DDM - Dünya üzrə Daxili Məhsul (CWP - Gross World Prodcut)
BİS - Beynəlxalq İnvestisiya Sazişləri (IIA - International Investment
Agreement)
BƏK - Beynəlxalq Əmək Kooperasiyası (ILC - International Labour
Cooperation)
BQHT - Beynəlxalq Qeyri-Hökumət Təşkilatları (INGO - International
Non-Govemmental Organization)
BƏB - Beynəlxalq Əmək Bölgüsü (IDL - International Division of Labor)
BİM - Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər (lER - International Economic
Relations)
Bİİ - Beynəlxalq İqtisadi İnteqrasiya (lEI - International Economic
Integration)
MG - Milli Gəlir (N1 - National Income)
YSÖ - Yeni Sənaye Ölkələri (NIC - New Industrial Countries)
ETTKİ - Elmi-Tədqiqat və Təcrübə-Konstruktor İşləri (R&D Research
and Development)
İRY - İnkişaf üçün Rəsmi Yardım (ODA - Official Development
Assistance)
XBİ - Xarici Birbaşa İnvestisiyalar (EDI - Foreign Direct Investment)
AQP - Alıcılıq Qabiliyyəti Pariteti (PPP - Purchasing Power Parity) VAQP -
Valyutaların Alıcılıq Qabiliyyəti Pariteti (CPPP - Currenc Purchasing Power
Parity)
RTS - Regional Ticarət Sazişləri (RTAs - Regional Trade Agreements)
XBH - Xüsusi Borclanma Hüquqları (SDR - Special Drawing Right)
QƏ - Qovuşmalar və Əldəetmələr (M&A - Merges and Acquisitions)
MHS - Milli Hesablar Sistemi (NAS - National Accounts System)
XİZ - Xüsusi İqtisadi Zona (SEZ - Special Economic Zone)
TMB - Transmilli Banklar (TNB - Transnational Banks)
TMK - Transmilli Korporasiyalar (MNC - Multinational Corporations)
MSQ - Maliyyə-Sənaye Qmpları (FIG - Financial Industrial Groups) İVB -
İqtisad və Valyuta Birliyi (EMU - Economic and Currency Union)
İB - İqtisadi Birlik (EU - Economic Union)
ZİÖ - Zəif inkişaf etmiş ölkələr (LDC - Least Developed Countries)
15
U M U M I X Ü L A S Ə
Kitab həm «Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər» fənni üzrə müstəqil
dərslik, həm də «Dünya İqtisadiyyatı» kursunun davamı kimi nəzərdən keçirilə
bilər.
Kitab altı bölmə və 26 fəsildən ibarətdir.
I
Bölmə: «Beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin nəzəriyyəsi» BİM-in
kateqoriyalarının və anlayışlarının təhlilinə, istehsal amillərinin beynəlxalq
hərəkəti predmetinin tədqiqi metodologiyası və formalaşması məsələlərinə,
habelə BİM-in ənənəvi və müasir nəzəriyyələrinə həsr olunmuş iki fəsildən
ibarətdir.
II
Bölmə: «Müasir beynəlxalq ticari-iqtisadi münasibətlər və dünya
ticarət siyasəti» on fəsildən ibarətdir. Burada beynəlxalq ticarətin inkişafında
ümumi və yeni təzahürlərin, o cümlədən əsas iqtisadi güc mərkəzləri arasında
əmtəə axınlarının, onların nisbətlərinin dəyişməsi dinamikasının, Asiya, Afrika,
Latın Amerikası ölkələrinin, Rusiya və MDB-nin tiearət əlaqələrinin təhlili
verilir.
III
Bölmə: «Kapitalın beynəlxalq yerdəyişməsi və TMK-nm fəaliyyəti -
beynəlxalq sahibkarlıq» beş fəsildən ibarətdir. Bura dünya təsərrüfatının müxtəlif
sahələrində fəaliyyət göstərən güclü transmilli korporasiyaların işinin əsas
məsələləri; TMK fenomeninin nəzəri aspektləri, onların dünya və milli
iqtisadiyyatlardakı rolu; müxtəlif sahələrdə və bir çox ölkələrdə fəaliyyətinin
nəticələri açıqlanır. Burada həmçinin, kapitalın XBİ vasitəsilə beynəlxalq
yerdəyişməsi, əmək resurslarının beynəlxalq hərəkəti təhlil olunur. Göstərilir ki,
TMK və TMB dünya iqtisadiyyatının əsas subyektləri, dünya iqtisadiyyatının
maliyyə cəhətdən qloballaşmasının amilləridir; onların əməliyyatları, xüsusilə də
dünyada baş verən böhran şəraitində daha ciddi milli nəzarətə möhtacdır.
IV
Bölmə: «Beynəlxalq maliyyə sistemi: valyuta-maliyyə münasibətləri»
dörd fəsildən ibarətdir. Burada dünya iqtisadiyyatının altsistemi kimi, müasir
dünya maliyyə sisteminin əsas elementləri, onların fəaliyyəti və əsas qurumları
nəzərdən keçirilmişdir.
V
Bölmə: «BİM sistemində beynəlxalq təşkilatlar» iki fəsildən ibarətdir.
Burada ümumdünya əməkdaşlığının və dünya təsərrüfatı münasibətlərinin
16
tənzimlənməsinin təşkilində mühüm vəzifələri yerinə yetirən müxtəlif tip
beynəlxalq təşkilatların fəaliyyəti təsvir olunur. Malların və xidmətlərin,
investisiyaların, əmək resurslarının hərəkəti sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığa,
mülkiyyət münasibətlərinə, hüquqi tənzimləməyə mühüm təsir göstərən BMT-
nin əsas maliyyə, iqtisadi və hüquqi idarələrinin, Bretton-Vuds qurumlarının və
başqa təşkilatların işinin əsas istiqamətləri göstərilmişdir.
VI
Bölmə: «XXI əsrdə bəşəriyyətin qlobal problemləri» üç fəsildən
ibarətdir və əsasən cəmiyyətin yoxsulluq (yoxsulluq anlayışı və onun ölçülməsi
üsulları nəzərdən keçirilir), ekoloji böhran, silahlı münaqişələr və. nüvə
müharibəsi təhlükəsi kimi problemlərinə həsr olunmuşdur.
Tədris nəticəsində tələbə;
•
ümumilikdə dünya iqtisadiyyatının nəzəriyyəsini və metodologiyasını,
habelə müxtəlif ölkələrin, xüsusilə də dünyanın aparıcı dövlətlərinin milli
iqtisadiyyatlarını; dünya bazarının və onun müxtəlif seqmentlərinin
funksiyalarını və təşkilini; insan, cəmiyyət və şirkət, müxtəlif ölkələrin sakinləri,
insan və ətraf mühit arasındakı münasibətləri bilməlidir;
•
müxtəlif ölkələrdən olan tərəfdaşlarla danışıqlar aparmağı, müqavilə və
sazişlərin (investisiyalar, icarə, ticarət və s. məsələlər üzrə) layihələrini
hazırlamağı; sahibkarlığın inkişafının korporativ proqramları əsasında müxtəlif
şəraitdə və ölkələrdə obyektlərin təşkili və idarə olunmasının fərqli variantlarını
işləyib hazırlamağı, istehsal, iqtisadi və sosial səmərəlilik meyarları üzrə onların
seçimini əsaslandırmağı bacarmalıdır;
•
dünya bazarlarında yaranan konyunkturanın təhlili və qiymətləndirilməsi
metodlarına yiyələnməli, onlardan həm nəzəriyyədə, həm də praktikada, o
cümlədən fond bazarlarında, müxtəlif əmtəə qruplarının və xidmətlərin
qiymətinin müəyyənləşdirilməsində uğurla istifadə etməli; əldə olunmuş
biliklərdən və xarici təcrübədən ölkəmizdəki iqtisadi fəalİ3q/ətin müxtəlif
sahələrinin təkmilləşdirilməsi üçün yararlanmalıdırlar.
17
Dostları ilə paylaş: |