YENİDOĞAN SARILIKLARINDA
YAKLAŞIM, İZLEM VE TEDAVİ
REHBERİ 2014
TÜRK NEONATOLOJİ DERNEĞİ
Prof. Dr. Asuman ÇOBAN Prof. Dr. Münevver TÜRKMEN Doç. Dr. Tuğba GÜRSOY
3
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR
4
1. GİRİŞ
5
1.1. Genel bilgiler
5
1.2. Fizyolojik–patolojik sarılık
5
1.3. Bilirubin ensefalopatisi ve kernikterus
6
1.4. Kernikterus; “asla olmaması gereken bir durum”
7
1.5. Ülkemizdeki durum
7
1.6. Neden farklı klavuzlara gereksinim vardır?
8
1.7. Kılavuzun amacı ve hedefleri 8
2. SARILIKLI BEBEĞE YAKLAŞIM VE SARILIĞIN ÖNLENMESİ
11
2.1. Birincil koruma 11
2.1a Yeterli ve başarılı emzirme
11
2.1b Su veya şekerli su desteği
11
2.2. İkincil koruma 12
2.2a Kan gruplarının belirlenmesi
12
2.2b Klinik değerlendirme
12
2.2c Laboratuvar olarak değerlendirme
12
2.2c.1 Yatmakta olan bebek
12
2.2c.2 Sarılık tedavisi için hastaneye yeniden başvuran bebek
13
2.2c.3 Bilirubin değerlendirme yöntemleri
13
2.2c.3i Kanda değerlendirme
13
2.2c.3ii Transkutan bilirubin (TcB) ölçümü
14
2.2c.4 Direkt bilirubin ne zaman bakılmalı
14
2.2d Risk faktörleri
15
2.2e Sarılığın nedenine yönelik
özel değerlendirmeler
15
2.2f Taburculuk öncesi risk değerlendirme
15
2.2g Taburculuk sonrası izlem
17
2.2h Uzamış sarılık
18
2.2i Sarılıklı bebeklerde kaçınılması gereken ilaçlar
18
3.TEDAVİ
19
3.1. Tedavi indikasyonu gebelik haftasına mı yoksa doğum ağırlığına göre mi olmalı?
19
3.2. Yenidoğanda hemoliz kriterleri
19
3.3. Fototerapi
20
3.3a Amaç ve indikasyonlar
20
3.3b Fototerapinin etkinliği
21
3.3b.1 Doz-yanıt ilişkisi
21
3.3b.2 Fototerapi dozunun rutin ölçümü
22
3.3b.3 Işık spektrumunun irradiyansı
23
4
Kısaltmalar
AAP
: Amerikan Pediatri Akademisi
BIND : Bilirubinin indüklediği nörolojik disfonksiyon
B/A
: Bilirubinin albumine oranı
Ca
: Kalsiyum
DİK
: Disemine intravasküler koagulasyon
ETCO :
End tidal karbonmonoksit
FKU
: Fenilketonüri
FT
: Fototerapi
G6PD : Glukoz 6 fosfat dehidrogenaz
Hct
: Hematokrit
Hb
: Hemoglobin
IVIG
: İntravenöz immünglobulin
NEK
: Nekrotizan enterokolit
sT4
: Serbest tiroksin
STB
: Serum total bilirubini
TB
: Total bilirubin
TcB
: Transkutan bilirubin
TSH
: Tiroid stimule edici hormon
3.3c Yoğun fototerapi nedir?
23
3.3d Fototerapi nasıl etkin kullanılır?
23
3.3d.1 Işık kaynağı
23
3.3d.2 Işığın mesafesi
23
3.3d.3 Yüzeyin genişliği
23
3.3e Fototerapi bilirubini ne kadar düşürür?
24
3.3f Fototerapi aralıklı mı, sürekli mi verilmeli?
24
3.3g Evde fototerapi, güneş ışığı ile fototerapi uygun mu?
24
3.3h Fototerapi ne zaman sonlandırılmalı?
25
3.3i Fototerapi komplikasyonları
24
3.4. Kan değişimi
25
3.4a Amaç ve indikasyonlar
25
3.4b Serum albumin düzeyi ve B/A oranı
26
3.4c Kan değişimi hazırlığı, malzemeler
27
3.4d Seçilecek kanın özellikleri
27
3.4d.1 Kan grupları ve kan ürünü
27
3.4d.2 Işınlama ve filtreleme
28
3.4d.3 Isıtma
28
3.4d.4 Miktarın hesaplanması
28
3.4e Umbilikal ven kateterizasyonu (kateter, yeri, kontrindikasyonları vs)
28
3.4f Kan değişimi hızı, miktarı
29
3.4g Kan değişimi öncesi ve sonrası laboratuar testleri
29
3.4h Kan değişimi sonrası ilaçlar
29
3.4i Kan değişimi kayıtları
29
3.4j Kan değişimi komplikasyonları
29
3.5. Farmakolojik tedavi
30
3.5a Bilirubin klirensinin normal metabolik yolunun hızlandırılması
30
3.5a.1 Glukuronil transferaz enziminin indüksiyonu (Fenobarbital)
30
3.5a.2 Enterohepatik dolaşımın azaltılması 30
3.5b Bilirubin yapımını azaltılması
30
3.5b.1 Hem oksijenazın inhibisyonu
30
3.5b.2 Hemolizin inhibe edilmesi (IVIG) 30
4. ÖZEL DURUMLAR
31
41. Rh hemolitik hastalığın yönetimi
31
42. İlk 24 saatte ortaya çıkan sarılıkta tedavi prensipleri
31
KAYNAKLAR
34