Agentliyin üzvü olan dövlətlər Konfransın iştirakçısı ola bilər. 2004-cü ilin
əvvəlində UNCTAD-ın tərkibinə 194 dövlət, o cümlədən MDB-nin 12 ölkəsi
daxil idi. Konfrans öz əsas funksiyaları kimi bunları müəyyənləşdirmişdir:
•
beynəlxalq, o cümlədən inkişafı fərqli olan ölkələr arasında ticarətin
dəstəklənməsi;
•
beynəlxalq ticarət və iqtisadi inkişafın müvafiq problemləri ilə bağlı
olan idarələrin BMT çərçivəsində fəaliyyətinin
əlaqələndirilməsi;
•
hökumətlərin və regional iqtisadi qruplaşmaların ticarət sahəsində
siyasətinin əlaqələndirilməsi.
Konfransda təmsil olunan hər dövlət 1 səs hüququna malikdir. Qərarlar
səsvennədə iştirak edən nümayəndələrin Ys hissəsinin çoxluğu ilə qəbul olunur.
UNCTAD-m illik büdcəsi təqribən 50 milyon ABŞ dolları məbləğindədir
və mütəmadi olaraq Birləşmiş Millətlər Təşkilatının büdcəsindən ayrılır.
Texniki əməkdaşlıq sahəsində fəaliyyət donorlar və benefisiar-dövlətlər
tərəfindən ayrılan büdcədənkənar vəsaitlərdən, habelə müxtəlif təşkilatlar
tərəfindən ildə təxminən 25 milyon ABŞ dolları məbləğində maliyyələşdirilir.
UNCTAD BMT-nin İqtisadi və İctimai Şurası (ECOSOC), Birləşmiş
Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramı (UNDP), Beynəlxalq Ticarət Mərkəzi
(ITC), Ümumdünya Ticarət Təşkilatı (ÜTT), Dünya Bankı (DB), Beynəlxalq
Valyuta Fondu (BVF) və başqa təşkilatlarla birgə fəaliyyət göstərir. Mindrantda
(1996), Banqkokda (2001), San-Pauluda (2004) keçirilən sessiyalarında
əsrimizin
əvvəlində
UNCTAD-m
fəaliyyətinin
əsas
istiqamətləri
müəyyənləşdirilmişdir. Onlardan ən əsasları aşağıdakı göstərilir.
Qloballaşma və inkişaf sahəsində strategiya. UNCTAD dünya
iqtisadiyyatının inkişafının əsas meyillərini, o cümlədən qloballaşmanı öyrənir,
ölkələrin müxtəlif qruplarının iqtisadiyyatının inkişafına onun təsirini
qiymətləndirir. İnkişafın konkret problemləri və bu sahədə inkişaf etməkdə olan
və keçid iqtisadİ3^ath ölkələrdə istifadə oluna biləcək müsbət təcrübə təhlil
olunur. Maliyyə axınları və borclarla bağlı məsələlər öyrənilir. İnkişaf etməkdə
olan ölkələrə borclann tənzimlənməsində yardım göstərilir. Ticarət və inkişafa
aid məlumatlar bazası genişləndirilir.
Mallar və xidmətlərlə beynəlxalq ticarət və xammal məsələləri.
UNCTAD aşağıdakı istiqamətlərə yönəlmiş siyasəti işləyib hazırlayır:
•
tələb və təklifə toxunan disproporsiyaların azaldılması yolu ilə xammal
bazarlarının fəaliyyətinin yaxşılaşdırılmasına;
671
•
inkişaf etmiş ölkələrin emal olunmamış xammal ixracından həddən
ziyadə asılılığının istehsalın və ixracın şaquli və üfüqi diversifıkasiyası,
habelə
kənd təsərrüfatı məhsullarının əvəz olunması vasitəsilə tədricən aradan
qaldırılmasının təmin edilməsinə;
•
xammal sahəsində ticarət maneələrinin tədricən aradan qaldırılmasına;
•
xammalın qiymətlərinin dəyişməsi ilə bağlı risklərin qiymətlərin
hecinqi mexanizmindən (əmtəə fyuçersləri, opsionlar, svoplar) istifadə etməklə
minimuma endirilməsinə;
•
ixracdan daxilolmaların kompensasiya əsasında maliyyələşdirilməsinə.
investisiyalar, texnologiyalar və sahibkarlığın inkişafı. UNCTAD xarici
birbaşa investisiya (XBİ) axınlarında qlobal meyilləri, onların ticarətlə,
texnologiya-larla və inkişafla əlaqəsini öyrənir. Konfransın fəaliyyəti
çərçivəsində kiçik və orta sahibkarlığın dəstəklənməsi mexanizmləri işlənib
hazırlanır. Bununla inkişaf etməkdə olan ölkələrdə texnoloji potensialın və
innovasiya fəaliyyətinin inkişafının dəstəklənməsinə yönəlmiş siyasət
müəyyən olunur. Konfrans inkişaf etməkdə olan ölkələrə investisiya
axınlarının
stimullaşdırılmasında
və
investisiya
mühitinin
yaxşı-laşdırılmasmda kömək edir. Onun ixtisaslı kadrların hazırlanması,
ticarətin səmərəli təşkili üçün xidmətlər infrastrukturunun yaradılması
proqramlarının hazırlanmasında və həyata keçirilməsində rolu böyükdür.
Ümumilikdə, UNCTAD xidmətlər infrastrukturunun inkişafı sahəsində milli
siyasətin işlənib hazırlanmasında böyük iş aparır, inkişaf etməkdə olan
ölkələrdə informasiya texnologiyalarının əlçatanlığınm asanlaşdırılması
sayəsində qlobal elektron ticarətin genişlənməsini dəstəkləyir.
UNCTAD və zəif inkişaf etmiş, dənizə çıxışı olmayan və adalarda
yerləşən inkişaf etməkdə olan ölkələr. UNCTAD zəif inkişaf etmiş ölkələrin
problemləri, o cümlədən ölkələr üzrə kompleks proqramlar fonuasmda texniki
yardım göstərilməsi üzrə işləri əlaqələndirir. Konfrans zəif inkişaf etmiş ölkələr
üçün fəaliyyət proqramlarının həyata keçirilməsində, inkişaf etməkdə olan ada
dövlətlərinin dayanıqlı inkişafı üzrə Barbados fəaliyyət proqramında və dənizə
çıxışı olmayan inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında tranzit daşımaları
sahəsində Qlobal əməkdaşlıq planında iştirak edir. Zəif inkişaf etmiş ölkələr
üçün məqsədli fondların idarəçiliyi həyata keçirilir.
Yoxsulluqla mübarizə. UNCTAD yoxsulluqla mübarizəyə kompleks
yanaşmadan istifadə olunmasının tərəfdarıdır. Konfrans öz səylərini insan
672