Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
formasının seçilməsini müəyyənləşdirir'. İkiqat hərracın 2 fonnası vardır: onkol və fasiləsiz. Onkol hərracda birjanın müvəkkili qiymətli kağızların alınması və satışı üçün sifarişləri cəmləşdirir və sonra birja dövriyyəsini maksimuma çatdıran qiymət müəyyən edir. Beləliklə, alıcıların və satıcıların bağladığı əqdin klirinq qiyməti müəyyən edilir. Müəyyən müddətdən, kifayət miqdarda sifariş daxil olduqdan sonra birja müvəkkili birja dövriyyəsini maksimuma çatdıran yeni qiymət təyin edir. Bunun nəticəsində hər bir «yaylım atəşi» bazarı mümkün qədər çox sifarişdən təmizləyir; bu cür «yaylım atəşi» ilə işləyən ən böjdik bazarlar Avstriya, Belçika, Almaniyadadır və bu, ticarəti aparılan aktiv üzrə daimi tələbatın və təklifin olmasını, bazarın likvidliyini göstərir, fasiləsiz hərraca keçməyə imkan yaradır. Fond birjalarında əqdlər. Qiymətli kağızlarla birja əməliyyatları yaxud birja əqdləri deyildikdə, əməliyyat iştirakçılarının birja qiymətləndirilməsinə və dövriyyəsinə buraxılmış qiymətli kağızlara münasibətdə hüquqlarının təyin olunmasına, ləğvinə yaxud hüquq və vəzifələrinin dəyişdirilməsinə yönəlmiş, birjanın iş vaxtı ərzində onun sahəsində bağlanılan ticarət müqavilələri başa düşülür. «Qiymətləndirməyə və dövriyyəyə buraxılmış qiyıuətli kağızlara münasibətdə» ifadəsi listinq prosedurunu - qiymətli kağızın ticarət aparılanlar siyahısına daxil edilməsini nəzərdə tutur. Hər bir şirkətin öz qiymətli kağızlarını müvafiq birjanın listinə (siyahısına) daxil etməsi onların ticarətə buraxılması üçün əsas şərtdir.
- təşkil olunmuş bazar üçün əlverişli şərait yaradan, ən etibarlı və keyfiyyətli kağızları müəyyənləşdirməyə imkan verən, onların likvidliyini yüksəldən, bazarın dəstəklənməsi sistemidir. Hesab edilir ki, listinqə dair ən ciddi şərtlər Nyu-York birjasmdadır. Burada kotirovkaya buraxılmaq üçün şirkət aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir: •
olmalıdır; •
əvvəlki 2 il ərzində mənfəəti 2 milyon dollardan az olmamalıdır; •
öz mülkiyyətindəki maddi aktivlərin xalis dəyəri ən azı 18 milyon dollar olmalıdır; •
səhmlərə sahiblik etməlidir; ^ Биржевая деятельность / под. ред. А.Г.Грязновой, Р.В.Корнеевой, В.М.Галанова. М., 1996. 627
•
dəyəri ən azı 18 milyon dollar olan səhmlər zərfinə nəzarət etməlidir; •
100 səhm saxlayan ən azı 2000 nəfər səhmdarı olmalıdır; •
son 6 ay ərzində bu emitentin səhmləri ilə ticarətin orta aylıq məbləği 100 min dollardan az olmamalıdır. Yalnız məhdud sayda ən iri korporasiyalar bu cür yüksək tələblərə cavab verə bilər. Qiymətli kağızlarla birja münasibətlərinin obyektləri səhmlər, istiqrazlar (dövlət, bələdiyyə, korporativ), veksellər (dövlət, bələdiyyə, korporativ depozit sertifıkatlan, ABŞ-m depozitar qəbzləri), törəmə qiymətli kağızlar (qiymətli kağızlar üzrə fyuçerslər və opsionlar), varrantlar ola bilər. Fyuçers əqdləri. Fyuçers əqdləri (futures transactions) - əmtəə və fond birjalarında həyata keçirilən səhmin verilməsini, ona görə pul ödənişlərinin isə razılaşdırılmış müddətdə, adətən bir ay ərzində yerinə yetirilməsini nəzərdə tutan əməliyyatlardır. Dünyada buğda, qarğıdalı, sair dənli bitkilər, qəhvə, şəkər, bal, mazut, faner, pul vəsaitləri, xəzinədarlıq biletləri, istiqrazların bəzi növləri və s. gələcək göndərişləri üzrə təşkil olunmuş bazarları fəalİ5^ət göstərir. Göstərilənlərin qiymətləri əhəmiyyətli dəyişikliklərə məruz qalır. Buna görə də marağı olan şəxslərə gələcəkdə yarana biləcək qiymətlərin qeyri- müəyyənliyi ilə bağlı olan riskin səviyyəsini aşağı salmağa imkan verən xüsusi fyuçers bazarları yaranmışdır. Fyuçers bazarında müəyyən malın, məsələn, buğdanın gələcəkdə (adətən 18 ayadək) göndərilməsinin qiyməti elan olunur. Buğdanın göndərilməsinə dair standart müqavilədə onun həcmi və gələcəkdə göndərilməsinin tarixi müəyyənləşdirilir. Kiçik istisnalar edilməklə, fyuçers əqdlərinin öhdəlikləri real malın göndərilməsi ilə deyil, qiymət fərqinin alınması yaxud ödənilməsi ilə başa çatır.
dedikdə, birjanın iş vaxtında onun sahəsində, birjada ticarəti aparılan valyutalar üzrə bağlanılan birja əqdləri nəzərdə tutulur. Qiymətli kağızlarla aparılan əməliyyatlar kimi, birjanın valyuta əməliyyatları da kassa və müddətli növlərə
bölünür. Qiymətli kağızlarla hesablaşmaları 7 gün müddətinədək aparılan kassa əməliyyatlarından fərqli olaraq, valyutalar üzrə kassa əməliyyatlannm yerinə yetirilmə müddəti dəqiq müəyyənləşdirilir. Bu əməliyyatlar üzrə hesablaşmalar əqd bağlandıqdan sonrakı 2 gün ərzində aparılmalıdır. Nəzəri baxımdan kassa əməliyyatlarının 3 növündən istifadə edilir; •
«bu gün» - val}aıtalaşdırmamn (hesablaşmaların) əqdin bağlandığı gün 628 Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|