keçirilməsini nəzərdə tutan Bəyannamə qəbul edildi. Onlardan bəzilərini,
Sistemdə yeni təsisatların yaranmasımı ifadə edənləri sadalayaq:
•
G-20 nəzdində Tədqiqat Qrupu (TQ) yaradılmış və ona qlobal kredit
bazarının işində baş verən böhranın və «pozuntuların» səbəblərinin
öyrənilməsi, bu cür halların yaranmasının qarşısının alınması üzrə tədbirlərin
hazırlanması və bunun G-20 sammitində baxılmaq üçün təqdim olunması
tapşırılmışdı;
•
G-8 nəzdində fəaliyyət göstərmiş Maliyyə Sabitliyi Forumu (MSF)
genişləndirilmiş və G-20-nin orqanı olan Maliyyə Sabitliyi Şurası (MSŞ)
yaradılmışdı. Onun qarşısında BVF ilə birgə dünya maliyyə bazarlarına təsir
göstərilməsinə yönəlmiş təkliflərin hazırlanması vəzifəsi qoyulmuşdu;
•
tövsiyələr əvvəlcə MSF-in strateji hesabatları, onun yenidən
təşkilindən sonra isə MSŞ-nin G-20 üçün Flesasbatları kimi
rəsmiləşdirilmişdi. Burada maliyyə riskləri sahəsində xarici işlər nazirləri və
mərkəzi bank rəhbərləri səviyyəsində aparılan işlərin şəffaflığının təmin
edilməsi, habelə maliyyə alətlərinin qiymətləndirilməsi təcrübəsinin
yayılması, vahid standartlar bazası əsasında maliyyə hesabatlığına görə
məsuliyyətin artırılması barədə razılaşmalar öz əksini tapmışdır.
•
BVF-ə və genişləndirilmiş MSŞ-yə dünya iqtisadiyyatında tsiklliyin
aradan qaldırılması üzrə tənzimləmə tədbirlərinin və tövsiyələrin hazırlanması
tapşırılmışdır;
•
tənzimləmə agentlərinə işində böyük qüsurlar aşkar edilən beynəlxalq
reytinq təşkilatlarının fəaliyyətinə nəzarəti gücləndirmək tapşırılmışdır. Bu
təşkilatların ən nüfuzluları 2009-cu ildə Kredit-Reytinq Agentliklərinin
Davranış Məcəlləsinin (lOSCO - International Organization of Securities
Commissions) prinsipləri əsasında yenidən işlənmiş Davranış Məcəlləsini
qəbul etmişdir;
•
tənzimləmə orqanlarına banklarda risklərin idarə olunmasının
səmərəliliyinin yüksəldilməsi üzrə tövsiyələri təkmilləşdirmək, risklərin idarə
olunması sahəsində daha ciddi tədbirlərin tətbiqi məqsədilə daxili nəzarət
mexanizmlərinə yenidən baxmaq tapşırılmışdır;
•
Bazel komitəsi risklərin idarə olunmasının ən mühüm sahələrində
nəzarətin həyata keçirilməsi üzrə tövsiyələrini təkmilləşdirməyə borcludur;
komitə risklərin idarə olunması üzrə yeni təlimat və likvidliyin itirilməsi
risklərinin ağlabatan idarəçiliyi və nəzarət prinsiplərini işləyib hazırlamışdır;
545
•
milli və regional tənzimləmə orqanlarına təşkilatlar arasında qarşılıqlı
əlaqələrin beynəlxalq səviyyədə tənzimlənməsinin təkmilləşdirilməsi
sahəsində işin güeləndirilməsi barədə göstəriş verilmişdir;
•
nəzarət orqanları bütün iri beynəlxalq maliyyə idarələrində nəzarət
kollegiyalarının yaradılmasında sıx əməkdaşlıq etməlidir. 2009-2010-cu
illərdə həmin nəzarət kollegiyaları
göstərilən MSF-də (MSŞ-də) sistem
yaradan maliyyə-bank qurumlannm çoxunda təşkil olunmuşdur;
•
tənzimləmə orqanları böhran şəraitində idarəçiliyin beynəlxalq
mexanizmlərinin möhkəmləndirilməsi məqsədilə lazımi tədbirləri həyata
keçirməyə borcludur. Beynəlxalq səviyyədə nəzərdə tutulan tədbirlərdən biri,
bazarları formalaşan ölkələrin daha geniş iştirakını təmin etmək üçün MSF-in
genişləndirilməsidir. Buna müvafiq olaraq MSF genişləndirilmiş, onun
tərkibinə G-20-nin yeni ölkələri - Argentina, Braziliya, CAR, Cənubi Koreya,
Çin, Hindistan, İtaliya, Səudiyyə Ərəbistanı və Türkiyə, habelə Avropa İttifaqı
daxil edilmiş, MSF-in özü isə MSŞ-yə çevrilmişdir;
•
BVF və MSŞ-in hazırladığı ilkin xəbərdarlıq mexanizmi BVF/DB-
nin 2009-cu il yaz sessiyasında işə başlamışdır. BVF MSŞ ilə sıx əməkdaşlıq
şəraitində qlobal böhrandan müvafiq nəticələrin çıxarılmasında aparıcı rol
oynamalıdır. (Bunun üçün BVF-in əvvəlki onilliklər ərzində G- 20 və başqa
beynəlxalq təşkilatlar, xüsusilə də BMT çərçivəsində hazırlanmış yeni
göstərişlərə uyğun gəlməyən iqtisadi libertari-ançılığm güclü təsiri altında
olan təhlil bölmələrinin tərkibi dəyişməlidir. - R.X.);
•
«Vaşinqton fəaliyyət planında» göstərilən konkret tədbirlərin həyata
keçirilməsi məqsədilə 4 işçi qrup yaradılmışdır;
■
İQ-1 «Maliyyə bazarlarında tənzimləmənin keyfiyyətinin və
şəffaflığın yüksəldilməsi»,
■
İQ-2 «Beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsi və malİ5^ə
bazarlarının bütövlüyünün təmin olunması»,
■
İQ-3 «BVF-in yenidən qurulması»,
■
İQ-4 «Dünya Bankı və başqa çoxtərəfli inkişaf bankları».
Bütün bu tədbirlər və tövsiyələr 2 aprel 2009-cu ildə Londonda G-20
sammitində dövlət başçılarının keçirilən görüşündə baxılmaq üçün təqdim
olunmuş və bütövlükdə təsdiq edilmişdi. «İyirmiliyin» London sammitində
dövlət liderlərinin Bəyanatı və 3 əlavə Sənəd: «Dünya maliyyə sisteminin
möhkəmləndirilməsi haqqında» Bəyannamə, «Resursların beynəlxalq
546
maliyyə qurumları vasitəsilə verilməsi haqqında» Bəyannamə və «Vaşinqton
fəaliyyət planının həyata keçirilməsinin nəticələri haqqında» Hesabat
qəbul
olunmuşdur. Bu sammitdə Maliyyə Sabitliyi Forumu (MSF) qəti olaraq
Maliyyə Sabitliyi Şurasına (MSŞ) çevrildi. Onun funksiyaları xeyli
genişləndirildi. Məsələn, indi dünya malİ5^ə sistemində zəif yerlərin
müəyyənləşdirilməsi, hakimiyyət orqanları arasında əlaqələrin qurulması və
infomıasiya mübadiləsinin təşkili, standartlann işlənib hazırlanmasına görə
eavabdeh olan qurumların fəaliyyətinin monitorinqi, nəzarət kollegiyaları ilə
qarşılıqlı əlaqələrin qurulması onun vəzifələrinə aid edilmişdir. Makroiqtisadi
və maliyyə risklərinin aşkarlanması məqsədi üçün ilkin xəbərdarlıq
prosedurlarının yerinə yetirilməsində də Şuraya mühüm rol ayrılmışdır.
«Maliyyə sisteminin möhkəmləndirilməsi haqqında» Bəyannamədə və
başqa sənədlərdə heeinq fondlarına nəzarətin güeləndirilməsi və törəmə
maliyyə alətlərinin (derivativlərin) tənzimlənməsi üzrə öhdəliklər qəbul
olunmuşdur. Bank Nəzarəti üzrə Bazel Komitəsinə (Committee on Banking
Supervision of the Bank for International Settlements) yaxud adlandırıldığı
kimi, «Bazel-2»-yə sistem yaradan bankların kapital qoyuluşlarının minimum
məbləğinə yenidən baxılması
və beynəlxalq statusa malik olan bankların
fəaliyyətində müəyyən olunmuş meyarlara riayət edilməsinə nəzarətin
gücləndirilməsi məqsədilə tövsiyələrin hazırlanması tapşırılmışdır.
Ümumilikdə
isə,
millətüstü
tənzimləmə
elementinin
möhkəmləndirilməsi mövqeyindən beynəlxalq maliyyə sisteminin keyfiyyətcə
yenidən qurulması məsələsi qarşıya qoyulur. Lakin bu sənədlərdə ABŞ başda
olmaqla, aparıcı ölkələrin və BVF/DB-nin ümumdünya liberallaşdın İması və
dünya maliyyə bazarının əsas «oyunçuları» üçün daha əlverişli imkanlar
yaradılmasına yönəlmiş əvvəlki prinsipal siyasətinin tam iflasa uğraması
barədə heç nə deyilmir.
Böhranların qarşısının alınması üçün alətlərin təkmilləşdirilməsi
üzrə BVF-in fəaliyyəti. BVF maliyyə böhranlarının yayılmasının ləngidil-
məsinə təsir göstəmıək üçün öz kreditləşdinnə alətlərini genişləndirmiş və
təkmilləşdirmişdir. Alətlərin təkmilləşdirilməsi üzrə aparılan işlər
çərçivəsində BVF-in İcra Şurası (Executive Board) mövcud olan çevik kredit
xətti (ÇKX) üzrə verilən kreditlərin müddətini və məbləğini artırmasına,
əsaslandırılmış siyasət yeritməsinə baxmayaraq, ÇKX-nin yüksək tələb-
547
Dostları ilə paylaş: |