Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- G-20-nin Vaşinqton (15 noyabr 2008-ci il) vo London (2 aprel 2009-cu il) Sammitləri.
dəyişir. G-20 ölkələri 5 qrupa bölünmüşdür, onlardan hər birindən sədr 5 ildə bir dəfə seçilir. G-20-nin əvvəlki, cari və gələcək sədrlərindən ibarət olan «Üçlüyünün» təsisi barədə qərar 2002-ci ildə qəbul edilmişdir. «Üçlüyə» iclasların gündəliyinin tərtibi, məruzəçilərin seçilməsi (G-20- nin üzvləri ilə məsləhətləşmələrdən sonra), iclasların təşkili məsələləri həvalə edilmişdir. Hazırda «Üçlük» Braziliya, Böyük Britaniya və Koreya Respublikasından ibarətdir. G-20-nin Vaşinqton (15 noyabr 2008-ci il) vo London (2 aprel 2009-cu il) Sammitləri. Qlobal böhranın ən güclü tüğyan etdiyi dövrdə, 15 noyabr 2008-ci ildə ABŞ-ın Prezidenti C.Buş Vaşinqtonda 2 qrupun - G-8 və G-20- nin sammitini çağırdı və onları dünyada baş verən iqtisadi böhranın aradan qaldırılması üzrə əlaqə-ləndirilmiş tədbirlərin həyata keçirilməsinin vacibliyinə inandırmağa çalışdı. Bir çox təhlilçilərin rəyinə görə, dünyanın aparıcı iqtisadi gücləri gündəliyə daxil edilən məsələlərin heç biri üzrə ümumi rəyə gələ bilmədi. Amma həyati əhəmiyyət kəsb etdiyinə görə, razılaşma nəyin bahasına olursa-olsun, əldə olunmalı idi: G-20 ölkələri dünya üzrə istehsal olunan ümumi məhsulun 90%-ni cəmləşdirirdi və onların qəbul edəcəyi qərar qlobal böhranın dinamikasını mühüm dərəcədə müəyyənləşdirirdi. Əslində, G-20-nin tarixində ilk olan bu sammit bütövlükdə beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sistemi üçün mühüm mərhələ olmuşdur. Zahirən dünyanın aparıcı iqtisadiyyatlarının rəhbərlərinin bu görüşünün praktiki baxımdan heç bir əhəmiyyətli nəticə verməməsi təəssüratı yaransa da, əslində belə deyildi. Məsələn, onun Yekun sənədində ən iri maliyyə qurumları üzərində maliyyə nəzarətçiləri kollegiyalarının və mühasibat hesabatının vahid ümumdünya standartlarının yaradılması diqqətəlayiqdir. Sammitdə dünya maliyyəsinin idarə olunması prinsiplərinin dəyişdirilməsinin. Maliyyə Sabitliyi Forumunun (maliyyə nəzarətinin texniki tərəfini tənzimləyən və mərkəzi banklardan ibarət olan təşkilat) tərkibinin genişləndirilməsinin, BVF və Dünya Bankının əsaslı yenidən qurulmasının vacibliyi qeyd olunmuşdu. Bununla yanaşı, Sammitin ən mühüm nəticələrindən biri qismində, G-20- nin dünyadakı rolunun dəyişməsini və aparıcı ölkələrin «səkkizlik» kimi nüfuzlu klubunun təsir gücünün zəifləməsini (bunu əminliklə demək olar) göstərmək olar.
Belə görünürdü ki, «iyinniliyin» London 689 görüşü qlobal xarakterli qərarların qəbulunun yeni mühüm mərkəzinin formalaşmasının ifadəsidir. Bir sıra mühüm qərarların qəbul olunmasına aşağıda göstərilən 2 məqam təsirini göstənnişdir. Birincisi, onların Vaşinqton görüşü dövründə bəzi (bəlkə də əksər) ölkələr 2009-cu ildə böhranın genişlənməsinin dayanacağını, zəifləyəcəyini, payızın əvvəlində isə canlanma fazasının başlanacağını ehtimal edirdi. Bir çox ekspert-təhlilçilər və beynəlxalq təşkilatlar qlobal böhranın məhz bu cür keçəcəyini təsvir edirdi. Əslində isə, tamamilə əks hal yarandı: böhran daha da dərinləşdi, investisiyalar ixtisar olundu, işsizlik artdı, sosial və əmək şəraiti pisləşdi. Bu cür inamsızlıq və qeyri-sabitlik vəziyyətində qlobal iqtisadi siyasətin bir sıra prinsipal müddəalarına (hərçənd hamısına yox), beynəlxalq maliyyə-iqtisadi təşkilatlann (BVF, G-8) fəaliyyəti məsələlərinə toxunan ümumi anti-böhran tədbirləri üzrə razılığın əldə olunması üçün nisbətən əlverişli siyasi fon yarandı. Bununla əlaqədar qeyd olunmalıdır: 2009-cu il London sammiti Avropa
böyük uğur olmuşdur. Sammitin yekun Bəyanatında Almaniya və Fransanın, demək olar ki, bütün tələbləri nəzərə alınmışdı. «Böyük yeddilik» nəzdindəki Maliyyə Sabitliyi Forumu (MSF) Maliyyə Sabitliyi Komitəsinə (Financial Stabilility Board) çevrilmişdir, MSF-nin Beynəlxalq Flesablaşmalar Bankı nəzdində Bazeldə fəaliyyət göstərən azsaylı Katibliyi isə qlobal maliyyə vəziyyətinə daha böyük səmərə ilə nəzarət edə biləcək ciddi orqanla əvəz olunmuşdur. Bütün tərəflər sistem baxımından mühüm olan hecinq fondları üzərində nəzarətin sərtləşdirilməsinin vacibliyi ilə razılaşdı. Hecinq fondlarının 52%-nin ofşor zonalarının, qalanlarının 65%-nin ABŞ-ın, 16%-nin Böyük Britaniyanın və yalnız 15%-nin avrozona ölkələrinin payına düşdüyü nəzərə alınarsa, bu, son dərəcə mühüm, sıçrayış əhəmiyyəti olan qərar olmuşdu. Beləliklə, maliyyə sahəsinin cəmi 7%-nə nəzarət edən, amma bunun ciddi tənzimlənməsi tərəfdarları olan ölkələr qalan iştirakçıların fəaliyyətinə «göz qoymaq» hüququ qazandı. Lakin dünyanın inkişaf etməkdə olan ölkələri (Çin, Hindistan, Braziliya, CAR, Rusiya və başqaları) ümumilikdə öz təkliflərini reallaşdıra bilmədi. Sammitdən əvvəl Rusiya tərəfi «qərarların qəbulunda demokratiyanı və nəticələrinə görə bərabər məsuliyyəti», «risklərin ədalətli bölgüsünü», BVF kvotalarının «düzgün» bölgüsünü və «hamıya bəlli olan qaydaları əsasında
fəaliyyət göstərən beynəlxalq valyuta-maliyyə sisteminin əvvəlcədən proqnozlaşdırılması imkanının olmasını» nəzərdə tutan tədbirlərin uzun siyahısını təqdim etmişdi. Rusiya tərəfi hesab edirdi ki, «ölkələrin əksəriyyəti öz ehtiyatlarını xarici valyutada saxladığına görə onların etibarlılığına əmin olmalıdır» və buna «ehtiyat valyutaların emitenti olan ölkələr tərəfindən mütləq qaydada riayət edilməli olan beynəlxalq makroiqtisadi və büdcə siyasəti standartları» kömək edə bilər. Rusiya nümayəndələrinin «ehtiyat qismində istifadə olunan valyutaların siyahısının genişləndirilməsi» tələbinə Çin də qoşulmuşdu. Amma bu məsələ, ölkələrin əksəriyyətinin ABŞ-a qarşı tənqidi münasibətinə baxmayaraq, dolların alternativini görməməsi səbəbindən geniş müzakirə olunmadı. Avropalılar (ilk növbədə, Fransa Prezidenti N.Sarkozi və Almaniya Kansleri A.Merkel) Maliyyə Sabitliyi Komitəsinə ali menecerlərin müka- fatlandırılmasmm beynəlxalq standartlarını müəyyənləşdirmək səlahiyyətinin verilməsinə nail oldular’. Yeri gəlmişkən, Rusiyanın iri korporasiyalarında ali menecerlərin mükafatı avropalılarla müqayisədə çoxdur və amerikalıların həddən artıq şişirdilmiş mükafatlandırma formalarına uyğundur. Təzad bundadır ki, Rusiya korporasiyalarının, demək olar ki, hamısı və onların idarəçiliyi son dərəcə səmərəsizdir, nə müasir şirkətlərin, nə də menecerlərin iş standartlarına uyğun deyil. Amma bu menecerlərlə adi işçilərin əmək haqqındakı fərq Avropadakı və Amerikadakı ilə müqayisə 40-50 dəfə çoxdur. İndi bütün ölkələr öz bank sektorunun vəziyyəti barədə tam informasiya venuəyə borcludur (2002-ci ilədək ABŞ bundan imtina edirdi). London sammitinin ən mühüm qərarlarından biri də ofşorların sayının və orada hərəkət sərbəstliyinin məhdudlaşdırılmasıdır. Bu zaman dörd əsrdən artıq müddətdə öz müştərilərinin bank sirrini qoruyan İsveçrənin güclü müqaviməti qarşıya çıxdı. Amma bu ölkə ABŞ, Fransa, Almaniya və Böyük Britaniyanın birgə təzyiqinə davam gətinnədi. Mühasibat hesabatlığının vahid sisteminin vacibliyi hamı tərəfindən qəbul olunmuşdur və onun ABŞ-ın GAAP deyil, Avropanın IFRS əsasında yaradılacağı ehtimalı daha çoxdur. Nəhayət, reytinq agentlikləri ciddi beynəlxalq nəzarət altında yenidən qeydiyyatdan keçməlidir. ^ 2007-ci ilin yekunlarına görə, avrozonanın 50 iri korporasiyasının rəhbər şirkətlərinin mənfəəti ABŞ şirkətləri ilə müqayisədə cəmi 15% az olmasına baxmayaraq, 14,8 dəfə aşağı bonus və əmək haqqı almışdı. 691 Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|