Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı

Böyük Britaniya

 

5,2

 

11,9

 

27,3

 

31,3

 

29,2

 

41,6

 

-

 

inkişaf etməkdə olan 

ölkələr, cəmi

 

33,2

 

145,6

 

327,4

 

3113,3

 

3553,4

 

-

 

-

 

Regionlar üzrə:

 

Afrika

 

3,9

 

7,7

 

13,0

 

183,7

 

230,2

 

-

 

-

 

Asiya

 

7,9

 

44,4

 

191,0

 

1892,9

 

2136,2

 

-

 

-

 

Çin (Tayvan və 

Flonkonqsuz)

 

-

 

10,7

 

15,4

 

969,0

 

-

 

1246,0

 

2450,0

 

Hindistan

 

1,0

 

4,2

 

4,5

 

169,3

 

164,6

 

245,9

 

248,2

 

Cənubi Koreya

 

0,485

 

2,5

 

12,4

 

165,9

 

142,5

 

201,2

 

-

 

Qərbi Avropa

 

2,6

 

5,3

 

13,7

 

537,3

 

628,4

 

-

 

-

 

Rusiya

 

-

 

-

 

-

 

295,3

 

-

 

438,2

 

415,3

 

Yaxın Şərq

 

9,4

 

64,0

 

44,3

 

216,9

 

230,2

 

-

 

-

 

Qərb yarımkürəsi

 

9,0

 

25,5

 

65,1

 

282,3

 

328,3

 

-

 

-

 

Braziliya

 

3,8

 

3,5

 

16,4

 

113,5

 

132,0

 

207,5

 

252,3

 

Meksika

 

1,0

 

0,8

 

13,8

 

55,1

 

57,0

 

-

 

-

 

Memorandum:

 

Neft ixrac edən ölkələr

 

9,9

 

67,1

 

46,3

 

313,2

 

349,4

 

-

 

-

 

inkişaf etməkdə olan və 

neft ixrac etməyən 

ölkələr, 0 cümlədən 

Tayvan

 

23,3

 

78,5

 

281,0

 

2800,0

 

3204,0

 

-

 

-

 

* Economic Report of the President. USA. Washington, 2009; International Monetary 

Found (IMF). September 2010, Special ed. Washington, 2010. 

Qeyd.

 Beynəlxalq ehtiyatlar maliyyə orqanlarının qızılla əmanətlərini, BVF-in ehtiyat 

mövqelərini və xarici valyutanı ehtiva edir. 

Cədvəldən göründüyü kimi, inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan 

ölkələr qızıl saxlayan qismində təqribən eyni nisbətdə çıxış edir. 

Cədvəl 18.2 

1990-

 

2010-cu illərdə qızıl-valyuta ehtiyatlarına malik olan əsas ölkələr 

(dövrün sonu, milyard dollar)* 

Ölkələr, ölkə qrupları

 

Xarici valyuta

 

Valyua və qızıl *

 

1990

 

2010

 

1990

 

2010

 

inkişaf etmiş ölkələr

 

Yaponiya

 

78,5

 

1051,4

 

87,8

 

32,1

 

ABŞ

 

72,3

 

46,7

 

173,1

 

11,0

 

Almaniya

 

67,9

 

37,5

 

104,5

 

143,3

 

İspaniya

 

51,2

 

13,1

 

57,2

 

11,2

 

İtaliya

 

62,9

 

35,1

 

88,6

 

98,2

 

535 

---

İsveçrə

 

29,2

 

200,8

 

61,3

 

41,6

 

Fransa

 

36,8

 

31,5

 

68,3

 

97,7

 

Niderland

 

17,5

 

8,8

 

34,4

 

25,8

 

Norveç

 

15,3

 

37,8

 

15,8

 

0

 

Avstriya

 

9,4

 

5,5

 

17,2

 

11,1

 

inkişaf etməkdə olan ölkələr

 

Çin

 

29,6

 

-

 

34,5

 

-

 

Tayvan

 

72,4

 

-

 

77,7

 

-

 

Sinqapur

 

27,7

 

208,1

 

27,7

 

0,2

 

Honkonq

 

24,6

 

255,1

 

24,6

 

0,08

 

Braziliya

 

7,4

 

264,1

 

9,2

 

1,4

 

Cənubi Koreya

 

14,8

 

281,6

 

14,9

 

0,07

 

Tailand

 

13,3

 

148,8

 

14,3

 

4,0

 

Hindistan

 

1,5

 

256,2

 

5,6

 

20

 

Malayziya

 

9,8

 

85

 

10,7

 

1,4

 

Meksika

 

9,9

 

104

 

10,2

 

0,3

 

* Qızıl bazar qiyməti üzrə: 1990-cı il - 1  troya unsiyasına görə 385 dollar; 1997-ci il - 1 

troya unsiyasına görə 334,55 dollar; sentyabr 2010-cu il - 1 troya unsiyasına görə 1312 dollar. 

Dünya  təcrübəsində  beynəlxalq  hesablaşmalar,  tədiyyələr,  kredit  və 

ehtiyat  məqsədləri  üçün  istifadə  olunan  pul  vahidləri  arasında  ABŞ 

valyutasının  üstünlüyü  şübhəsizdir.  Eyni  zamanda  Çinin  beynəlxalq 

ticarətinin  dünya  ticarətində  nüfuzu  get-gedə  artdıqca,  yuanm  təzyiqi  də 

güclənir; avronun mövqeləri də möhkəmdir (cədvəl 18.3). 

Cədvəlin  məlumatlarından  göründüyü  kimi,  bütün  başqa  milli  və 

regional valyutalarla müqayisədə, dollar hələlik iyerarxiyada birinci yer tutur. 

Eyni  zamanda  yuxarıda  göstərdiyimiz  kimi,  inkişaf  etmiş  ölkələrin 

qızıl-valyuta və qızıl ehtiyatları azalır.  BVF-in  məlumatlarına  görə, 1990-cı 

ilin sonunda rəsmi qızıl ehtiyatları 35 580 ton olmuşdur. 2009-cu ilin ortasına 

yaxın bu kəmiyyət 29 630 tonadək, yəni 17% azalmışdır. Azalan 5950 tonun 

böyük  hissəsi  Avropa  ölkələrinin  mərkəzi  banklarının  AMB  ilə  razılaşma 

əsasında satışlarının payına düşür. Həmin dövrdə başqa mərkəzi  banklar  öz 

ehtiyatlarını nisbətən sabit səviyyədə saxlaya bilmişdi. 

Qeyd  olumnahdır  ki,  müxtəlif  banklarda  və  yarımrəsmi  idarələrdə 

yerləşən  qızıl  ehtiyatlarının  həcmi  heç  kim  tərəfindən  rəsmi  qaydada 

hesablanmamışdır. Buna görə də bəzi ölkələr öz qızıl ehtiyatlannı fəal surətdə 

artırırdı. Məsələn, 2009-cu ilə yaxın Əlcəzairin ehtiyatlan 14 tondan 174 tona, 

536 

---