Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Avroistiqrazlar bazarı.
Əməliyyatların və əqdlərin xarakterindən, habelə buraxılmasının məqsədlərindən asılı olaraq qiymətli kağızların aşağıdakı növləri fərqləndirilir: •
istiqrazlar; •
əmtəə dövriyyəsinə və müəyyən əmlak əqdlərinə xidmət edən kommersiya qiymətli kağızları: veksellər, çeklər, konosamentlər, anbar və girov şəhadətnamələri, girov kağızları. Fond qiymətli kağızları sahibinin əmlak və digər tələbləri göstərilən əsas və adətən gəlirin (dividentin, faizin) alınması ilə əlaqədar olaraq sahibinin əlavə hüquqları, tələblər, şərtlər təsbit olunan köməkçi növlərə bölünür. Köməkçi qiymətli kağızlara mütəmadi gəlir əldə etmək hüququ verən kuponlar və kupon almaq hüququ verən talonlar aiddir. Əsas qiymətli kağız (səhm, istiqraz) adlı olduqda belə, kuponlar təqdim edənə verilir. Əsasdan a3n-ılan köməkçi qiymətli kağızlar müstəqil qiymətli kağıza çevrilərək, birjadankənar bazarda dövriyyə edə bilər. Başqa sözlə, bu kağızlar birja dövriyyəsinə çıxarılmır. Fond birjasında qiymətli kağızların iki kateqoriyası dövriyyədədir: 1)
gələcəkdə müəyyən tarixdə qaytarılacağı öhdəliyi göstərilən borc qiymətli kağızları; 2)
qiymətli kağız. Qiymətli kağızlar hüquqi şəxslər: dövlət və kommersiya təşkilatları tərəfindən buraxılır. Hüquqi və fiziki şəxslər qiymətli kağızların alıcıları ola bilər. Fond qiymətli kağızlarının emissiyasının (buraxılmasının) məqsədi emitentin (qiymətli kağızı buraxan hüquqi şəxs) kapitalının artırılması üçün pul vəsaitlərinin mərkəzləşdirilməsi və
toplanması, onun
fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsidir. Dövlət qiymətli kağızları büdcə kəsirini örtmək üçün də buraxır. Qiymətli kağızlar bazarda asanlıqla satılan və alınan maliyyə aktivləridir. Əsasən investisiyaların maliyyələşdirilməsi məqsədilə borc vəsaitlərinin cəlb olunmasında daha geniş istifadə olunan qiymətli kağızlar hökumətlər və şirkətlər tərəfindən buraxılan, geri ödəmələri (borcun faiz artımı ilə qaytarılmasını) nəzərdə tutan istiqrazlardır. Bu sektor dünyanın ən böyük maliyyə bazarına çevrilmişdir və borc alınmasının vasitəsi kimi, dövlət
istiqrazlardan daha çox istifadə edir. Ən iri sənaye korporasiyalarının menecerləri qiymətli kağızların hərəkətini diqqətlə izləyərək, cari siyasətlərində onların məzənnələrini nəzərə alırlar'.
qismində buraxılan qiymətli kağız növüdür. Bu, riski minimum olan kredit növüdür. İstiqrazlar birjada bazar qiymətləri ilə satılıb-alınır. İstiqrazlar 10 ilədək (qısamüddətli) və 10 ildən çox (uzunmüddətli) müddətə buraxılır. İstiqrazlar xarici istiqrazlara
və avroistiqrazlara bölünür. Xarici istiqrazlar borcalanm ölkəsindən kənarda satılsa da, onun valyutasında ifadə olunur. Xarici valyuta ilə nominasiya olunmuş milli istiqrazlar da xarici istiqrazlara aid olunur. Avroistiqrazlar bazara müxtəlif ölkələrin təşkil etdiyi bank sindikatları tərəfindən çıxarılır və valyutası başqa olan ölkələrdə yerləşdirilir.
beynəlxalq bazarlarda satılan, geniş yayılmış qiymətli kağızlardır. Avroistiqrazlarm ənənəvi xarici istiqrazlar üzərində əsas üstünlüyü, bir neçə ölkənin bazarlarında yerləşdirilmək imkanının olması və dövlət tənzimlənməsinə nisbətən az məruz qalmasıdır. Əsas satış bazarının Londonda yerləşməsinə baxmayaraq, onların Avropada satılması mütləq deyil. Avroistiqrazlarm milli sərhədləri yoxdur və eyni zamanda beynəlxalq sığorta sindikatlarının vasitəçiliyi ilə bir neçə maliyyə mərkəzində satıla bilər. Onların nominalı başqa ölkənin valyutasında, o cümlədən avrodollarla və avroiyena ilə müəyyən olunur. Hazırda avrovalyuta bazarlarında buraxılan bütün istiqrazlar avroistiqraz adlanır.
- borcun məbləği, onun geri qaytarılmasının şərtləri və müddətləri, faizlərin alınma qaydaları təsbit olunmuş, avrovalyuta ilə ifadə edilən borc öhdəlikləri şəklində rəsmiləşdirilmiş dayanıqlı münasibətlər sistemidir. Bu bazar xarici əmanətçilər üçün cəlbedici və əlçatandır. Onun əsas üstünlükləri dövlət tərəfindən sərt nəzarətin olmaması, ssudanm uzunmüddətli (10-15 il) xarakteri və vəsaitləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə almaq imkanıdır. Avrokreditlərdən fərqli olaraq, avroistiqrazlar sahibinə borcalanm pul siyasətinə təsir göstənnək imkanı vermir, yəni BVF-in tələblərinə riayət olunur. Buna görə də avroistiqrazlar bazarına krediti qa3üarma reytinqi yüksək olan borcalanlar buraxılır. İstiqrazların emissiyası üzrə faiz dərəcələri təsbit edilən yaxud üzən ola bilər.
' EnglerC. Managerial Accounting. Irvin Homewood, Boston, 1989. P. 392-393. 620
Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|