Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XBİ və beynəlxalq istehsalın ayrı-ayrı göstəriciləri Göstərici Cari qiymətlərlə dəyər həcmi (milyard dollar)
- Ümumdünya istehsalının getdikcə beynəlmiləlləşməsi.
Cədvəl 14.1 XBİ və beynəlxalq istehsalın ayrı-ayrı göstəriciləri Göstərici
XBİ ölkəyə axını 208
986
1771
1114
22,5
40,0
5,2
-15,7
-37,1
1,1
XBİ ölkədən axını
241
893
1929
1101
16,8
36,1
9,2
-14,9
-42,9
2,8
Ölkəyə daxil olan XBİ həcmi
2082
11525
15 491
17 743
9,3
18,7
13,3
-13,9
14,5
15,2
Ölkədən çıxarılan XBİ həcmi
2087
12 417
16 207
18 982
11,9
18,4
14,6
-16,1
17,1
19,3
Ölkəyə daxil olan XBİ-dən gəlir
74
791
1113 941
35,1
13,4
31,9
-7,3
-15,5
6,7
Ölkədən çıxarılan XBİ-dən gəlir
120
902
1182
1008
20,2
10,3
31,3
-7,7
-14,8
5,9
Transsərhəd Q və B
99
462
707 250
49,1
54,0
0,6
-30,9
-64,7
17,1
Xarici filialların satış həcmi
6026
21 721
31 069
29 298
8,8
8,2
18,1
-4,5
-5,7
2,8
Xarici filialların ümumi istehsalı
1477
4327
6163
5812
6,8
7,0
13,9
-4,3
-5,7
1,2
Xarici filialların ümumi aktivləri
5938
49 252
71694
77 057
13,7
19,0
20,9
-4,9
7,5
8,3
Xarici filialların ixracı
1498
4319
6663
5186
8,6
3,6
14,8
15,4
-22,2
1,9
Xarici filiallarda məşğulluq (min nəfər)
24476
57 799
78 957
79 825
5,5
9,8
6,7
-3,7
1,1
1,0
Məlumat üçün
ÜDM (cari qiymətlərlə) 22 121
45 273
60 756
55 005
5,9
1,3
10,0
10,3
-9,5
1,2
Əsas kapitalın ümumi yığımı
5099
9833
13 822
12 404
5,4
1,1
11,0
11,5
-10,3
1,8
Royalti və lisenziya ödəmələri şəklində daxilolmalar
29 129
177
Məlumat
yoxdur
14,6
8,1
14,6
8,6
2,6
3,2
Malların və xidmətlərin ixracı
4414
12 954
19 985
15 716
7,9
3,7
14,8
15,4
-21,4
2,1
*UNCTAD, World Investment Report, 2010. P. 16. Dünya iqtisadiyyatının bütün əsas sahələrində: kənd təsərrüfatında, sənayenin hasilat, avtomobilqayırma və kimya sektorlarında XBİ axınları zəifləmişdir. 2009-cu ildə böhranın ilkin mərhələsində müqavimət göstərə bilən sahələrdə, o cümlədən əczaçılıq və yeyinti sənayelərində də XBİ azalmağa başladı. 2008-ci illə müqayisədə 2009-cu ildə yalnız bir neçə: o cümlədən elektrik, qaz və su təchizatı sahələrinə, elektron avadanlıq istehsalına, tikintiyə və telekommunikasiyaya XBİ artmağa başladı. Ümumilikdə isə, böhran emal sənayesi sektomnda XBİ-yə daha güclü zərbə vurmuşdur və 2008-ci illə müqayisədə 2009-cu ildə transsərhəd QƏ-nin 77% aşağı düşməsi bunu sübut edir. Hasilat sənayesində və kənd təsərrüfatında, xidmətlər sektorunda bu cür sazişlərin sayının azalması bu dərəcədə köklü deyildi: müvafiq olaraq 47% və 57%. Bunun nəticəsində hasilat sənayesi hesabına dünya üzrə transsərhəd QƏ-də onların xüsusi çəkisi artmaqda davam edirdi. Bununla belə, bu seqmentdə də bəzi sahələrə ciddi zərər dəymişdi. Məsələn, maliyyə xidmətləri sahəsində transsərhəd QƏ-nin dəyər həcminin 87% sürətli enməsi qeydə alınmışdı.
XBİ axınlarına təsir göstənuəsinə baxmayaraq, istehsalın beynəlmiləlləşməsi prosesi davam edirdi. 2008 və 2009-cu illərdə TMK-nm xarici filiallarının satışlannm və əlavə olunan dəyərinin azalması həcmi ümumdünya iqtisadi}^atmm tənəzzülü miqyasına gəlib çatmamışdı. Nəticədə xarici filialların DDM-də xüsusi çəkisi artmaqda davam edir və rekord səviyyəyə - 11%-ə yüksəlmişdi. 2009-cu ildə TMK-nın əcnəbi işçilərinin sayı bir qədər artaraq, 80 milyon nəfər təşkil etmişdi. Beynəlxalq istehsal strukturlarında inkişaf etməkdə olan və keçid iqtisadiyyatlı ölkələrin xüsusi çəkisinin artması aydın müşahidə olunur. Hazırda xarici filialların işçi qüvvəsinin əksər hissəsi bu ölkələrdə məşğuldur. 2008-ci ildə dünyada mövcud olan 82 000 TMK-nm 28%-i onların payına düşürdü və bu, 2006-cı illə müqayisədə 2 faiz-bənd çox idi. Müqayisə üçün: 1992-ci ildə bu göstərici 10%-ə çatmırdı və bu, göstərilən ölkələrin həm də XBİ-nin yerləşdirildiyi məkan qismində rolunun gücləndiyini göstərir. 2009-cu ildə əsasən ölkələrə daxil olan XBİ-nin ümumi məbləğinin 18 trilyon dollara çatması hesabına TMK-nm xarici filiallarının aktivləri 7,5% artmışdır. XBİ-nin ümumi həcminin artımı qlobal таИзгуэ bazarlarında fəallığın əhəmİ3^ətli dərəcədə güclənməsi, habelə tempi aşağı düşsə də. 349 Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|