əmək bazarlarından kənarda yaradılması, Avropa ölkələrinin iqtisadiyyatında
struktur dəyişikliklərinin sosial və iqtisadi nəticələrinin təhlili üzrə iş
aparılmaqdadır.
Son dövrlərdə 1956-cı ildə yaradılan və Avropa Şurasının maliyyə orqanı
kimi Sosial İnkişaf Fondunun fəaliyyətində sosial yönüm daha çox nəzərə
çarpır. Fond aşağıdakı istiqamətlərin maliyyələşdirilməsi üçün investisiya
kreditlərinin ümumi dəyərinin 40%-i həcmində vəsait ayırır;
•
iqtisadi baxımdan əlverişsiz olan zonalardakı kiçik və orta
müəssisələrdə iş yerlərinin yaradılması;
•
peşə hazırlığı üzrə proqramların həyata keçirilməsi;
•
mənzil tikintisi və sosial infrastruktumn yaradılması;
•
ətraf mühitin mühafizəsi - təmizləyici qurğular, tullantıların yenidən
emalı;
•
kənd bölgələrinin müasirləşdirilməsi - baza infrastrukturunun
yaradılması.
Avropa Şurasının fəaliyyətinin mühüm cəhəti istehlakçıların
sağlamlığının qorunması sisteminin yaradılmasıdır. Bu fəaliyyət çərçivəsində
ərzaq məhsulları istehsal edilərkən, habelə dərmanlarda, kosmetikada, onların
qablaşdırılmasmda istehlakçılar üçün təhlükəli olan kimyəvi vasitələrdən
istifadəyə nəzarət sistemlərinin inkişafı stimullaşdınhr.
Britaniya Millətlər Birliyi (BCN - British Commonwealth of Nations). Bu
qrupa Britaniya imperiyasının keçmiş müstəmləkələri və dominionları daxildir.
Hazırda Birlik suveren müstəqil dövlətlərin könüllü təşkilatıdır və məqsədi
əməkdaşlıq və qarşılıqlı yardım göstərməkdir. Birlik müqavilə əsasında
yaradılma-mışdır, yazılı konstitusiya aktı yaxud nizamnaməsi yoxdur.
Üzv-dövlətlərin qarşılıqlı münasibətləri 1931-ci il Vestminster statutunda
müstəqil, bərabər hüquqlu və könüllü birləşmiş ölkələr kimi
müəyyənləşdirilmişdir. 1971-ci ildə qəbul olunmuş Birliyin prinsipləri
haqqında Bəyannamədə geniş ümumi maraq dairəsi: sülhün və təhlükəsizliyin
qorunması; bütün vətəndaşların bərabər hüquqları; tərəqqinin təmin olunması
üçün beynəlxalq əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi; ölkələrin maddi rifahı
səviyyələrindəki fərqlərin kəskinliyinin zəiflədilməsi; vətəndaşlann demokratik
və siyasi proseslərdə iştirak hüququnun təmin edilməsi - olan ölkələrin
əməkdaşlığının könüllülüyü təsdiqlənir. 53 ölkə Birliyin üzvüdür.
Birliyin fəaliyyətinin əsas istiqamətləri bunlardır:
697
•
siyasi və iqtisadi əməkdaşlığın dəstəklənməsi;
•
üzv-dövlətlərin
iqtisadiyyatının dayanıqlı inkişafına
yardım
göstərilməsi;
•
məsləhətvemıə, təmsilçilik və infonnasiya funksiyalarının yerinə
yetirilməsi;
•
Birliyin proqramlarının hazırlanması və yerinə yetirilməsi, iqtisadi və
sosial inkişaf, texnologiya, elm, təhsil, peşə hazırlığı, insan hüquqları,
demokratiya və s. məsələlər üzrə konfransların, seminarların, praktikumlarm və
başqa tədbirlərin həyata keçirilməsi.
Birliyin başçısı Böyük Britaniyanın Kraliçasıdır.
Birlik dövlətlərinin hökumət başçılarının görüşləri 2 ildə bir dəfə
keçirilir. Bu görüşlərdə beynəlxalq vəziyyət məsələləri, regional problemlər,
iqtisadi, sosial, mədəniyyət məsələləri. Birliyin proqramları müzakirə olunur.
Qərarlar konsensus əsasında qəbul edilir. Nazirlərin məşvərət və
məsləhətləşmə xarakterli görüşləri mütəmadi olaraq maliyyə, ticarət, təhsil,
əmək və s. nazirlərinin iştirakı ilə keçirilir.
Mərkəzi əlaqələndirici orqan və əsas hökumətlərarası struktur Baş katibin
rəhbərlik etdiyi Katiblikdir. Baş katib və onun 3 müavini (siyasi məsələlər üzrə;
iqtisadi və sosial məsələlər üzrə; texniki əməkdaşlıq məsələləri üzrə)
hökumətlərin başçıları tərəfindən təyin olunur. Katiblik proqramlann
hazırlanması və konfransların, seminarların təşkili, müxtəlif tədbirlərin
keçirilməsi ilə məşğul olur. Katiblik təqribən 300 təşkilatla, o cümlədən 200
qeyri-hökumət təşkilatı ilə əlaqə saxlayır. Katiblik öz işində üzv-dövlətlərdə
peşəkar
qruplar
arasında
əlaqələrin
genişlənməsini
dəstəkləyən,
assosiasiyaların yaradılmasına, konfransların keçirilməsinə və peşə hazırlığına
yardım göstərən Birlik Fonduna istinad edir.
Katibliyin fəaliyyəti 5 müxtəlif büdcədən (fonddan) - Birliyin
büdcəsindən; Birliyin Elmi Şurasının büdcəsindən; Texniki Əməkdaşlıq
Fondundan; Birliyin Gənclər proqramı xətti ilə; Texnologiyaların İdarə
Olunması üzrə Məşvərətçi Qrup - tərəfindən ayrılan vəsaitlər hesabına
maliyyələşdirilir. Birliyin Texniki Əməkdaşlıq Fondu hökumətlərin ianələri
hesabına maliyyələşdirilir. Bu Fond Katibliyin inkişaf sahəsində işinin əsas
maliyyə təminatçısıdır. Fond üzv-dövlətlərə kömək edir, ekspertlərin,
məsləhətçilərin xidmətləri, milli kadrların hazırlanması üzrə xərcləri ödəyir.
Şimal Əməkdaşlığı (NC - Nordic Coımcil). Hazırda bu təşkilata 1952-ci
698
ildə təsis olunan Şimal Şurası və 1971-ci ildə yaradılan Şimal Nazirlər Şurası
daxildir. Onun 5 üzv-dövləti var: Danimarka, Norveç, İsveç, Finlandiya,
İslandiya. İqtisadi sahədə Şimal Əməkdaşlığının qarşısına qoyduğu məqsədlər
bunlardır:
•
transsərhəd əməkdaşlığı dəstəkləmək və yerli əhali üçün fayda verən
layihələri həyata keçirmək;
•
Şimal ölkələrində istehsal olunan məhsulların keyfiyyətinin və rəqabət
qabiliyyətinin yüksəldilməsini təmin etmək;
•
ətraf mühitin mühafizəsini və təbii resurslardan ekoloji istifadəni təmin
etmək;
•
məşğulluq səviyyəsini yüksəltmək, əmək şəraitini və sosial təminatı
yaxşılaşdırmaq.
Təşkilat EC ilə, xüsusilə də ekoloji siyasət və təbii resurslardan
balanslaşdırılmış istifadə olunması, beynəlxalq cinayətkarlıq və narkotiklərin
qeyri-qanuni dövriyyəsi, tədqiqatlar sahəsində siyasət üzrə sıx əməkdaşlıq edir.
Şimal Əməkdaşlığı çərçivəsində iqtisadi problemlərin həlli ilə aşağıdakı
təşkilatlar məşğul olur:
•
Texnoloji və Sənaye İnkişafının Şimal Fondu (Oslo, Norveç) -
texnoloji inkişafın və innovasiyaların stimullaşdırılması;
•
Şimal İnnovasiya Bankı (Helsinki, Finlandiya) - Şimal regionunun
inkişafına bank şərtləri ilə borcların və zəmanətlərin verilməsi; layihələrin
maliyyələşdirilməsi və Şimal ölkələrinin ixracının dəstəklənməsi;
•
Şimal Layihə Fondu (Helsinki, Finlandiya) - Şimal ölkələrinin
sənayesinin və ticarətinin rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsi; regionda
sənaye sahəsində əməkdaşlığın inkişafına yardım göstərilməsi.
Şimal Şurasının fəaliyyəti onun nizamnaməsi ilə, 1962-ci ilin mayından
isə Helsinki Müqaviləsi və Şimal Şurasının reqlamenti ilə tənzimlənir. Onun
vəzifəsi Şimal ölkələrinin parlamentləri və hökumətləri arasında əməkdaşlığa
yardım göstərməkdir. Şimal Nazirlər Şurası 1971-ci ildə Helsinki Müqaviləsinə
edilən dəyişikliklər əsasında yaradılmışdır. Onun səlahiyyətləri dairəsinə Şimal
Şurasına təkliflər vermək yolu ilə Şimal ölkələri arasında əməkdaşlığın idarə
olunması və Şuranın tövsiyələrinin yerinə yetirilməsi daxildir.
Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı - ATƏT (OSCE -
Organization for Secıırity and Co-operation in Eıırope).
Təşkilat 1975-ci ildə
dialoqun, danışıqların aparılması, siyasi və mədəni əməkdaşlıq (o vaxt Qərb və
699
Dostları ilə paylaş: |