51
kitabxanaçılıq şöbələrinin yaradılmasını nəzərə alaraq, yeni tədris planı
hazırladı. Bu addımı atmağa ona görə zəmin yaranmışdı ki, artıq
Kitabxanaçılıq şöbəsinin yetərincə məzunu var idi və bu
da onu deməyə imkan
yaradır ki, bu peşə Filologiya fakültəsinin bir sahəsi deyil, müstəqil fəaliyyət
dair
əsinə malikdir. Bu, özünəməxsus, spesifik xüsusiyyətləri olan bir sahədir.
Bu tendensiya yavaş-yavaş inkişaf etməli, tədris planında olan ixtisas
f
ənlərinin xüsusi çəkisi artmalı idi və gələcəkdə (1962) bu şöbənin müstəqil
fakült
əyə çevrilməsində şöbədə dərs deyən müəllimlərin fədakar əməyini qeyd
etm
ək lazımdır. İxtisas ədəbiyyatının ədəbiyyatının meyana çıxması, ixtisaslı
kadrların formalaşması müstəqil fakültənin yaranması üçün böyük əhəmiyyət
k
əsb edən faktorlardan biri idi. Artıq növbəti tədris planlarında ixtisas
f
ənlərinin xüsusi çəkisi digər fənlərlə müqayisədə xeyli artdı.
1955-ci ild
ə qəbul edilmiş tədris planı universallığı, hərtərəfliliyi,
ixtisas f
ənlərinin geniş əhatə edilməsi və kitabxanaşünaslıq və
biblioqrafiyaşünaslıq fənlərinin xüsusi çəkisinin çox olması ilə diqqəti cəlb
edirdi. Bu nailiyy
ət böyük bir təkamül prosesinin nəticəsi idi.
Bu plan
kitabxanalar üçün h
ərtərəfli biliyə və təşkilatçılıq bacarığına malik olan
kadrların hazırlanmasını nəzərdə tuturdu. Bu planın qəbulu adi bir embrion
v
əziyyətdən böyük bir orqanizmə qədər keçilən tarixi yolun nəticəsi idi.
1955-ci il t
ədris planında ümumtəhsil fənləri ilə yanaşı, ixtisas
f
ənlərinə çox geniş yer verildiyindən professional səviyyədə mütəxəssis
hazırlamaq üçün münbit şərait yaranmışdı. Məhz bu
planda ilk dəfə olaraq
ixtisas f
ənlərinə dair 15 fənnin keçirilməsi nəzərdə tutulurdu.
1964-cü ild
ə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Tarix, Hüquq və
Kitabxanaçılıq fakültələri üçün yeni 4 illik plan hazırlandı. Bu, müstəqil
Kitabxanaçılıq fakültəsi üçün sayca birinci, Kitabxanaçılıq şöbəsi üzrə isə
üçüncü t
ədris planı idi. Adıçəkilən bu fakültələr bu 4 illik planla elə 4 il
işlədilər.
1968-ci ild
ə yeni tədris planı (5 illik) təsdiq olundu. Lakin
kitabxanaçılıq fakültələri üçün yeni 5 illik tədris planı təsdiq olunmadı, onlar 4
illik t
ədris planı üzrə fəaliyyət göstərirdilər. Buna görə Vilnüs və Azərbaycan
universitetl
ərinin kitabxanaçılıq şöbələri yeni 5 illik tədris planına keçmək
bar
ədə SSRİ Təhsil Nazirliyinə müraciət etdilər (1969) və bu xahiş nəzərə
alındı. 1969-cu ildə Vilnüs universitetlərinin kitabxanaçılıq şöbələri 5 illik
t
ədris planına keçdi. 1970-ci ildə ADU-nun Kitabxanaçılıq fakültəsi bu
tədris
planı ilə işləməyə başladı. Bu, artıq dördüncü tədris planı idi. Bu tədris planı
özünd
ən əvvəlki tədris planlarından köklü surətdə fərqlənirdi.
Bir haşiyə çıxaraq qeyd etmək istərdim ki, hər bir tədris planı və dövlət
standartı özündən əvvəlki tədris planını qismən
təkzib etsə də, onun bazası
əsasında müasir tələbləri nəzərə alan yeni tədris planları və standartları
hazırlanır. Bu baxımdan 1970-ci ildə qəbul olunmuş tədris planı bu planadək
52
olan bütün t
ədris planlarından köklü surətdə fərqlənirdi,
çünki indiyədək heç
bir t
ədris planında olmayan fənlər – ali riyaziyyat, iqtisadiyyat, hesablama
texnikası, sənaye iqtisadiyyatı, elmi-texniki informasiya kimi fənlər daxil
edilmişdi. Bu planda kütləvi kitabxanalarla yanaşı, elmi-texniki kitabxanalar
üçün d
ə kadrların hazırlanması nəzərdə tutulurdu və bu ixtisaslaşma 4
istiqam
ətdə aparıırdı:
- Kütl
əvi
kitabxanalar;
- Elmi kitabxanalar;
- Texniki kitabxanalar;
-
Uşaq və məktəb kitabxanaları.
Bu t
ədris planının tətbiqi birmənalı qarşılanmadı, tərəfdarları və
əleyhdarları meydana çıxdı. Buna baxmayaraq, bu tədris planı 14 il (1970-
1984) qüvv
ədə oldu. Bu tədris planında keçilən elmi-texniki fənlərin
üstünlüyü
ondan ibar
ət idi ki, kitabxanaçı kadrlar müasir texniki qurğu və
avadanlıqlarla yaxından tanış olur, onları öz sahələrinə uyğun tətbiq etmıyi
bacarırdılar.
Az
ərbaycan Dövlət Universiteti və V.Kapsukos adına Vilnüs Dövlət
Universiteti SSRİ Ali və Orta İxtisas Təhsili Nazirliyinə kitabxanaşünas-
biblioqraf ixtisası üzrə 5 illik tədris planlarının təsdiqi üçün dəfələrlə müraciət
ets
ə də, bu planlar ancaq 1984-cü ildə təsdiq olundu. 1984-cü ildə ADU üçün
t
əsdiq edilmiş fərdi tədris planı 1984-1985-ci
dərs ilindən tətbiq olunmağa
başladı. Yeni təsdiq olunmuş tədris planı öz universallığı, elmiliyi ilə
f
ərqlənirdi. Plan tərtib edilərkən universitetlərin və mədəniyyət institutlarının
t
ədris planlarından istifadə edilmiş, ən yaxşı cəhətlər nəzərə alınmışdı. Əvvəlki
planda olan nöqsanlar düz
əldilmiş, elm, mədəniyyət və texnikanın son
nailiyy
ətləri ilə bağlı yeni fənlər daxil edilmişdi. Planda ixtisas fənlərinə daha
geniş yer verilmiş, onların saatları artırılmışdı. Vilnüs universitetinin tədris
planında ixtisas fənləri üzrə 1700 saat dərs olduğu halda, ADU-nun yeni tədris
planında 2000 saatdan artıq idi. Əvvəlki plandan fərqli olaraq, ixtisaslaşmalar
ədəbiyyat komplekslərinə görə aparılmış, kitabxanaların vəzifələrinə uyğun
yeni f
ənlər ixtisaslaşmalara daxil edilmişdi.
Bu planda 7
ixtisaslaşmanın aparılması nəzərdə tutulurdu:
-
İctimai-siyasi ədəbiyyatın kitabxanaşünaslığı və biblioqrafiyası;
- B
ədii ədəbiyyatın və incəsənətə dair ədəbiyyatın kitabxanaşünaslığı
v
ə biblioqrafiyası;
-
Uşaq və gənclər ədəbiyatının kitabxanaşünaslığı və biblioqrafiyası;
- K
ənd təsərrüfatı ədəbiyatının kitabxanaşünaslığı və biblioqrafiyası;
- Texniki
ədəbiyyatının kitabxanaşünaslığı və biblioqrafiyası;
- Elmi-tibbi
ədəbiyyatın kitabxanaşünaslığı və biblioqrafiyası;
- Kütl
əvi kitabxanalar.