Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Miqrasiyanın tənzimlənməsi üzrə tədbirlər sisteminin məzmunu.
malikdir. Beynəlxalq konvensiyaları ratifikasiya edərkən demokratik ölkələrin çoxu (amma hamısı yox) beynəlxalq hüquq normalarının milli qanunverieilik üzərində üstünlüyünü tanıyır. Xariei əmək miqrasiyasının beynəlxalq-hüquqi əsasını: 10 dekabr 1948- ci il «İnsan hüquqları haqqında ümumi Bəyannamə», 16 dekabr 1966-cı il «Vətəndaş və siyasi hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt», 1 avqust 1975-ci il Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Müşavirəsinin Yekun Aktı, Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının üzvü
olan dövlətlərin nümayəndələrinin 1986-cı il Vyana görüşünün Yekun Aktı, BMT-nin «Bütün əmək miqrantlarının və onların ailə üzvlərinin hüquqlarının müdafiəsi haqqında» Konvensiyası təşkil edir. BƏT-in «Əmək miqrantları haqqında» 97№-li Konvensiyasının əsas ideyalarından biri, həmin sənədi ratifikasiya edən dövlətlər tərəfindən milliyyət, irqi, dini mənsubiyyətindən, cinsindən və s. asılı olmayaraq miqrantlara münasibətdə hüquq bərabərliyinin tanımasıdır. Bu Konvensiyada əmək miqrantlarının qəbul edən ölkənin vətəndaşları ilə həmin sənəddə müəyyən edilən məsələlər üzrə eyni hüquqlara malik olmasını təmin edən şərtlər barədə müddəalar vardır.
in 1949-eu ildə qəbul etdiyi 97№-li Konvensiyaya müvafiq olaraq, əmək miqrantlarının hüquqlarının ümumi müdafiəsi dövlət tədbirləri sistemi ilə təmin olunur və buraya aşağıdakılar daxildir: •
infomıasiya ilə təmin olunması; •
vətəndaşların immiqrasiyası və emiqrasiyası məsələləri üzrə mötəbər olmayan infonnasiya və təbliğat əleyhinə tədbirlərin görülməsi; •
miqrantların qəbulunu asanlaşdıran tədbirlərin görülməsi; •
müvafiq tibbi xidmətlərin təşkili; •
əmək miqrantlarma qazanelarmı və əmanətlərini vətənə köçünuək üçün icazə verilməsi. BƏT-in 97№-li Konvensiyasında miqrantların muzdla işə qəbulu, yerləşdirilməsi və əmək şəraiti barədə müddəalar vardır, bir maddə isə miqrantların şəxsi əşyalarını, iş alətlərini və avadanlığını ölkəyə gətirməsi məsələlərini tənzimləyir. Vətəndaşların iş üçün xaricə köçməsi ilə bağlı olan məsələlərin işlənib hazırlanması ilə əlaqədar olaraq, Rusiya qanunvericiliyi baxımından əmək 330
miqrantlannm ölkəyə cəlbi, ölkədən çıxmasının rəsmiləşdirilməsi və işə götürülməsi daha böyük maraq doğumr. Burada miqrantlarm işə düzəldilməsi üzrə vasitəçilik fəaliyyəti ilə aşağıdakıların məşğul olmasına yol verildiyi göstərilir: •
dövlət orqanlarından icazə alınması və onların nəzarəti altında fəaliyyət göstərilməsi şərti ilə, ehtimal olunan işəgötürən yaxud onun qulluğunda olan və adından çıxış edən şəxs; •
ərazinin qanunvericiliyi yaxud həm qəbul edən, həm də göndərən ölkələrin səlahiyyətli orqanları arasında bağlanılan sazişlə nəzərdə tutulduğu hallarda ərazi hakimiyyətindən əvvəlcədən icazə almış özəl agentlik. Bu sənəddə həmçinin, göstərilir ki, qeyri-qanuni miqrasiyaya şərait yaradan şəxs yaxud təşkilat müvafiq məsuliyyətə cəlb olunacaqdır. Bundan başqa, BƏT-in 97№-li Konvensiyasında əmək müqavilələrinin yazılı rəsmiləşdirilməsinin vacibliyi və əmək miqrantlannm muzd müddəti, əmək şəraiti və məzmunu, onun ödəniş səviyyəsi göstərilən sənədləri almaq hüququnun olması göstərilir. Miqrantlarm əmək haqqı səviyyəsinin və əmək şəraitinin müəyyən- ləşdirilməsinə dair beynəlxalq normalar xüsusi diqqətə layiqdir. BƏT-in sənədləri miqrantlar və onların olduğu ölkənin vətəndaşları arasında əmək haqqının minimum səviyyəsinin bərabərliyi, milli qanunvericiliklə nəzərdə tutulduğu hallarda isə onlann əmək haqqının məbləğinin müəyyənləş- dirilməsində iştirak hüququnun olmasını bəyan edir. Bu zaman əmək miqrantlarına əmək haqqının mütəmadi qaydada və nağd şəkildə verilməsi şərti qoyulur. Qeyd edək ki, beynəlxalq hüququn bu mühüm norması işəgötürənlərin utanmadan muzdurların əməyini ödəmədiyi, bununla da onları və ailə üzvlərini aclığa, təhqirə və iztirablara düçar etdiyi dövlətlərdə açıq-aşkar pozulur. BƏT-in 97№-li Konvensiyasının 9-cu maddəsində əmək miqrantınm valyuta vəsaitlərini sərbəst surətdə vətəninə köçümıək hüququ təsbit olunmuşdur. Beynəlxalq standartlarla əmək miqrantınm olduğu ölkədə təhsil almaq yaxud ixtisas səviyyəsini yüksəltmək imkanları nəzərdə tutulur. Belə ki, BƏT-in 100 və 151 №-li Tövsiyələrində miqrantlarm təhsil almaqda qəbul edən ölkənin vətəndaşları ilə bərabər hüquqlarının olması şərti qoyulur. BƏT- in əmək miqrantları haqqında 86 №-li Tövsiyəsi BƏT-in 97№-li Konvensiyasının əsasən əmək miqrantlannm infomıasiya ilə təmin olunması (III hissə), seçim və muzdla işə götümıə (IV hissə) məşğulluq sahəsində 331
rəftarın bərabərliyi (V hissə) məsələləri üzrə maddələrini dolğunlaşdırır. Bu sənəddə əmək miqrantlarmın vəsait çatışmazlığı və əmək bazarındakı vəziyyətin pisləşməsi səbəbindən vətənə geri göndərilməsindən müdafiəsinə yönəlmiş maddələr (IV hissə) də vardır. Həmin sənədə əlavədə dövlətlər arasında ikitərəfli müqavilələr bağlanarkən BƏT-in 97№-li Konvensiyasında və BƏT-in 86 №-li Tövsiyəsində nəzərdə tutulan müddəaların nəzərə alınması üçün məsləhət olunan nümunəvi mətn də verilir. BƏT-in 118№-li Konvensiyası ölkə vətəndaşlarına, əcnəbilərə və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə sosial təminat sahəsində bərabər hüquqlar verir. Konvensiyanı ratifikasiya edən dövlətlər onu imzalamış bütün dövlətlərin vətəndaşlarına münasibətdə ölkədə qalma müddətindən asılı olmayaraq sosial təminatda bərabər hüquqlar verilməsi öhdəliyini qəbul edir. Tərəflərin istəyindən asılı olaraq, qəbul edilən öhdəliklər bir yaxud daha çox sosial təminatı - tibbi xidməti, əmək qabiliyyəti itirildikdə müavinəti, pensiya təminatını, əmək qabiliyyəti müvəqqəti itirildikdə müavinəti, işsizliyə görə müavinəti və s. nəzərdə tuta bilər. BƏT-in miqrasiya sahəsində sui-istifadə və əmək miqrantlarmın sosial və vətəndaşlıq hüquqlarının bərabərliyinin təmin edilməsi haqqında 143 №-li Konvensiyası öz ölkələri ilə müqayisədə, olduğu ölkədə bütün miqrantlarm bərabər olmasını nəzərdə tutsa da, bəyan edilmiş bu hüquq milli qanunvericiliklərdə çox nadir hallarda öz əksini tapır və hər yerdə pozulur. Konvensiyanın birinci bölməsi əmək miqrantlarmın hüquqlarına riayət olunmasına dair ümumi tələbləri müəyyən edir. Sənədə müvafiq olaraq, dövlət öz ərazisində qeyri-leqal miqrasiyanı aşkara çıxarmalı və onun azaldılmasına yönəlmiş tədbirlər həyata keçirməlidir. Konvensiyanın ikinci bölməsinə əsasən, dövlətin qarşısında qanuni əmək miqrantı qismində olan şəxslər və onların ailə üzvləri ilə davranışda, məşğulluq, sosial təminat, həmkarlar təşkilatlarında iştirak, digər vətəndaşlıq hüquqları və sosial təminat məsələlərində öz vətəndaşları üçün nəzərdə tutulan eyni yanaşma tələbi qoyulur. BƏT-in 157 №-li Konvensiyasında (1982-ci il) əmək miqrantlarmın sosial təminat sahəsində hüquqlarının təmin olunmasının beynəlxalq sistemi vardır. Aİ-nin 1990-cı illərdə qəbul etdiyi Konvensiya inkişaf etməkdə olan ölkələrdən miqrasiya barədə müddəaları əsaslı surətdə inkişaf etdirdi. Bu Konvensiyanın məqsədi milli sosial təminat sxemlərinin ölkələrin inkişaf səviyyələrindəki fərqlər nəzərə alınmaqla əlaqələndirilməsidir. Məqrib ölkələri Şurasında qəbul edilən xüsusi konvensiya ərəb regionunda miqrasiya ilə 332
Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|