Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rusiyanın ticarət şəraiti indeksi*
Dövlətin beynəlxalq ticarətdə iştirakının indikatoru qismində adətən ölkənin ixracının və idxalının təmərküzləşməsi və şaxələndirilməsi indekslərindən istifadə olunur. Bu indekslərin Rusiyanın xarici ticarətinə tətbiqi müvafiq göstəriciləri hesablamağa imkan verir (cədvəl 8.9). ixracın təmərküzləşmə indeksi ölkənin ixrac etdiyi mallar spektrinin nə dərəcədə geniş olduğunu göstərir. 8.9-cu cədvəldə göstərildiyi kimi, Rusiyada bu indekslər yüksəlir və bu, ölkənin ixrac etdiyi əmtəələrin kateqoriyasının genişləndiyini ifadə edir. 2009-cu ildə ixracın təmərküzləşməsi indeksi 0,3 8-ə bərabər olmuşdur. İxracın şaxələndirilməsi indeksi ölkənin ixracının əmtəə strukturunun dünya üzrə ixracın strukturundan kənarlaşmasını göstərir. Rusiyada bu göstərici kifayət qədər yüksəkdir və 2009-cu ildə 0,64 olmuşdur. Bu, Rusiya ixracının dünya üzrə ixracın strukturundan kənarlaşdığını, yəni onun ölkədən çıxardığı əmtəə qruplarının məhdudluğunu ifadə edir. Bu baxımdan Rusiya ixracının əmtəə strukturu inkişaf etməkdə olan ölkələrin müvafiq «klassik» strukturuna bənzəyir. İdxalın təmərküzləşməsi indeksi ölkənin idxal etdiyi malların spektrinin nə dərəcədə geniş olmasını göstərir. Rusiyada bu göstəricinin çox aşağı, 2009- cu ildə cəmi 0,05 olması əmtəə idxalı spektrinin darlığını ifadə edir. İdxalın şaxələndirilməsi indeksi ölkənin idxalının əmtəə strukturunun dünya üzrə idxalın strukturundan kənarlaşdığını göstərir. 2009-cu ildə idxalın şaxələndirilməsi indeksi Rusiyada 0,32 olmuşdur. Bu, Rusiyaya idxal olunan malların dünya üzrə idxalın strukturundan azacıq kənarlaşdığını nümayiş edir. Xarici ticarət şəraitinin şərtləri indeksinə nəzər yetirək. Ölkənin ticarət şəraiti onun ixrac etdiyi əmtəənin qiymətinin idxal olunan əmtəənin qiymətinə nisbəti ilə müəyyənləşdirilir (cədvəl 8.10). Cədvəl 8.10 Rusiyanın ticarət şəraiti indeksi*, % illər
İndeks 100
80,17
74,46
75,59
79,59
82,23
78,07
67,09
68,36
66,92
* Müəllif tərəfindən UNCTAD-ın 2010-cu ilin məlumatları əsasında tərtib olunmuşdur. 2000-ci ildən başlayaraq, Rusiyada bu göstəricinin aşağı düşməsi və 2009-cu ildə 66,92% səviyyəsində olması ixrac edilən mallarla müqayisədə idxal olunan malların qiymətlərinin bahalaşmasına dəlalət edir. Bu məqam
ailələrin büdcəsinə, daha çox isə ölkənin iqtisadiyyatına neqativ təsir göstərir. Bunun səbəbi ölkənin xarici malları onların dünya bazarlarındakı qiymətlərindən yüksək qiymətlərlə alması və ya malları dünya bazarlarının qiymətləri ilə alıb, onlara yüksək daxili qiymətlər müəyyənləşdirməsi ola bilər (sonuncu Rusiya şirkətləri üçün daha xarakterikdir). Bununla da əhalinin rifah səviyyəsi aşağı düşür, bu sahədə ÜTT-nin qüvvədə olan qaydaları pozulur; başqa nəticə isə kapitalın ölkədən xaricə axıb getməsidir.
•
ÜDM-in həcminə görə, Rusiya dünyanın aparıcı dövlətlərinin onluğuna daxildir. Sənayenin, kənd təsərmfatmm və təbii resursların potensialı nəzərə alınarsa, ölkə dünyada iqtisadi inkişafın mühüm mərkəzlərindən biri kimi mövqe tuta bilər. Bununla belə Rusiya bir çox göstəricilərinə görə dünyanın ABŞ, Yaponiya, Almaniya və Çin kimi inkişaf etmiş dövlətlərindən xeyli geridə qalır. Sonuncu onillikdə Rusiyanın iqtisadiyyatında mühüm pozitiv dəyişikliklər baş vermişdir: ixrac və idxal artmış, ölkənin ÜDM-nin böyük hissəsini təşkil edən xidmətlər sektoru sürətlə inkişaf etmişdir. Ölkə beynəlxalq ticarətdə fəal iştirak etməyə başlamış, onun dünya üzrə ticarət dövriyyəsindəki payı əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. •
resursların ixracından əldə edərək, hələ də xammal ölkəsi olaraq qalır. Emal, maşınqayınna, kimya sənayelərinin sahələri çox ləng templərlə inkişaf edir. Nəzərdən keçirdiyimiz 1999-2010-cu illərdə Rusiya iqtisadiyyatının ən yüksək göstəriciləri 2008-ci ildə əldə olunmuş, lakin 2009-cu ildə ümumdünya böhranı nəticəsində böyük enmə baş venuişdir. Amma artıq 2010-cu ildə iqtisadiyyatda artım müşahidə olunmağa başlamış, ÜDM 3%-dən yuxarı artmışdır. •
təsir göstənuişdir. İqtisadi göstəricilərin bir çoxu pisləşmiş, bəziləri isə hətta iki dəfə aşağı düşmüşdür (o cümlədən ticarət dövriyyəsinin artım templəri). Buna baxmayaraq, qeyd etdiyimiz kimi, 2010-cu ilin sonunda Rusiya iqtisadiyyatı böhranın nəticələrini bütövlükdə aradan qaldıra bilərək, nisbətən sürətli inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuşdur. •
1999-2010-cu illərdə Rusiyanın xarici ticarət siyasətində müəyyən 208
Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|