgesel, ulusal ve uluslararası mekânda gerçekleşmesiyle ortaya çıkmakta- dır” (Boniface ve Cooper 1994:1-2). Yine turizm “İnsanların devamlı yaşa- dıkları ve çalıştıkları yerlerden, kısa süreli ve geçici olarak belirli destinasyon- lara hareketleri ve bu destinasyonlarda kalış süresindeki faaliyetlerine denir” • Aliağaoğlu, Narlı, Edebî Miras Turizmi ve Türkiye’de Edebî Mekânlar • 3 • KIŞ 2012 / SAYI 60 bilig (Jackson 1989: 3). Başka bir tanıma göre turizm; gezmek, görmek, dinlen- mek, eğlenmek, için geçici olarak yer değiştirmeyi ifade etmektedir (Köksal 1994: 1). Son olarak turizmi “insanların devamlı ikamet ettikleri, çalıştıkları ve her zamanki olağan ihtiyaçlarını karşıladıkları yerlerin dışına seyahatleri ve buralardaki, genellikle turizm işletmelerinin ürettiği mal ve hizmetleri talep ederek, geçici konaklamalarından doğan olaylar ve ilişkilerin bütünü- dür” (Toskay 1983: 39) şeklinde tanımlamak mümkündür. Turizm olgusu, son yıllarda yaşanan ekonomik, sosyal ve teknolojik deği- şimlerle birlikte farklı boyutlar kazanmıştır. Günümüzde geleneksel turizm anlayışının bir ürünü olan kitlesel turizm yaygın olmakla birlikte, kültür ve doğa eğilimli turizm çeşitleri de önem kazanmaya başlamıştır. Böylece 1970’li yıllardan sonra alternatif turizm çeşitleri ortaya çıkmıştır. Bunlar- dan biri de miras turizmidir. “Yeryüzü üzerindeki en büyük gösteri olarak tanımlanan turizmin hayat kaynağı mirastır” (Boniface ve Fowler 1993: XI). Geçmişte bazı romanlarda miras betimlemesi olarak kullanılmışsa da miras kavramı, 1970’li yıllarda Avrupa’da sıkça kullanılan bir kavram ol- muş, 1980’li yıllarda ise artan bir şekilde geniş anlam kazanmış ve ticari amaçlar için kullanılır olmuştur (Prentice 1993: 21). Kültürel turizmin gelişen bir parçası olan miras turizminin birbirinden farklı tanımları ya- pılmıştır. “Miras, geçmişin bugünkü kullanımı olarak ele alınırsa, miras turizmi geçmişin turizm amacıyla tüketilmesi anlamına gelmektedir” (Light 2000: 160). Başka bir tanımda miras turizmi “odak noktası miras kalan şeyler olan turizm çeşidi olarak tarif edilmektedir. Miras kalan şeyler ise tarihî binalardan, sanat çalışmalarına ve güzel manzaraya kadar değişen anlamlar içermektedir” (Yale 1991: 21). “Miras turizmi, mekânın yeniden yorumlanması sonucu ortaya çıkan, her türlü geçmişi (doğal ve sosyo- kültürel geçmiş) özleme dayalı bir turizm çeşididir” (Aliağaoğlu 2004: 67) Miras turizminin ortaya çıkışının farklı nedenleri vardır. Başka bir anla- tımla geçmişe olan rağbet, küreselleşme, toplumda yaşanan sosyal değişim, koruma kaygıları ve tarih bilinci ile artmaktadır. Miras turizmi tek bir çekiciliğe bağlı değil, birden çok çekiciliğe sahiptir. Bu çekiciliklere bağlı olarak farklı miras turizm çeşitlerinden söz etmek mümkündür. Konuyu doğal miras turizmi ve sosyo-kültürel miras turizm ana başlıkları altında incelemek mümkündür. Yine sosyo-kültürel miras turizmi, kendi arasında alt başlıklara ayrılabilecek niteliktedir. Keder tu- rizmi (dark veya thanatourism), endüstriyel miras turizmi, soy-sop araş- tırma turizmi (legacy tourism) ve sıla turizmi, köle miras turizmi ve yerliler Yüklə 3,67 Kb. Dostları ilə paylaş:
|