KitabxanaşÜnasliq

39 
 
Bu buraxılışda həmçinin giriş, tipik bölgülər cədvəli veriləcək. 
Б/E     2    Təbiət elmləri. 
Ж/O    3     Texnika. Texniki elmlər. 
П/Р  4/5  Kənd və  meşə  təsərrüfatı.  Kənd və  meşə  təsərrüfatı  elmləri.       
S
əhiyyə. Tibb elmləri.    
C/T  60/63    İctimai  elmlər ümumilikdə.  Sosial fəlsəfə. Sosiologiya. 
Statistika. Demoqrafiya. Tarix. Tarix elml
əri. 
У/Ц     60/68  İqtisadiyyat. İqtisadi elmlər. Siyasət. Siyasi elm. Hüquq. 
Hüquq elml
əri. Hərbi iş. Hərbi elm.       
Ч/Ю  70/88    Mədəniyyət, elm, maarif. Filologiya elmləri. Bədii 
ədəbiyyat. İncəsənət. İncəsənətşünaslıq. Din. Mistika. Azad düşüncə. Fəlsəfə. 
Psixologiya. (3,s.32) 
8-
сi  cilddə  bütün cildlərə  aid toplu əlifba-predmet göstəricisi 
veril
əcəkdir. Digər cildlərin hər birində  də  əlifba-predmet göstəricisinin 
verilm
əsi nəzərdə tutulmuşdur. 
Buraxılışlar  hazırlandıqca  çap  edilir.  Hər  bir  buraxılış  çap  edilib  
istifad
əyə verildikcə ona dair əlavə və dəyişikliklər də çap ediləcəkdir. 
XXI 
əsrdə  yaşadığımızı    nəzərə  alaraq modernləşmə  prosesini 
dayandırmaq olmaz. Biz həmişə yeni problemlərlə üzləşirik, ona görə də bütün 
bu probleml
ər təsnifat cədvəllərində öz əksini tapmalıdır. 
T
əsnifat cədvəlinin  bu  variantı  bütün  kitabxanalar  üçün  (universal, 
elmi, milli, kütl
əvi kitabxanalar və  s.) nəzərdə  tutulmuşdur.  2001-ci ildən 
başlayaraq KBT-nin buraxılışlarla nəşrləri çap edilir. 
Qeyd etm
ək lazımdır ki, adları qeyd edilən təsnifat sistemlrindən UOT 
v
ə  KBT  respublikamızın  kitabxanalarında  geniş  tətbiq  edilmişdir.  Universal 
Onluq T
əsnifat Azərbaycanda ötən  əsrin 20-ci illərindən  başlayaraq  elmi, 
xüsusi v
ə  kütləvi kitabxanalarında tətbiq edilməyə başlamışdır. 1950-ci illərin 
sonuna q
ədər  demək  olar  ki,  respublikanın  bütün  tədris, elmi və  xüsusi 
kitabxanalarında  sənədlərin sistemləşdirilməsi və  kataloqlaşdırılması 
Universal Onluq T
əsnifat üzrə  aparılmışdır.  Lakin  1960-cı  illərdən etibarən 
Rusiyada yeni t
əsnifatın  yaradılması  ilə  əlaqədar olaraq Universal Onluq 
T
əsnifatın  elmi  və  xüsusilə  də  kütləvi kitabxanalarda tətbiqini 
m
əhdudlaşdırmışdır.  Çünki,  bu  təsnifat cədvəlləri bütün kitabxanalarda 
m
əcburi olaraq tətbiq edilirdi. Lakin elmi-texniki tərəqqinin durmadan 
inkişafı, informasiya tələbatçılarının mürəkkəb və çoxsahəli sorğularının tam 
öd
ənilməsi məqsədilə keçmiş SSRİ Nazirlər Soveti 11 may 1962-ci il tarixində 
“Ölk
ədə  elmi-texniki məlumatın  yaxşılaşdırılması  haqqında”  qərar qəbul 
etmişdir.  Qərara müvafiq olaraq UOT ölkədə  təbiətşünaslıq  və  texniki 
ədəbiyyatın  təsnifləşdirilməsində  texniki, tibb, kənd təsərrüfatı  kitabxanaları 
v
ə elmi-texniki informasiya orqanları üçün vahid təsnifat sistemi kimi  qəbul 
edilmişdir (10, 115). 1962-ci il qərarına müvafiq olaraq    Respublikanın bir 

---

40 
 
sıra  kitabxanalarında  Azərbaycan Dövlət  Neft  Akademiyasının,  Respublika 
Elmi  Texniki  Kitabxanasının,  Azərbaycan Dövlət  Tibb  Universitetinin,  Bakı 
Dövl
ət Universitetinin, Respublika  Tibb  kitabxanasında  təbiətşünaslıq  və 
texniki 
ədəbiyyatın sistemləşdirilməsi UOT üzrə aparılır. İctimai və humanitar 
elml
ərə dair ədəbiyyatın təsnifləşdirilməsində isə KBT tətbiq edilir. 
Respublikanın  digər elmi və  xüsusi  kitabxanalarında  (məsələn, 
M.F.Axundov  adına  Milli  Kitabxanada,  Azərbaycan Milli Elmlər 
Akademiyasının  Mərkəzi  Elmi  Kitabxanasında)1960-cı  illərdən, kütləvi 
kitabxanalarda  is
ə  1980-ci illərdən  Kitabxana Biblioqrafiya təsnifatı  tətbiq 
edilir.   
Bel
əliklə, bütün bu deyilənlərdən  məlum olur ki, müasir dövrdə 
kitabxanalarımızda tətbiq edilən təsnifat cədvəlləri içərisində Universal Onluq 
T
əsnifat və  Kitabxana Biblioqrafiya Təsnifatı  xüsusi  yer  tutur.  Bu  təsnifat 
c
ədvəlləri yarandığı dövrdən müntəzəm olaraq təkmilləşir. 
 
 
ƏDƏBİYYAT    
1. “Az
ərbaycan  Respublikasında  kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013 illərdə  inkişafı 
üzr
ə  Dövlət  Proqramı”nın    təsdiq edilməsi barədə  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin 
S
ərəncamı // Respublika. – 2008. – 7 oktyabr. 
2. 
Библиотечно-библиографическая  классификация  :Таблицы  для  научных  библиотек: 
Вып.1: Введение.- М.,1968.- 300 с. 
3.  Библиотечно-библиографическая  классификация  :Средние  таблицы:  Практическое 
пособие / Рос. Гос. б-ка, Б-ка Рос.акад. наук.- Вып.1. С/Т Социальные науки в целом. 
(Обществознание). История и исторические науки.-  М.:  Изд-во Либерея, 2001.- 320 с. 
4. Əliyev A. Universal Onluq Təsnifat (UOT) : Yaranması, quruluşu və təşkili prinsipləri // 
Kitabxanaşünaslıq və biblioqrafiya.-1998.- №1.-  S.65-74. 
5.  X
ələfov A. Kitabxanaşünaslığa giriş: 3 his-də: h.1-2. Kitabxanaşünaslıgın nəzəri əsasları. 
Kitabxana işi haqqında təlim.- B.: BDU nəşr-tı, 2001,-398 s. 
6.  X
ələfov A. Kitabxanaşünaslığa giriş:3 his-də: h.3.  Kitabxana işi haqqında təlim .- B.: BDU 
n
əşr-tı, 2003.-312 s. 
7. X
ələfov  A.  İnformasiya  cəmiyyətinin  formalaşmasında  kitabxanaların  vəzifələri // 
Kitabxanaşünaslıq və biblioqrafiya.-2005.-№2.- S. 5-17. 
8.X
ələfov A. Bakı Dövlət Universitetinin Elmi Kitabxanası 90 il elm və təhsilin xidmətində / 
Red. K.As
ıan; M.Məmmədov; Rəyçi S.İbrahimova.-B.: BDU nəşr-tı, 2009.- 210 s.  
9. Kitabxana işi haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu // Azərbaycan.- 1999.- 14 mart.  
10.  Kitabxanaşünaslıq  :(Kitabxana  kataloqları):  Dərs vəsaitləri / A.Xələfovun  red.  İlə.-  B.: 
BDU n
əşr-tı, 1996.- 210 s. 
11. Mehdiyev C.M. Elmi-texniki m
əlumatın  təşkili  və  axtarışı  sistemləri /C.M. Mehdiyev, 
Ə.M. Rüstəmov.- B.: Maarif, 1976.- 258 s. 
12.Mustafayeva, S.M. Normativ-texniki s
ənədlərin təsviri və təsnifləşdirilməsi: Dərs vəsaiti / 
Elmi 
red. Ə.M.Rüstəmov; Red. T.F.Quliyev.- B.: BDU nəşr-tı, 2001.- 214 s. 

---