Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Raket-nüvə silahı.
- Silah ticarətinin dayandırılması. Silahla beynəlxalq ticarətin tamamilə dayandırılması
BMT çərçivəsində ABŞ və SSRİ-nin nüvə silahına malik olması sayəsində üçüncü dünya müharibəsinin qarşısının alınması barədə məsələnin həqiqətə uyğunluğunun öyrənilməsi də mühüm olardı. Təhlilçilər arasında geniş yayılmış bu tezis düzgün olmayan, nüvə silahına malik ölkələrin cəbbəxanasının saxlanmasına və möhkəmləndirilməsinə yönəlmiş fikir kimi təsəvvür edilir. Sözsüz ki, mürəkkəb olan bu məsələlərin birdəfəlik həlli hamıya kimin sülhə qarşı çıxdığını sübut edər, dövlətlərin yeni təhlükələr qarşısında öz əvvəlki ixtilaflarını geridə qoymaq və bəşəriyyətin sülh şəraitində inkişafı üçün mühit yaratmağa qadir olduğunu göstərərdi.
müharibəsinin sonunda (1945-ci ildə) Yaponiyanın Xirosima və Naqasaki adalarının sakinləri üzərində sınaqdan keçirildikdən sonra (bu vaxt 100 min adam həlak olmuşdu) bəşəriyyət bu silahın nə qədər dağıdıeı qüvvəyə malik olduğunu dərk etdi. Yarım əsrdən çox müddət ərzində ABŞ və SSRİ raket-nüvə silahının dağıdıcı gücü getdikcə artan növlərini yaratmaqda bir-biri ilə mübahisə aparırdı. Qiymətləndirmələrə görə, hər iki ölkə bu məqsədə 50 trilyon dollardan çox pul xərcləmişdi. SSRİ bu maliyyə vəsaitlərinin yarısını iqtisadiyyatın müasirləşdirilməsinə və insanların rifahının yaxşılaşdırılmasına yönəltsəydi, nəinki parçalanmaz, hətta ÜDM-i 10-12 milyard dollara çatdırmaqla dünyada ABŞ-dan sonra ikinci yeri tutar, 320 milyon əhali həyat səviyyəsi göstəricisinə görə müasir Fransa ilə bərabərləşərdi. 2010-cu ildə Amerika senatının (Rusiya Dövlət Dumasından sonra) ABŞ və Rusiya arasında strateji hücum silahlarının ixtisarı və məhdudlaşdırılması üzrə tədbirlər haqqında Müqaviləni (SSİMM) imzalanması böyük əhəmiyyətə malikdir. Müqavilə 8 aprel 2010-cu ildə Praqada iki ölkənin prezidentləri - Dmitriy Medvedev və Barak Obama tərəfindən imzalanmışdır. Bu Müqavilə 31 iyul 1991-ci il SSİMM-1 və 24 may 2002-ci il Moskva Sazişini əvəz etdi. Sənəddə Müqavilə qüvvəyə mindikdən sonrakı 7 il ərzində tərəflərdən hər birinin eəbhə boyu düzülmüş qitələrarası ballistik raketləri, sualtı qayıqların və ağır bombardmançı təyyarələrin ballistik raketlərini 700 vahidədək, onların üzərindəki döyüş başlıqlarını 1550 vahidədək endirməsi nəzərdə tutulur. Müqavilə strateji hücum silahlarının ölkə ərazisindən kənarda yerləşdirilməsini qadağan edir. Strateji hücum və strateji müdafiə silahlarının qarşılıqlı əlaqəsi barədə müddəa və onların ixtisarında bu qarşılıqlı əlaqənin artan əhəmiyyəti hüquqi vəzifə kimi təsbit olunmuşdur. Müqavilənin qüvvədə 798 olma müddəti 10 ildir. Tərəflər müqavilənin qüvvədəolma müddətinin 5 ildən çox olmayan dövr üçün uzadılması barədə razılaşa bilər. Müqavilədə ondan çıxmağın şərtləri göstərilmişdir. Sənəd ratifikasiya . barədə fənnanlarla mübadilədən sonra qüvvəyə minir. Bu Müqavilənin yerinə yetirilməsi planetimizin intihar silahından azad olacağına ümidlər yaradır. Amma bu, yalnız başlanğıcdır. Dünyanın əsas nüvə dövlətləri olan ABŞ və Rusiya öz istilik-nüvə silahlarını ixtisar etmədən, başqa ölkələrdən nüvə bombasından azad olmağı tələb edə bilməz. Bu sahədə dünyanın başqa ölkələrinə nümunə göstənnək məsuliyyəti bizim ölkələrin üzərinə düşür. Bu Müqavilə bütün bəşəriyyətə işarədir. Prezident Obama son məqsədin Global Zero («Qlobal Sıfır») olduğunu bəyan etmişdir. Əlbəttə, bu çoxlu məchulları olan çətin yoldur və Amerika nüvə silahından birtərəfli qaydada imtina etməyəcək. Bu səbəbdən nüvə klubunun başqa üzvlərinə: Böyük Britaniya, Fransa, Çin, Hindistan, Pakistan və İsrailə güclü təzyiq göstərilməlidir. Amma bu realdınnı? Bu məqsədə çatmaq üçün həm öz ölkəsində, həm də beynəlxalq siyasi aləmdə danılmaz nüfuza malik olan güclü liderlərin böyük səy göstərməsi zəruridir. Sülh və təhlükəsizlik, qızğın silahlanmanın dayandırılması, dövlətlərin qarşılıqlı münasibətlərindən hərbi münaqişələrin istisna edilməsi, mübahisəli məsələlərin yalnız danışıqlar yolu ilə həlli bəşəriyyətin həyati əhəmiyyət kəsb edən vəzifələridir. Onların həlli BMT-nin, xüsusilə də Təhlükəsizlik Şurasının yaradıldığı gündən, fəaliyyətinin əsas amalı olmuşdur. Üçüncü dünya müharibəsinin qarşısı alınsa da, müharibələr və silahlı münaqişələr, dövlət çevrilişləri, xalqın iradəsinə əks olaraq hakimiyyətin ələ keçirilməsi bir sıra, xüsusilə də təkcə demokratik inkişafın deyil, həm də dövlətin özünün fəaliyyətinin mədəni köklərinin olmadığı ölkələrin həyatında adi haldır. Eyni zamanda aydındır ki, fasiləsiz iqtisadi, sosial-mədəni və siyasi inkişaf üçün vətəndaş həmrəyliyinə və müdrik idarəçiliyə, mehriban qonşuluğa əsaslanan dinc, münaqişəsiz şərait olmalıdır. Yaxın qonşularla yola getməmək, onlarla münasibətlərdə gərginlik yaratmaq hökumətlərin qeyri-adekvathğmın ilkin əlamətləridir. Dünyanın müxtəlif hissələrində, qitələrində həm ölkə daxilində, həm də ölkələr arasında baş verən silahlı münaqişələr qaçqınların meydana çıxmasına, şəhər və kəndlərin, min illər boyu qorunub saxlanmış maddi və mədəni sərvətlərin məhvinə səbəb olur, yoxsulların və səfillərin sayını çoxaldır. İnsan 799 azadlığını və hüquqlarını boğan diktator və avtoritar rejimlər mövcud olmaqdadır. Bəzi hökmdarlar beynəlxalq müqavilələri kobudcasına pozmaqla, kütləvi qırğın silahlarını yaratmış yaxud yaratmağa səy göstərirlər; onlar tərəfindən özgə torpaqlarının zəbt edilməsi silahlı münaqişələr və terrorist hücumları üçün potensial yaradır; quldurlar dünya ictimai^/yətinin gözü qabağında və çox təəccüblü acizliyi vəziyyətində sərnişin və yük gəmilərini ələ keçirir. Ən «demokratik» dövlətlər yoxsul ölkələri böyük miqdarda silahla təchiz edərək, onların inkişafa yönəldə biləcək vəsaitlərini əlindən almaqla, bu ölüm saçan biznesdən gəlir əldə edir.
Tərksilah olunma nəticəsində cəmləşdirilə bilən böyük məbləğdə maliyyə vəsaitləri yoxsul, inkişaf etməkdə olan ölkələrin inkişafına yönəldilməlidir. Bu halda BMT-nin üç onillik əvvəl təsdiqlədiyi prinsip: inkişaf etmiş ölkələrin ÜDM-nin 1%-nin inkişaf etməkdə olan ölkələrə yardım göstərilməsinə, təhsilə, səhiyyəyə, yoxsulluğun aradan qaldırılmasına yönəldilməsi reallaşdırıla bilər. Yalnız bu siyasət təkcə daxili münaqişələr deyil, həm də be3məlxalq terrorizm və ekstremizm yaradan qlobal sosial mühitin «mülayimləşdirilməsinə» aparıb çıxaracaq.
•
Sülh və təhlükəsizlik, qızğın silahlanmanın dayandırılması, hərbi münaqişələrin aradan qaldırılması BMT, xüsusilə də onun Təhlükəsizlik Şurasının əsas məqsədləridir. Üçüncü dünya müharibəsinin qarşısını almaq mümkün olsa da, müharibələr və silahlı münaqişələr, dövlət çevrilişləri, xalqın iradəsinə əks olaraq hakimiyyətin ələ keçirilməsi və hətta Parlamentin gülləboranı bir sıra, xüsusilə də təkcə demokratik inkişafın deyil, həm də dövlətin özünün fəaliyyət göstərməsinin mədəni köklərinin olmadığı ölkələrin həyatında adi haldır. •
inkişaf üçün vətəndaş həmrəyliyinə və müdrik idarəçiliyə, mehriban qonşuluğa əsaslanan dinc, münaqişəsiz şərait olmalıdır. Yaxın qonşularla yola getməmək, onlarla müna-sibətlərdə gərginlik yaratmaq hökumətlərin qeyri-adekvatlığmm ilkin əlamətləridir. •
800 Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|