Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Korporativ istiqrazlar.
- 21.2. Birjalar Birja anlayışı.
- Valyuta və fond birjalarının təkamülü: tarixi baxış.
istiqrazlar sosial infrastruktur, şəhər təsərrüfatı obyektlərinin və başqa bələdiyyə proqramlarının maliyyələşdirilməsi məqsədləri üçün yerli hakimiyyət orqanları tərəfindən də buraxıla bilər. Bunlar bələdiyyə istiqrazları adlandırılır. Bu cür qiymətli kağızların investorlar üçün faydası, vergi güzəştlərinin olmasıdır. Federal quruluşlu inkişaf etmiş ölkələrdə bu istiqrazlar fond bazarının böyük hissə-sini təşkil edir. Məsələn, ABŞ-da göstərilən istiqrazlar dövlət və bələdiyyə qiymətli kağızlarının ümumu həcminin 25%-ni, Almaniyada isə yarısından çoxunu təşkil edir. Korporativ istiqrazlar. İstiqrazlar iri şirkətlər tərəfindən istehsalın genişləndirilməsi və modernləşdirilməsi məqsədi ilə əlavə kapital cəlb etmək üçün də buraxılır. Qiymətli kağızlara müəssisənin əmlakı ilə zəmanət verildiyinə görə, bunlar korporativ istiqraz adlanır. Yalnız iri və məşhur finnalar əhali tərəfindən etimad göstəriləcəyinə ümid bəsləyə bilər. İstiqrazlar bazarına çıxmazdan əvvəl şirkət ixtisaslaşmış agentlikdən krediti qaytanna qabiliyyəti barədə rəy almalıdır. İstiqrazın taleyi və ödəniləcək faizin dərəcəsi bu qiymətləndirmədən asılıdır. İstiqraz üzrə borcun verilməsinin investorlar üçün cəlbediciliyini artınnaq məqsədilə, korporativ istiqrazlar müxtəlif xassələrlə buraxılır: •
•
mənfəətdə iştirak hüququ verən istiqrazlar; •
başqa qiymətli kağızlara, ilk növbədə, səhmlərə dəyişdirilə bilən istiqrazlar; •
geri qaytarılan (müddət başa çatanadək geri alınan) istiqrazlar; •
faizi üzən istiqrazlar və s.' Müştəriyə təklif olunan geniş seçim istiqraz buraxan iri şirkətə öz fəaliyyətinin məqsədyönlü strateji planlaşdırılmasını həyata keçinnəyə, işlədiyi sahədə ümumi sabit mühit yaratmağa imkan verir. Xarici istiqrazlarla ticarətin əsas mərkəzləri Nyu-Yorkda, Sürixdə, Tokioda, Londonda, Amsterdamda, Frankfurt-Maynda yerləşir. Fond qiymətli kağızlarının emissiyası onların sayı, hər bir qiymətli kağızın (səhmin, istiqrazın) nominal qiyməti və buraxıldığı məbləğ göstərilməklə, kütləvi xarakterdə olması ilə fərqlənir. Eyni buraxılışdan olan qiymətli kağızlar bir-birinə bərabərdir və kapitalda yaxud istiqraz fondunda olan müəyyən payı ehtiva edir. Fond qiymətli kağızlarının buraxılışı müvafiq PeeuHCKuO H.A. V KƏS
. COM
.
621 dövlət orqanında qeydiyyatdan keçməlidir və burada qiymətli kağızın hər bir buraxılışına kod verilir. Fond birjalarının əsrlərlə fəaliyyət göstərdiyi ölkələrdə, onların yaranma dövründən başlayaraq, emitentlər və əmanətçilər üçün hüquqi nonnalar işlənib hazırlanmışdır, qiymətli kağızların buraxılışını və satışını tənzimləyən ciddi qanunlar mövcuddur. Qiymətli kağızların buraxılışının, ilkin yerləşdirilməsinin və təkrar satışının qanunvericiliklə tənzimlənməsinin zəruriliyi baş vermiş birja böhranları, o cümlədən 1929-1933-cü illərin dünyada ən böyük birja böhranı ilə təsdiqlənmişdir. Onun nəticəsində bir çox ölkələrdə qiymətli kağızların buraxılışını və dövriyyəsini tənzimləyən qanunlar qəbul olunmuşdu. ABŞ-da buraxılış proseduru 1933-cü il «Qiymətli Kağızlar haqqında» Qanunu ilə reqlamentləşdirilir. Emitent-şirkət özünün fəaliyyəti və səhmin yaxud istiqrazın buraxılması ilə bağlı olan bütün məlumatları; işlərin cari vəziyyəti, gəlirlərin əldə olunması perspektivləri, son illər ərzində bağladığı əqdlər, qiymətli kağızların əvvəlki buraxılışlarının təsviri barədə və sair informasiyanı təqdim etməyə borcludur. Bu məlumatlar xüsusi federal (dövlət) orqanları tərəfindən yoxlanılır, tam və dürüst hesab edildikdə, yeni səhmlərin yaxud istiqrazların buraxılışına icazə verilir. Buraxılış barədə məlumatlar xüsusi cədvəldə ümumiləşdirilir və prospektlərdə dərc olunur.
məsuliyyət daşıyan, iştirakçıları qarşısında müvafiq hərəkətləri yerinə yetirmək səlahiyyəti verilən və müəyyənləşdirilmiş tələblərə cavab verən hüquqi şəxsdir. Tarixən birja əmtəə bazarlarını formalaşdıran klassik iqtisadi qurum kimi nəzərdən keçirilir. Onun fəaliyyətinin hüquqi, təşkilati və iqtisadi əsasları vardır. Fəaliyyətinin təşkil olunması baxımından birja, müvafiq avadanlıqla təchiz olunaraq, üzvlərinin istifadəsinə verilən «ticarət yeridir». İqtisadi baxımdan birja, qanunlar və digər nonnativ aktlar, öz qaydaları əsasında fəaliyyət göstərən, tələb və təklif nəticəsində yaranan qiymətlərlə mallar, qiymətli kağızlar, valyuta və s. ilə ticarət aparılan topdansatış bazarıdır. Valyuta və fond birjalarının təkamülü: tarixi baxış. Müasir birjaların sələfi olan ilk birjalar XV-XVI əsrlərin qovuşduğu dövrdə meydana çıxmışdır. Bunlar əmtəə birjaları idi və tezliklə fond, sonra isə valyuta, fyuçers və opsion birjaları yarandı. 1611-ci ildə təşkil olunan Amsterdam birjası indiyədək 622
Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|