xalqlar arasında əməkdaşlığın dəstəklənməsini nəzərdə tutur. IPU-nun qərarları
üzv-dövlətlərin parlamentləri tərəfindən tövsiyə kimi qəbul olunur.
Beynəlxalq Kooperasiya Alyansı (ICA - International Co-operative
Alliance) - istehlak, kənd təsərrüfatı, kredit və s. kooperativlərin milli və
regional ittifaqlarını və federasiyalarını birləşdirən beynəlxalq qeyri-hökumət
təşkilatıdır. 1895-ci ildə yaradılmışdır, 60-dan çox ölkənin milli təşkilatlarını
və 7 beynəlxalq kooperasiya təşkilatını birləşdirir. ICA-nın əsas məqsədləri
kooperasiya hərəkatının inkişafını dəstəkləmək, müxtəlif ölkələrin
kooperasiyaları arasında əməkdaşlıq əlaqələri qunnaq, sülhü və təhlükəsizliyi
möhkəmlətməkdir. ICA-nın konqreslərində SSRİ «Sentrosoyuzunun» və başqa
ölkələrin mütərəqqi kooperasiya təşkilatlarının təşəbbüsü ilə kooperasiya və
həmkarlar ittifaqı hərəkatlarının fəaliyyətinin birləşməsinə, transmilli
korporasiyalar
əleyhinə mübarizənin gücləndirilməsinə, Avropa ölkələri
arasında əməkdaşlığın genişlənməsinə istiqamətlənmiş bir sıra qərarlar qəbul
olunmuşdur. BMT-nin İqtisadi və İctimai Şurası və UNESCO yanında
məşvərət statusuna malikdir. ICA-nın Ali orqanı Konqresdir. Mənzil-qərargahı
Cenevrədə (İsveçrə) yerləşir.
Beynəlxalq Qırmızı Xaç (IRC - International Red
Cross) - məqsədi
yaralılara, hərbi əsirlərə və müharibənin digər qurbanlanna, xəstələrə və təbii
fəlakətdən zərər çəkənlərə yardım göstərmək olan milli və beynəlxalq
təşkilatların birliyidir. IRC-ə Qınmzı Xaç və Qızıl Aypara (müsəlman
ölkələrində). Qırmızı Şir və Günəş (İran) milli cəmiyyətləri. Qırmızı Xaç
Cəmiyyətləri Liqası (LRCS - League of Red Cross Societies)
və Beynəlxalq
Qırmızı Xaç Komitəsi (ICRC - International
Committee of the Red
Cross)
daxildir. IRC-ə daxil olan milli və beynəlxalq təşkilatlar hüquqi cəhətdən
müstəqildir. IRC-in Ali orqanı Beynəlxalq Konfransdır. IRC-in rəhbər
orqanları Cenevrədə (İsveçrə) yerləşir.
Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi (lOC
-
International Oiympic Committee)
- müasir olimpiya hərəkatının ali orqanıdır. 1894-cü ildə Parisdə keçirilən
Beynəlxalq konqresdə yaradılmışdır. lOC-un vəzifəsi mütəmadi olaraq
Olimpiya Oyunlarını keçirmək və onların təkmilləşdirmək, həvəskar idmanın
inkişafını dəstəkləmək, bütün ölkələrin idmançıları arasında dostluğu
möhkəmləndirməkdir. lOC milli olimpiya komitələrinin (NOC) və beynəlxalq
federasiyaların tanınması haqqında qərarlar qəbul edir (lOC tərəfindən 160
NOC, 30 beynəlxalq federasiya tanınmışdır). Olimpiya Oyunlarının proqramını
694
və keçirilmə yerini müəyyənləşdirir. lOC qeyri-olimpiya idman növləri üzrə
federasiyaların fəaliyyətini də dəstəkləyir. lOC-un İcra Komitəsi 8 il müddətinə
seçilən prezidentdən, onun 3 müavinindən və 5 üzvdən ibarətdir. lOC-un
mənzil-qərargahı Lozannada (İsveçrə) yerləşir.
22.10.
Avropa Şurasının, Britaniya Millətlər Birliyi (BCN), Şimal
Əməkdaşlığı (NC), Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq
Təşkilatının (OSCE), «İslam Konfransı» Təşkilatının (QIC)
fəaliyyətinin xüsusiyyətləri
Avropa Şurası (CE - Coımcil of Europe) - 1949-cu ildə yaradılmış
genişprofilli hökumətlərarası təşkilatdır. Onun mənzil-qərargahı Strasburqda
(Fransa) yerləşir. Avropa Şurasının üzvləri Avropanın 40 ölkəsidir (Rusiya
1996-cı ildə qəbul edilmişdir).
Avropa Şurası öz səylərini aşağıdakı fəaliyyət istiqamətlərinə yönəldir;
•
insan hüquqları;
•
kütləvi
informasiya vasitələri;
•
hüquqi sahədə əməkdaşlıq;
•
sosial
və iqtisadi məsələlər;
•
səhiyyə, təhsil, mədəniyyət, irs, idman, gənclərin problemləri, yerli və
regional idarəetmə;
•
ətraf mühit.
Avropa Şurasının fəaliyyəti konvensiya və sazişlərin işlənib
hazırlanmasına
yönəlmişdir
və
üzv-dövlətlər
onların
əsasında
qanunvericiliklərini eyniləşdirir və orada dəyişikliklər aparır. Avropa Şurasının
rəhbər və direktiv orqanı Nazirlər Komitəsidir.
Onun tərkibinə 40 üzv-dövlətin
xarici işlər nazirləri yaxud daimi nümayəndələri daxildir.
Avropa Şurasının Parlament Assambleyası - AŞPA (PACE
-
Parliamentary AssembIy of the Coımcil of Europe)
Avropa Şurasının
məşvərətçi orqanıdır və 40 milli parlamentin nümayəndələrindən ibarətdir.
Parlament Assambleyası çərçivəsində aşağıdakı iqtisadi və sosial istiqamətlərə
rəhbərlik edən xüsusi komitələr yaradılmışdır:
•
iqtisadi məsələlər
və inkişaf məsələləri;
•
kənd təsərrüfatı və kənd yerlərinin inkişafı;
•
elm və texnika;
695
•
sosial məsələlər;
•
ətraf mühit.
Avropa Şurası ümumavropa qanunvericiliyinin işlənib hazırlanmasında, 0
cümlədən elmi-texniki tərəqqinin nailiyyətləri ilə əlaqədar meydana çıxan
hüquqi və etik xarakterli problemlərin həllində mühüm rol oynayır. CE
tərəfindən hazırlanan konvensiyalar, onları ratifikasiya edən dövlətlər üçün
məcburi qüvvəyə malik olan hökumətlərarası hüquqi əməkdaşlığın əsas
elementləridir. Sahibkarlıq fəaliyyətinin hüquqi təminatı konvensiyalan
sırasına cinayətkarlıq fəaliyyətindən əldə edilmiş gəlirlərin yuyulması, aşkar
olunması, götürülməsi və müsadirəsi haqqında konvensiya daxildir. Nazirlər
səviyyəsində əməkdaşlığın fənlərarası orqanı olmaqla (28 üzv-dövlət daxildir),
«Pompidou Group» narkomaniya və narkotik vasitələrin qeyri-qanuni
dövriyyəsi ilə mübarizə məsələləri ilə məşğul olur.
CE ətraf mühit və regional planlaşdırma sahəsində Avropada ətraf
mühitin mühafizəsinə və ərazilərin kompleks abadlaşdıniması və inkişafının
planlaşdırılması üzrə bir sıra normativ aktlar hazırlamışdır. Avropada canlı
təbiətin və ətraf mühitin mühafizəsi üzrə Bern Konvensiyası kimi məlum olan
sənəd təbiətin mühafizəsinin bütün cəhətlərini əhatə edir. Bu Konvensiya 1982-
ci ildə qüvvəyə minmiş və Avropa Şurasının üzvü olan 28 dövlət, bir sıra başqa
ölkələr, o cümlədən Afrikanın Seneqal və Burkina-Faso ölkələri tərəfindən
ratifikasiya olunmuşdur. 1970-ci ildən mütəmadi çağırılan Nazirlərin Regional
Planlaşdırma Məsələləri üzrə Avropa Konfransı (CEMAT - Conference of
Ministers Responsible for Spatial/Regional Planning) qarşısında birləşmiş
Avropada fasiləsiz iqtisadi və sosial inkişafı, ətraf mühitin mühafizəsini
nəzərdə tutan regional planlaşdımıa siyasətinin həyata keçirilməsi məqsədini
qoyur.
Avropa Regional Planlaşdırma Xartiyası regional planlaşdırmanın qlobal,
funksional və uzunmüddətli konsepsiyasını işləyib hazırlamış və burada əsas
prioritetlər müəyyənləşdirilmişdir: regionların harmonik sosial-iqtisadi
inkişafı; ətraf mühitin qorunması və torpaqdan səmərəli istifadə olunması.
Sosial sahədə Avropa Şurası sosial müdafiə səviyyəsinin yüksəldilməsini
və məşğulluğa yardım göstərilməsini, peşə hazırlığını və zəhmətkeşlərin
hüquqlarının qorunmasını təmin etmək niyyətindədir. 1997-ci ildə 2 tövsiyə
qəbul olunmuşdur: məşğulluq üzrə dövlət xidmətlərinin təşkili, fəaliyyəti və
rolu haqqında; kiçik və orta müəssisələrin inkişafı haqqında. İş yerlərinin əsas
696